Đoàn viên - thanh niên tham gia dọn vệ sinh ở làng biển Hải Minh (phường Hải Cảng, TP Quy Nhơn).

Một trong những nguyên nhân dẫn đến ô nhiễm môi trường ở các làng biển là thói quen sinh hoạt của ngư dân. Bãi trước của biển Mỹ An (huyện Phù Mỹ) là nơi ghe thuyền của ngư dân cập bến, đồng thời là nơi họp chợ. Tan mỗi phiên chợ, rác thải bị người dân vứt tràn lan trên bãi cát hoặc dồn hết xuống biển. Rác thải sinh hoạt ở đây phần lớn cũng đều được xử lý bằng cách “tống” xuống biển.

Trong khi đó, bãi sau của biển Mỹ An lại bị ô nhiễm nặng bởi nước thải từ những lò chế biến cá cơm và những hồ nuôi tôm. Nước thải từ các lò hấp cá được đổ thẳng ra mặt cát, lưu cữu lâu ngày, bốc mùi hôi thối. Tình trạng này cũng đã từng xảy ra ở bãi biển Thiện Chánh (xã Tam Quan Bắc, huyện Hoài Nhơn). Trước những bức xúc kéo dài của người dân, chính quyền phải di dời các lò hấp cá cơm.

Bên cạnh đó, ở xã Tam Quan Bắc, chất thải từ các hoạt động dịch vụ nghề cá còn gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng cho sông Thiện Chánh. Nhiều cơ sở chế biến thủy sản đã không chú trọng đầu tư hệ thống xử lý nước thải nên nước thải cứ xả thẳng ra cửa biển. Nước sông Thiện Chánh “hứng” nước thải lâu ngày, cứ nhờ nhờ đục, nhiều đoạn bốc mùi tanh tưởi. Dưới chân cầu Thiện Chánh, rác thải theo sóng tấp vào đầy bờ. Chất thải của thuyền đánh cá khi sửa chữa cũng đổ xuống sông, làm nhiều bãi cát đen ngòm. 

Sạch từ… ý thức

Làng biển Hải Minh (khu vực 9, phường Hải Cảng, TP Quy Nhơn) từng là điểm đen ô nhiễm môi trường trong một thời gian dài. Trong 6 tổ dân cư của Hải Minh, tổ 50 được coi là nơi ô nhiễm rác nặng. Con đường từ khu dân cư lên tượng Đức thánh Trần Hưng Đạo luôn đầy rác. Khu vực bến thuyền là nơi thấp trũng nên rác ứ đọng rất nhiều. Lúc cao điểm, bến thuyền như một bãi rác khổng lồ, mùi hôi bốc lên nồng nặc.

Hoạt động thu gom, xử lý rác thải ở Hải Minh bắt đầu thực hiện từ năm 2011, đánh dấu sự thay đổi đáng kể của bộ mặt làng biển này. Ông Mai Văn Xịn, Khu vực trưởng khu vực 9, cho biết: “Mỗi tháng, người dân Hải Minh thải ra 7-8 tạ rác, lượng rác thu gom đạt trên 80%. Từ đó, bến thuyền và khu vực dân cư sạch hẳn lên”. Tuy nhiên, một số hộ dân sống ở khu vực núi vẫn đem rác lên núi đổ. Đoàn viên - thanh niên địa phương phải thường xuyên tổ chức quét dọn nhưng vẫn không xuể.

Tại xã bán đảo Nhơn Hải (TP Quy Nhơn), hoạt động thu gom, xử lý rác thải gặp nhiều khó khăn do địa hình trắc trở. Trước thời điểm rác thải được thu gom (năm 2009), Nhơn Hải chưa bao giờ có một bãi biển sạch đẹp. Mỗi tháng, người dân Nhơn Hải thải ra gần 104 tấn rác thải. Nếu hoạt động thu gom không tiến hành kịp thời và trơn tru, lượng rác thải tồn đọng sẽ làm ô nhiễm nặng làng biển đất chật người đông này. Hiện nay, tổ thu gom rác thải gồm 7 người đã thu gom được gần 90% lượng rác thải của Nhơn Hải.

“Điều đáng ghi nhận là ý thức của người dân trong việc tự giác để rác đúng nơi quy định đã được cải thiện. Hoạt động bảo vệ môi trường còn thu hút sự tham gia tích cực của các đoàn thể địa phương”- ông Ngô Đức Tình, Phó Chủ tịch UBND xã Nhơn Hải, chia sẻ.

Thực tế cho thấy, tổ chức các hoạt động vệ sinh môi trường do các đoàn thể (trong đó nòng cốt là tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh) đảm nhận chỉ là giải pháp mang tính tạm thời. Tổ chức thu gom bài bản, xử lý rác thải hợp vệ sinh, với sự tham gia của cơ quan chức năng về môi trường mới là giải pháp căn cơ. Với các địa phương chưa có điều kiện tập kết rác đến các điểm tập trung, phương án chôn rác tại chỗ là cần thiết. Dĩ nhiên, tất cả các giải pháp hạn chế ô nhiễm môi trường ở các làng biển sẽ không mang lại hiệu quả nếu người dân vẫn tùy ý vô tư vứt, xả rác!     

• MAI LÂM