Cách đây 65 năm, ngày 13.9.1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký sắc lệnh số 33 thiết lập các Tòa án quân sự với nhiệm vụ “Xét xử tất cả những người nào phạm vào một việc gì đó có phương hại đến nền độc lập của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa”. Việc thiết lập các Tòa án quân sự đã góp phần trấn áp bọn phản cách mạng và cũng là dấu son đánh dấu sự ra đời của ngành Tòa án nhân dân (TAND) Việt Nam. Tại tỉnh ta, sau 35 năm thành lập và trưởng thành, ngành TAND tỉnh đã không ngừng lớn mạnh, luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ xét xử án.
 |
|
Các tập thể và cá nhân ngành Tòa án được khen thưởng vì có thành tích xuất sắc.
|
* Hình thành và phát triển
Nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu lực của ngành Tòa án, ngày 24.1.1946 Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp tục ký sắc lệnh số 13 về việc tổ chức và các ngạch thẩm phán. Đây là văn bản pháp luật đầu tiên của Nhà nước ta quy định thẩm quyền giải quyết các tranh chấp, xử phạt các việc vi phạm ở cơ sở, quy định về tiêu chuẩn, nhiệm vụ, quyền hạn của các ngạch thẩm phán.
Sau gần 5 năm kể từ ngày ban hành sắc lệnh này, Đảng và Nhà nước ta nhận thấy cần cải cách tổ chức ngành Tòa án nhằm nâng cao vị trí, vai trò và hiệu lực của TAND trong bộ máy Nhà nước, nên ngày 22.5.1950 Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 85 về cải cách bộ máy Tư pháp và luật tố tụng. Theo sắc lệnh này thì tổ chức hệ thống TAND gồm có: Tòa án sơ cấp (tương đương như Tòa án cấp huyện hiện nay), Tòa án đệ nhị cấp (tương đương như Tòa án cấp tỉnh hiện nay), Hội đồng phúc án (tương đương như Tòa phúc thẩm hiện nay), Phụ thẩm nhân dân (như Hội thẩm nhân dân hiện nay).
Tại tỉnh ta, sau khi miền Nam hoàn toàn giải phóng thống nhất đất nước năm 1975, ngành TAND tỉnh Bình Định (trước đây là TAND tỉnh Nghĩa Bình) được thành lập, đến nay đã 35 năm. Những ngày đầu mới thành lập, ngành TAND tỉnh triển khai các hoạt động trong hoàn cảnh đất nước vừa trải qua cuộc kháng chiến chống Mỹ, với đầy dẫy những khó khăn. Các tệ nạn, tàn dư của chế độ cũ còn để lại nặng nề, kẻ thù bên ngoài cấu kết với một số tổ chức phản động trong nước chống phá cách mạng nhiều mặt. Nhưng dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Tỉnh ủy, sự chỉ đạo của TAND tối cao, ngành TAND tỉnh đã không ngừng phấn đấu khắc phục khó khăn, ngày càng được củng cố và trưởng thành. Ngày mới thành lập, TAND tỉnh chỉ có hơn 10 người, TAND cấp huyện mỗi đơn vị chỉ có vài ba người; đến nay đội ngũ cán bộ công chức toàn ngành TAND đã có 191 người, trong đó có 75 thẩm phán.
* Xứng đáng là “cán cân công lý”
Kết quả trong 35 năm qua, ngành TAND tỉnh đã đưa ra xét xử 62.547 vụ án các loại, trong đó án hình sự 16.802 vụ, dân sự 25.729 vụ, hôn nhân gia đình 19.451 vụ. Với số lượng vụ án giải quyết và xét xử khá cao như vậy, nhưng tỉ lệ án bị hủy rất thấp, với tỉ lệ khoảng gần 0,8%. Có được kết quả tích cực trên là nhờ hàng năm ngành TAND tỉnh đều phát động đợt thi đua nhằm động viên, khuyến khích, khơi dậy tiềm năng của cán bộ, tạo không khí phấn khởi, thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị của ngành.
Trong xét xử án hình sự, hầu hết các vụ án đều được ngành TAND tỉnh xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật. Các vụ án mà dư luận quan tâm đều được ngành đưa ra xét xử kịp thời, nghiêm minh, đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ chính trị của địa phương. Thẩm phán Hồ Khá - Chánh Tòa hình sự TAND tỉnh, cho biết: “Khi xét xử vụ án, Hội đồng xét xử dành nhiều thời gian cho đại diện viện kiểm sát, luật sư hay những người trực tiếp tham gia thẩm vấn để chứng minh cho tội phạm hoặc gỡ tội cho bị cáo. Mọi phán quyết của Hội đồng xét xử hoàn toàn dựa vào diễn biến của phiên tòa…”.
Đối với các vụ kiện dân sự, hôn nhân gia đình... là những loại án xảy ra nhiều và phức tạp, nhưng toàn ngành đã cố gắng, nêu cao tinh thần trách nhiệm tích cực thẩm tra, xác minh, thu thập chứng cứ; kiên trì hòa giải và giải quyết khách quan, đúng pháp luật. Thời gian qua nhiều cá nhân, tập thể ngành TAND tỉnh đã được tặng thưởng nhiều bằng khen, cờ thi đua của các cấp, ngành; trong đó TAND tỉnh và TAND TP. Quy Nhơn được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba. Nhiều đơn vị điển hình luôn dẫn đầu trong phong trào thi đua toàn ngành, như: Tòa hình sự TAND tỉnh, TAND TP. Quy Nhơn, TAND huyện Tuy Phước, TAND huyện Tây Sơn và TAND huyện Vĩnh Thạnh.
* Luôn rèn luyện để hoàn thành nhiệm vụ tốt hơn
Mặc dù đạt được nhiều thành tích cao, nhưng ngành TAND vẫn còn một số điểm yếu, sai sót trong quá trình hoạt động như tỉ lệ án bị hủy, cải sửa tuy không cao, nhưng vẫn còn; một số vụ án bị kéo dài...
Ông Đặng Công Lý – Chánh án TAND tỉnh, cho biết: “Bên cạnh những thành tích đạt được trong 35 năm qua, Ban cán sự Đảng, lãnh đạo TAND tỉnh xác định rằng quá trình hoạt động của ngành vẫn còn một số khuyết điểm. Những tồn tại, khuyết điểm trên đây có một phần trách nhiệm của sự lãnh đạo, chỉ đạo của TAND tỉnh. Vì vậy trong thời gian tới chúng tôi đã đưa ra nhiều giải pháp cụ thể, hiệu quả để khắc phục những yếu kém. Nhưng điều quan trọng nhất, yếu tố quyết định đến chất lượng cải cách tư pháp chính là con người. Vì vậy, yêu cầu chúng tôi đặt ra với mỗi thẩm phán, công chức, viên chức ngành TAND tỉnh là phải hết lòng tận tuỵ với công việc, với nhân dân, ra sức tu dưỡng rèn luyện đạo đức nghề nghiệp, nâng cao năng lực công tác, học tập”.
Cách đây 65 năm, tại Hội nghị ngành Tư pháp, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: “Trong công tác xét xử phải công bằng, liêm khiết, trong sạch. Như thế cũng chưa đủ. Không thể chỉ hạn chế hoạt động của mình trong khung Tòa án. Phải gần dân, giúp dân, học dân. Giúp dân, học dân để giúp thêm liêm khiết, công bằng. Thêm nữa là phải luôn cố gắng học tập lý luận, học tập đường lối chính sách của Chính phủ”. Với ngành TAND tỉnh, câu nói ấy đã thấm nhuần trong mỗi thẩm phán, công chức, viên chức của ngành và xem đó như phương hướng hành động, thực thi nhiệm vụ của mỗi người, để xứng đáng là cơ quan “cầm cân nảy mực” trên “cán cân công lý”.
| 
