Nhà thơ Nguyễn Duy đắm đuối với "thiên hạ đệ nhất tửu".

Chị Hoa vui vẻ tiếp mấy ông nhà báo. “Làm rượu không khá nổi đâu mấy anh, chỉ lời được phần hèm để… nuôi heo thôi”, chị nói. Quả thật, lò nấu rượu của chị ở sát cạnh ngay một dãy chuồng heo, mỗi chuồng có một heo nái và nguyên đàn heo con. Ở làng có 35 hộ thì hết 35 hộ nấu rượu, và hộ nào cũng có chuồng nuôi heo. Mỗi ngày trung bình hai mẹ con chị nấu được 30 lít, bán giá 7.000đ một lít. Chị mời tôi uống thử hai ly rượu, một được nấu bằng gạo, một nấu bằng nếp. Theo thói quen, tôi nốc ực cả một ly nhỏ như lúc thường nhậu thì eo ôi, như có một hòn than đang cháy nằm ngay cổ họng không chịu trôi, hơi rượu xông nồng lên tận óc làm chảy cả nước mắt…

Ở phía bên nhà ông Tám, anh Duy, anh Huấn cũng đang được ông Tám tiếp rượu. Ông Tám bảo ngày xưa, hồi sau năm 1945, bị cấm nấu rượu, nhưng vì thèm rượu quá nên cha của ông mới mời một ông thợ nấu rượu ở An Vinh, xứ nổi tiếng về võ Tây Sơn, về nấu và từ đó nghề nấu rượu Bàu Đá mới có. Tên Bàu Đá có được là do người làng múc nước từ cái bàu đá gần miếu làng mà nấu rượu. Ông Tám rót rượu, cứ mỗi chung rượu được rót ra là phía trên lại đầy những bọt rượu sủi tăm, hệt như bia! Anh Duy lẩm bẩm: “Hồi đó đến giờ đi khắp thiên hạ chưa bao giờ thấy rượu lại sủi tăm nhiều như lần này, ngon thật! Ngay cả rượu mà nhà tôi nấu, loại rượu làng Xá nổi tiếng của Thanh Hóa cũng không bằng ”. Anh đùa là sẽ không cho ai uống và giữ hai chai “rượu mẫu” mua ở nhà bà Huynh và ông Cọng để làm “thước đo” tiêu chuẩn so sánh các loại rượu Bàu Đá khác.

Rượu Bàu Đá, cá sông Kôn

Rời làng Bàu Đá, chúng tôi đến bảo tàng Quang Trung. Khi xem các cô gái Bình Định xinh đẹp “bỏ roi đi quyền”, cả bọn đều bảo nhau là hãy cố nhớ mặt các cô để ra đường còn tránh chuyện chòng ghẹo. Ông Mừng cười cười: “Ở đây người ta bảo gái Bình Định phải đạt ba tiêu chuẩn, một là phải biết nấu rượu, hai là phải biết võ, ba là phải biết làm… thơ. Do đó muốn làm rể Bình Định thì đàn ông là phải biết nhậu, biết chịu đòn và phải biết nghe thơ!”. Cả bọn cười ồ: chỉ có một cái sướng mà phải chịu đến ba cái khổ!

Thành Hoàng Đế hoang vắng như một phế tích. Những dấu ấn lịch sử xếp chồng lên nhau: những bức tượng voi, tượng lân của thời thành Đồ Bàn bên cạnh lăng mộ Võ Tánh. Một nhóm ba ông nhậu khề khà ngay trong đài tự thiêu phục hiện của Võ Tánh, vài ba đứa trẻ chơi đùa thơ thẩn…

Một đặc điểm của hai ông, một là “chủ nhiệm”, một “phó chủ nhiệm” (anh Huấn) của cái uỷ ban ăn nhậu quốc gia tự đề xướng, là các ông đều rất thân thiết và trân trọng các ông chủ quán của những quán ăn ngon của mọi miền. Ghé quán Tư Sa, ông chủ ra mừng như gặp lại bạn hiền. Chính là cái quán dân dã có món chim mía và cá lúi sông Côn mà chúng tôi mong tới. Ngon, lạ nữa. Những con chim mía chiên cứ giòn tan trong miệng, cá lúi kho nghệ hương vị đậm đà khó quên. Duy chỉ có món gié là hơi “cao thủ” mới có thể thưởng thức: lòng bò hòa với cái vị đắng cua mật bò, vị chua của lá giang, vị ngọt của nước…

Chúng tôi ghé Bồng Sơn lấy hai can rượu “Bàu Đá Bồng Sơn” của người bạn thân các anh, họa sĩ Lâm Triết, tặng từ lò rượu quê anh. Anh Duy đùa: “Phải dẫn ông Triết đến Bàu Đá để ông cảm thấy xấu hổ về cái loại rượu Bàu Đá của ổng mới được”. Anh Huấn nghiêm túc hơn: “Cái ủy ban ăn nhậu mà tôi nói đùa khi sáng kỳ thực là một ủy ban văn hóa ẩm thực quốc gia để chuẩn hóa các món ăn, thức uống, đặc sản của các miền; chứ không thì mạnh ai nấy làm lung tung cả lên. Là để phục vụ cho phát triển du lịch đấy, vì Việt Nam mình cũng là một cường quốc về ẩm thực chứ đâu phải dở”.

. Theo Nguyễn Trọng Tín - Đoàn Đạt (SGTT)