Khối Thuận Nghĩa (thị trấn Phú Phong, Tây Sơn) lâu nay được biết đến như một làng trồng rau truyền thống, cung cấp rau xanh cho một số huyện trong tỉnh và các tỉnh Tây Nguyên như Gia Lai, Đắk Lắk, Kon Tum. Trong số 56 ha đất trồng rau màu ở đây, cây hành chiếm diện tích lớn nhất (50 ha) và là cây chủ lực của vụ Hè Thu, bởi giá trị kinh tế ổn định của nó. Vụ hành chính ở Thuận Nghĩa bắt đầu từ tháng giêng và kéo dài đến cuối tháng 8 âm lịch.
 |
|
Công việc làm rò hành ở Thuận Nghĩa được chuyên môn hóa với các nhóm thợ làm rò. Ảnh: Bích Sương
|
Vài năm gần đây, công việc trồng hành ở Thuận Nghĩa đã tiến lên một bước theo hướng chuyên môn hóa các công đoạn canh tác. Theo người dân địa phương, khi người trồng rau bắt đầu chuyển công đoạn cày đất từ dùng bò kéo cày sang bằng máy nhằm tiết kiệm thời gian và chi phí, thì ở đây cũng bắt đầu xuất hiện các nhóm nhân công chuyên đi làm rò (tức làm luống trồng). Do diện tích trồng hành của mỗi hộ nhiều nên trước đây, các hộ trong xóm thường vần công, đổi công cho nhau ở khâu làm rò, còn hiện nay thì có thêm sự góp sức của các nhóm nhân công. Ông Lê Văn Đến, Khối trưởng Khối Thuận Nghĩa, cho biết: “Trong khối có 7- 8 nhóm chuyên đi làm rò, mỗi nhóm có 7 - 8 người. Làm rò là công đoạn nặng nhọc nhất trong quá trình trồng hành nên thành viên của các nhóm làm rò là đàn ông, thanh niên”.
Đồ nghề của thợ làm rò cũng rất đơn giản: gồm cuốc, sạc (cuốc lưỡi to) và dây. Công việc của các nhóm này là giăng dây từ đầu này đến đầu kia mảnh đất để chia rò cho thẳng hàng, tạo rò và bang đất trên các rò cho bằng phẳng. Thường mỗi rò hành rộng trên dưới 1m, chiều dài tùy theo mảnh đất. Anh Đặng Thanh Diệu, một người trồng hành ở địa phương, cho biết: “Trước đây, khi chưa có máy cày, gia đình tôi gồm 4 người làm hết 1 ngày mới xong việc lên rò và ngày hôm sau mới xuống giống. Còn bây giờ sau khi máy làm đất, nhóm làm rò 4 người chỉ làm khoảng 2 tiếng đồng hồ là xong 1 sào đất, sau đó xuống giống được ngay”. Hàng ngày, tranh thủ lúc rảnh rỗi công việc gia đình, anh Diệu cũng tham gia vào tổ làm rò để có thêm thu nhập. Một ngày, anh Diệu có thể tham gia làm cho 2 chủ trồng hành, buổi sáng làm 2 giờ và chiều làm 2 giờ, thu nhập được 100 ngàn đồng. Anh Diệu cho biết, nhiều thanh niên ở Thuận Nghĩa còn đến vùng rau ở các xã lân cận như Phú Lạc (Bình Thành), Phú Hiệp (Tây Phú) để làm rò.
Một người dân trồng hành nhận xét: “Trước đây, khi làm theo kiểu vần công, mỗi khi vào vụ hành mới, các chủ đất phải đi tìm gọi từng người rất mất công, nay thì đã có các nhóm chuyên làm rò và có một trưởng nhóm, khi cần chỉ gọi trưởng nhóm là xong”.
Ngoài thợ làm rò, Thuận Nghĩa còn có các nhóm thợ chuyên trồng hành, chỉ toàn phụ nữ. Đây là công việc nhẹ nhàng, đòi hỏi sự tỉ mỉ nên phù hợp với nữ giới. Công việc của thợ trồng hành bao gồm trồng hành củ xuống các luống đã được làm sẵn, sau đó phủ rơm lên trên. Vì là việc nhẹ nhàng nên thu nhập của người trồng chỉ bằng một nửa so với người làm rò.
Sau mỗi buổi làm rò, ngoài tiền công, thường các nhóm làm rò còn được chủ đất mời một bữa “lai rai” ngay tại ruộng, bên những rò hành vừa được làm xong. Với những người dân làng rau Thuận Nghĩa, đó không đơn thuần chỉ là một bữa ăn cho thợ mà còn là một nét văn hóa của làng rau.
| 
