Cựu chiến binh Kostas Sarantidis (bên trái) vui mừng gặp lại đồng đội cũ. Ảnh: N.P

Nhằm ôn lại truyền thống đấu tranh anh dũng của các thế hệ đi trước và với nghĩa cử uống nước nhớ nguồn, nhân kỷ niệm 60 năm ngày thành lập Trung đoàn, gần 300 người lính của Trung đoàn năm xưa hiện đang sinh sống trên mọi miền đất nước đã về dự cuộc gặp mặt cựu chiến binh Trung đoàn 803.

Trung đoàn 803 được thành lập vào ngày 20.6.1950 tại xã Cát Hanh (Phù Cát). Đây là một trong 2 trung đoàn chủ lực trong cuộc kháng chiến chống Pháp của Liên khu 5 gồm những đơn vị Nam tiến tiêu biểu. Ngay từ khi ra đời, Trung đoàn 803 đã chiến đấu tiêu diệt sinh lực địch trên khắp chiến trường Liên khu 5 từ mặt trận Tây Nguyên đến các tỉnh Duyên hải miền Trung góp phần to lớn vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp…

Bà Trần Thị Như Năm (81 tuổi, hiện sinh sống tại TP Hồ Chí Minh)-nguyên là cán bộ văn thư của Tiểu đoàn 365 (Trung đoàn 803) rưng rưng nước mắt: “Nghe tin có cuộc hội ngộ hôm nay, những ngày qua không lúc nào tôi ngủ yên bởi sự chờ đợi quá lâu. Và cuối cùng ngày gặp mặt cũng đã đến nhưng chúng tôi lại day dứt bởi đã thiếu vắng quá nhiều đồng chí vì đã hy sinh giữa chiến trường ác liệt ngày ấy, giá như họ vẫn còn…”.

Đã ở tuổi 77 nhưng ông Trương Thế Vinh, ở TP Đà Nẵng vẫn nhớ như in những năm tháng cùng đồng đội trải qua 2 cuộc kháng chiến. Hai chữ “ngày ấy” với ông sao thiêng liêng và tự hào mỗi khi nhớ lại. Cầm những món quà mà đồng đội trao tặng nhân ngày gặp mặt, giọng ông run run vì xúc động: “Những ngày đầu khi được điều về chiến trường Bình Định làm nhiệm vụ trinh sát quân báo là những ngày tháng không thể nào quên trong tôi. Khi biết tôi là “Bộ đội Cụ Hồ”, người dân ở đây sẵn sàng nhường cơm sẻ áo. Bình Định là một trong những chiến trường khó khăn, phức tạp nhất, nhưng chính sự gắn bó, đoàn kết, giúp đỡ nhiệt tình, hết lòng vì cách mạng của người dân nơi đây đã góp phần làm nên chiến thắng”.

Ông Đặng Văn Khoa (79 tuổi, ở phường Nguyễn Văn Cừ, TP Quy Nhơn), nguyên là lính trinh sát của Tiểu đoàn 365 (Trung đoàn 803) bồi hồi: “Không bao giờ tôi quên quá khứ hào hùng ấy, cứ mỗi khi nhớ về lại trào dâng niềm cảm xúc mạnh mẽ. Ngày gặp mặt, gặp lại đồng đội cũ, tôi vui mừng không sao nói nên lời”.

Điều đặc biệt là buổi gặp mặt hôm ấy có sự hiện diện của cựu chiến binh Kostas Sarantidis (83 tuổi, quốc tịch Hy Lạp), với tên Việt Nam là Nguyễn Văn Lập đã vượt hàng ngàn km đến tham dự. Kostas Sarantidis là lính Pháp nhưng đã sớm nhận ra bộ mặt thật của quân xâm lược, ông bỏ theo cách mạng từ tháng 4.1946 và tham gia kháng chiến chống lại thực dân Pháp đến thắng lợi hoàn toàn. Tại buổi gặp mặt, ông tâm sự: “Về lại chiến trường xưa, gặp lại đồng đội như gặp lại anh em ruột thịt của mình nên tôi rất vui mừng và xúc động. Tình cảm mà đồng đội cũ dành cho tôi quá lớn nên tôi cảm thấy mình không biết có xứng đáng để đón nhận như thế không. Nhưng có một điều tôi luôn tự hào mình là người lính Cụ Hồ”.

Để có kinh phí sang Việt Nam tham dự buổi gặp mặt và giúp đỡ một số em bé là nạn nhân chất độc da cam/dioxin, Kostas Sarantidis phải mang đi bán 600 cuốn sách do ông viết với tựa đề “Tại sao tôi hàng Việt Minh” bằng tiếng Hy Lạp.

Giờ đây, trở về với đời thường, nhiều cựu chiến binh vẫn mang nỗi đau về thể xác khi trái gió, trở trời vì vết thương tái phát. Và vẫn còn đó, hàng trăm gia đình mòn mỏi ngày đêm mong ngóng tìm thấy cốt nhục người thân. Và cũng không ít trường hợp phải chịu thiệt thòi, vì sau giải phóng họ phục viên về quê nên bây giờ không có chế độ gì… Dẫu cho cuộc sống của những con người ấy vẫn còn gian khổ nhưng họ vẫn mãi mãi tự hào là chiến sĩ của Trung đoàn 803 anh hùng.

• Nguyễn Phúc