Bà Lâm Thị Bạch, người An Nhơn, là người vợ hiền thục, đảm lược của quan trấn thủ thành Quy Nhơn thời Tây Sơn Phan Văn Thọ. Thuở nhỏ, Văn Thọ cốt cách cứng rắn, thông minh, học giỏi. Lớn lên, ông theo vua Quang Trung, buổi đầu được cử làm biên tu, soạn sử cho triều đại mới. Sau khi Quang Trung qua đời, ông được làm ngự sử để giúp Cảnh Thịnh. Về sau, do Quy Nhơn thường bị Nguyễn Ánh đem quân uy hiếp nên vua cử ông trấn thủ thành Quy Nhơn.
Được triều đình tin cậy, giao trọng trách vỗ về dân chúng vùng đất thang mộc của nhà Tây Sơn, cầm quân cự địch từ Nam ra, nên ngày đêm ông chăm lo ổn định đời sống trong vùng, rèn luyện quân sĩ. Lo cho nhiệm vụ nặng nề của chồng, bà Bạch hết lòng chăm sóc, động viên chồng làm tròn sứ mệnh triều đình giao.
Thế rồi, trong lúc quan trấn thủ đi công cán xa, Nguyễn Ánh giong thuyền, đem đại quân ra bao vây thành Quy Nhơn. Chồng đi vắng, tình thế hiểm nguy, bà giao trách nhiệm cho các tướng dũng mãnh cầm quân tinh nhuệ giữ vững năm cổng thành, lại cử người đốc quân canh gác cẩn mật không để kẻ gian lọt vào. Tất cả quân dân trong thành được huy động đào hào, đánh trả khi kẻ địch bắc thang trèo lên. Bà còn cùng các tướng đi thị sát việc canh phòng, động viên binh sĩ quyết tử bảo vệ thành. Đêm về tư dinh, bà cầm dao chích vào ngón tay, lấy máu viết thư cầu viện quan tổng binh Quảng Ngãi là đô đốc Nguyễn Văn Lộc và sai người thân tín phi ngựa hỏa tốc cấp báo.
Nhận được thư, đô đốc Lộc rất cảm động:
- Phu nhân quan trấn thủ thành Quy Nhơn thật đáng khâm phục.
Không chần chừ, đô đốc Lộc tức tốc bố trí quân canh phòng Quảng Ngãi, rồi gấp rút dẫn quân vào cứu viện. Tổng binh Quảng Ngãi đánh tan viện binh của quân Nguyễn Ánh đang tiến vào Quy Nhơn tại Phù Ly. Quân trong thành xông ra phối hợp với quân Phan Văn Thọ từ các địa phương kéo về, đẩy lùi quân Nguyễn Văn Thành. Nới được vòng vây, quân Tây Sơn dưới quyền chỉ huy đô đốc Lộc mở trận quyết chiến chiếm lại phòng tuyến Kỳ Sơn - Cù Mông - La Hai, đánh đuổi thủy quân Lê Văn Duyệt ở cửa Thị Nại. Thất trận, Nguyễn Ánh vội vã thu quân về Gia Định. Thừa thắng, quân Tây Sơn tràn vào chiếm lại Phú Yên.
Tin thắng trận bay về triều, vua Cảnh Thịnh ban tặng bà 4 chữ vàng “Anh thư thủ thành”. Miền biên viễn đang hồi sinh thì Văn Thọ lâm bệnh qua đời. Bà Bạch đưa con về quê chồng ở Hoài Nhơn. Triều Tây Sơn sụp đổ, gia đình bà ẩn nấp ở nơi nao không ai biết nữa.
| 
