 |
|
Đồng chí Ngô Gia Tự. Ảnh: Website Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh). |
Đồng chí Ngô Gia Tự sinh ngày 3.12.1908 tại tổng Tam Sơn, phủ Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh (nay là xã Tam Sơn, huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh) - vùng đất khoa bảng, trong một gia đình có truyền thống yêu nước. Khi còn ngồi trên ghế nhà trường, đồng chí nổi tiếng là học trò thông minh, xuất sắc. Năm 14 tuổi, đồng chí vào học trường Bưởi (Hà Nội). Được tiếp xúc với trào lưu tư tưởng tiến bộ và nhiều nhà giáo yêu nước, đồng chí đã hòa mình vào các hoạt động của học sinh, sinh viên, hăng hái tham gia phong trào đấu tranh đòi thực dân Pháp thả nhà yêu nước Phan Bội Châu. Là người tích cực hưởng ứng phong trào đấu tranh đòi truy điệu cụ Phan Chu Trinh, đồng chí bị Giám đốc trường Bưởi đuổi học vì “tội” chống lại chính phủ “bảo hộ”.
Năm 18 tuổi, đồng chí gia nhập tổ chức Hội Việt Nam Cách mạng thanh niên, được tổ chức tín nhiệm cử sang Quảng Châu (Trung Quốc) dự lớp huấn luyện do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc soạn thảo chương trình, nội dung. Từ một thanh niên yêu nước, tiếp thu ánh sáng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tích cực rèn luyện đạo đức cách mạng, ham học hỏi, nắm vững “Đường Kách Mệnh” giải phóng dân tộc, đồng chí đã trở thành nhà hoạt động cách mạng, là một trong những chiến sĩ tiên phong trong phong trào cách mạng giải phóng dân tộc.
Ngay sau khi kết thúc khóa huấn luyện, đồng chí được phân công về Bắc Ninh, Bắc Giang tuyên truyền, giác ngộ quần chúng, gây dựng cơ sở cách mạng. Để che mắt bọn mật thám, đồng chí thường đóng vai thầy giáo đi dạy học, rồi bí mật mở lớp huấn luyện cách mạng, viết truyền đơn, treo cờ tuyên truyền ủng hộ Cách mạng Tháng Mười Nga, vận động thu hút một số binh lính và các tầng lớp nhân dân tham gia vào tổ chức Hội công ích, Hội Thanh niên, đấu tranh chống đế quốc và bọn cường hào tay sai của chúng để mang lại lợi ích thiết thực cho nhân dân.
Giữa năm 1927, Tỉnh bộ Hội Việt Nam Cách mạng thanh niên Bắc Ninh - Bắc Giang thành lập, đồng chí được bầu làm Ủy viên Tỉnh bộ. Đến giữa năm 1928 đồng chí được bầu làm Bí thư Tỉnh bộ và Ủy viên Kỳ bộ Hội Việt Nam Cách mạng thanh niên Bắc Kỳ. Dưới sự lãnh đạo của đồng chí, phong trào cách mạng ở Bắc Ninh, Bắc Giang diễn ra rộng khắp, có nhiều hình thức tập hợp quần chúng đấu tranh chống thực dân và phong kiến. Tháng 9.1928, Kỳ Bộ Hội Việt Nam Cách mạng thanh niên Bắc Kỳ mở hội nghị tại nhà của đồng chí. Hội nghị đã quyết định chủ trương có ý nghĩa lịch sử đối với phong trào và tổ chức Hội Việt Nam Cách mạng thanh niên, đó là Cuộc vận động “vô sản hóa” đưa các hội viên vào nhà máy, hầm mỏ, đồn điền. Đồng chí được phân công về “vô sản hóa” ở Hà Nội.
Trong vai trò ủy viên Kỳ bộ, đồng chí đã gấp rút cùng các đồng chí khác dịch và biên soạn nhiều tài liệu về chủ nghĩa Mác - Lênin, mở lớp huấn luyện, bồi dưỡng trang bị lý luận và công tác “vô sản hóa”, cho cán bộ, hội viên. Là người trực tiếp tham gia vào phong trào “vô sản hóa” đồng chí đã có nhiều đóng góp to lớn trong việc tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lênin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước ở nước ta. Là người nhạy bén với hoạt động cách mạng, đồng chí Ngô Gia Tự vừa cổ vũ tổ chức triển khai vừa kịp thời tổng kết phong trào “vô sản hóa” góp phần điều chỉnh việc lãnh đạo của Kỳ bộ, nhằm theo sát với bước tiến phong trào cách mạng đang diễn ra sôi động trên khắp cả nước, thúc đẩy nhanh sự phát triển cả về số lượng và chất lượng hoạt động của Hội Việt Nam Cách mạng thanh niên.
Ngày 17.6.1929, tại nhà số 312 phố Khâm Thiên (Hà Nội) tổ chức Đông Dương Cộng sản Đảng được thành lập, đồng chí được cử vào Ban Chấp hành Trung ương lâm thời. Đầu tháng 7.1929, đồng chí về Tam Sơn, thành lập Chi bộ Cộng sản đầu tiên của tỉnh Bắc Ninh. Ngày 4.8.1929, Đông Dương Cộng sản Bắc Ninh - Bắc Giang thành lập. Dưới sự lãnh đạo trực tiếp của đồng chí, tuyên ngôn, điều lệ của Đông Dương Cộng sản Đảng được tuyên truyền sâu rộng tới các tầng lớp nhân dân tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang. Nhờ đáp ứng được nguyện vọng của nhân dân nên số người ủng hộ và gia nhập Đông Dương Cộng sản Đảng tăng lên nhanh chóng, phong trào cách mạng ở Bắc Ninh - Bắc Giang có bước phát triển mạnh.
Ngày 3.2.1930, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, sự kiện chính trị trọng đại đó đã tạo ra bước ngoặt lịch sử đối với sự nghiệp cách mạng của dân tộc Việt Nam. Ngày 24.2.1930, đồng chí được Hội nghị thống nhất các tổ chức Cộng sản ở Nam Kỳ bầu làm Bí thư Cấp ủy lâm thời Đảng bộ Đảng Cộng sản Việt Nam ở Nam Kỳ. Trong giai đoạn đầu thành lập Đảng, giữa lúc phong trào đấu tranh của quần chúng ở Nam Kỳ đang cần có sự chỉ đạo sâu sắc hơn nữa, thì tối ngày 31.5.1930, đồng chí sa vào tay địch trong lúc đang viết truyền đơn tại một cơ sở cách mạng ở Phú Am trên sông Thị Nghè (Sài Gòn). Biết đồng chí là cán bộ cấp cao của Đảng, tên chánh mật thám Đông Dương đã vào ngay Sài Gòn cùng bọn tay sai hết dụ dỗ, mua chuộc lại dùng cực hình tra tấn dã man, tìm mọi cách để khuất phục. Bị đánh chết đi sống lại nhiều lần, nhưng cuối cùng kẻ thù đã phải bất lực trước ý chí sắt đá của đồng chí.
Ba năm giam giữ, bốn lần xét xử, thực dân Pháp bất chấp công lý, nhân quyền đã khép đồng chí Ngô Gia Tự một bản án tử hình, ba bản án khổ sai chung thân và bí mật đưa đi đày ở nhà tù Côn Đảo. Ở Côn Đảo - địa ngục trần gian, đồng chí bị thực dân Pháp coi là “tù chính trị hạng đặc biệt nguy hiểm”. Trước mọi cực hình tra tấn, đày ải dã man của kẻ thù, đồng chí vẫn kiên cường chiến đấu, tham gia tuyệt thực chống lại chế độ nhà tù hà khắc. Nhiều lần đồng chí dũng cảm chịu đòn thay cho bạn tù, giành việc nặng nhọc, nguy hiểm thay cho anh em. Đồng chí được tín nhiệm cử vào Ban chi ủy Chi bộ nhà tù.
Giai đoạn 1930 - 1934, thực dân Pháp điên cuồng khủng bố, dìm phong trào cách mạng của dân tộc ta vào biển máu, nhiều cán bộ, đảng viên và quần chúng yêu nước bị địch bắt và sát hại. Để kịp thời giúp Đảng khôi phục phong trào cách mạng, cuối năm 1934, Chi bộ nhà tù Côn Đảo quyết định cử đồng chí Ngô Gia Tự cùng bảy chiến sĩ cộng sản vượt biển về đất liền hoạt động. Nhưng chiếc thuyền mong manh không chịu được sóng biển mùa gió chướng, đồng chí và các chiến sĩ trong đoàn đã anh dũng hy sinh. Năm ấy, đồng chí Ngô Gia Tự mới 26 tuổi, độ tuổi tràn đầy sức lực, đang nở rộ tài năng, trí tuệ cống hiến cho Đảng, cho sự nghiệp giải phóng dân tộc.
(Dựa theo tài liệu của Ban Tuyên giáo Trung ương) | 
