Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong vai trò chỉ huy thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân (Nguồn: Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam).

“Từ một Nhà giáo yêu nước mà đồng chí Võ Nguyên Giáp trở thành người đứng đầu quân đội. Anh Văn đã được Bác Hồ dìu dắt. Đại tướng đã là người học trò được Bác Hồ trực tiếp rèn luyện. Đồng chí được Bác Hồ giao cho trọng trách thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân, tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam.

Mặc dầu trước đó, đã có nhiều cuộc khởi nghĩa nhưng chưa có cuộc nào được cụ Hồ chỉ đạo sát như thế. Đại tướng Võ Nguyên Giáp được toàn dân, toàn quân ta yêu kính đặc biệt. Vì Đại tướng là người rất có trí tuệ và rất nhân văn. Trí tuệ chinh phục đầu óc của chúng ta và nhân văn chinh phục trái tim chúng ta.

Như trong chiến dịch Điện Biên Phủ, tôi được ở gần với Đại tướng nên tôi thấy rõ ông có trí tuệ thuyết phục. Nhiều người tài giỏi danh tiếng như Hoàng Văn Thái, Hà Văn Lâu, Tạ Quang Bửu… đều từng phải nói lên cảm nhận: mỗi khi làm việc với anh Văn về đều thấy vấn đề trở nên sáng rõ và sau đó còn học được ở anh rất nhiều. Học được cách nhìn nhận đánh giá, cách tiếp nhận kiến thức. Nếu mỗi năm được làm việc với anh Văn vài ba lần thì trí tuệ bằng theo một lớp học.

Các anh Nguyễn Chí Thanh, Trần Đăng Ninh đều rất trí tuệ và nhân văn nhưng trình độ của Đại tướng vẫn vượt lên, rõ nét hơn cả. Hơn nữa các đồng chí đó chỉ ở một ngành còn Tổng tư lệnh bao quát hết các việc. Từ quân sự, ngoại giao, các văn phòng của nhà nước. Toàn những nơi quy tụ những người tài giỏi, vậy mà đều ước được ở cạnh Đại tướng để học hỏi thêm.

Từ trí tuệ như thế, Đại tướng có trách nhiệm rất cao. Có một câu của ông tôi luôn nhớ mãi là: “Trong nghiên cứu và trong suy nghĩ hết sức tránh ảo tưởng. Ảo tưởng dẫn đến quyết định sai lầm. Tổng tư lệnh mà sai tầm thì mất rất nhiều. Vốn khác có thể khôi phục chứ vốn con người không thể khôi phục.”

Về đặc điểm nhân văn, Đại tướng là con người hết sức nhân từ, thân ái tôi chỉ là một cán bộ đại đội. Cái gì không rõ là ông hỏi luôn: 'Tôi hỏi thật, cậu Giong là tú tài hay cử nhân?' Thấy tôi lúc đó hai mấy tuổi chưa có gia đình, ông thân tình hỏi: 'Chuyện vợ con của cậu thế nào rồi?'

Đại tướng rất tin tưởng và gần gũi cấp dưới. Nhiều khi ông tôn trọng, gọi bàn những việc hết sức quan trọng. Ông trải tấm bản đồ ra bàn mà mình thấy… đột ngột. Có những lần đi sang Phủ Chủ tịch trình bày với Bác Hồ, ông cho tôi đi theo. Tôi  chỉ làm nhiệm vụ cầm tài liệu, treo bản đồ. Có lần Đại tướng nói: 'Hôm nay tôi báo cáo, anh Giong chỉ.' Đại tướng luôn làm việc rất nhiệt tình, hăng say, tôi còn trẻ mà nhiều lúc theo còn thấy mệt.

Tôi có thể nói Võ Nguyên Giáp là người có 'phúc phận' được giao những trọng trách lớn nhất. Vị trí này luôn được công nhận. Nhiều người chưa biết rằng ông Lê Duẩn trọng ông Võ Nguyên Giáp lắm. Tôi được nghe ông Lê Hãn, con ông Lê Duẩn và một vị thiếu tướng (nay vẫn còn sống) kể lại chính xác rằng: đúng vào lúc Dương Văn Minh đầu hàng, ông Lê Duẩn đã đi chạy qua sang phía bàn ông Giáp ngồi, ôm chầm lấy Đại tướng: “Tổng tư lệnh chỉ huy giỏi quá!”  

Tôi cũng nghĩ rất nhiều về điều sau: Đại tướng là vị Tổng tư lệnh chỉ huy chiến tranh kéo dài mấy chục năm. Ở dưới, thanh niên hy sinh, máu xương đổ rất nhiều. Tất nhiên là vì độc lập của dân tộc.

Nhưng người ta sinh con, nuôi phương trưởng, giao cho quân đội mà ông làm Tổng tư lệnh. Con em bị hy sinh, thông thường người ta oán chứ. Vậy mà hoàn toàn không. Muôn người một lòng yêu kính ông. Phải như thế nào thì dân mới quý thế. Và cứ khi nào ông gặp gian nan thì dân lại càng thương.

Với trí tuệ, tinh thần như thế ông xứng đáng tham gia vào các sự kiện lớn nhất quyết định vận mệnh của dân tộc nên chính là anh Cả.

Đại tướng có uy tín sâu rộng trên toàn thế giới. Nghĩ về Việt Nam là Hồ Chí Minh và sau đó đến Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Suy tôn ông là anh Cả của quân đội là một sự chính xác. Thực tế chứng minh khó có tướng lĩnh nào sánh được với ông. Nhiều tướng lĩnh tài giỏi sau này đều hạnh phúc khi được nhận vào hàng em, hàng học trò của ông. Và được đứng sau ông là niềm vinh dự".

Người chỉ huy cao nhất của đội quân đầu tiên Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân là đội quân chủ lực đầu tiên, là tiền thân của Quân đội Nhân dân Việt Nam. Đội được thành lập ngày 22 tháng 12 năm 1944 tại khu rừng nằm giữa hai tổng Trần Hưng Đạo và Hoàng Hoa Thám (nay thuộc tỉnh Cao Bằng). Quân số ban đầu gồm 34 người (có 3 nữ), chia thành 3 tiểu đội, trong đó đồng chí Võ Nguyên Giáp là chỉ huy cao nhất, phụ trách chung mọi công việc của đội; đồng chí Hoàng Sâm được chọn làm đội trưởng; đồng chí Xích Thắng làm chính trị viên, đồng chí Hoàng Văn Thái phụ trách tình báo và kế hoạch tác chiến…

. Theo Vietnam+