|
37 năm trôi qua nhưng ngày 31.3.1975 là thời khắc lịch sử không bao giờ quên đối với người dân Bình Định, nhất là với những cán bộ, chiến sĩ trực tiếp tham gia chiến đấu giải phóng quê hương.
 |
| Đồng chí Nguyễn Trung Tín, nguyên Bí thư Tỉnh ủy kiêm Chủ tịch Ủy ban Nhân dân Cách mạng tỉnh, đọc diễn văn tại Mít-tinh chào mừng giải phóng tỉnh Bình Định . Ảnh tư liệu |
1. Trong những ngày tháng 3 lịch sử này, chúng tôi tìm đến nhà ông Nguyễn Thanh Lành (83 tuổi, ở khu vực 3, phường Ghềnh Ráng, TP Quy Nhơn) - nguyên Trung đoàn trưởng Trung đoàn 93 được thành lập vào ngày 25.3.1975, tại thôn Xuân Mỹ, xã Phước Hiệp, huyện Tuy Phước, tham gia giải phóng Quy Nhơn. Ông Lành nhớ lại, lúc đó biên chế của Trung đoàn 93 gồm các đơn vị: Tiểu đoàn Bộ binh 50, Tiểu đoàn Bộ binh 52, Tiểu đoàn Bộ binh 8 và được tăng cường thêm Tiểu đoàn Pháo binh 73 cùng một đại đội bộ binh của huyện Phù Cát. Sau khi hoàn thành nhiệm vụ giải phóng Quy Nhơn, trên 300 cán bộ, chiến sĩ của Trung đoàn được bổ sung vào các đơn vị chủ lực tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử tiến về Sài Gòn, giải phóng hoàn toàn miền Nam, kết thúc toàn thắng cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.
Dù tuổi đã cao, sức khỏe yếu, nhưng ông Lành vẫn còn minh mẫn, khi nghe chúng tôi nhắc lại thời điểm giải phóng Quy Nhơn, giải phóng tỉnh Bình Định. Ông bảo: “Làm sao quên được, đó là thời khắc lịch sử!”.
 |
| Khu vực Tượng đài Chiến Thắng, một trong những nơi diễn ra trận chiến đấu oanh liệt cuối cùng giải phóng Quy Nhơn. Ảnh: N.PHÚC |
2. Còn ông Phan Trọng Thể (81 tuổi, ở phường Lê Lợi, TP Quy Nhơn), nguyên Phó Chính ủy Trung đoàn 93, người trực tiếp tham gia giải phóng Quy Nhơn thì nói rằng, ông vẫn “nhớ như in” về sự kiện 37 năm về trước.
Ông Thể kể rành mạch: Trưa 31.3.1975, Trung đoàn được lệnh xuất kích và phối hợp chặt chẽ với các đơn vị của Tỉnh đội, Thị đội và du kích các xã vùng ven tấn công vào thị xã Quy Nhơn. Tiểu đoàn Bộ binh 52 đánh chiếm bàn đạp ngã ba chợ Dinh, cắt đứt đường 19, chiếm kho đạn đèo Son, nhà ga, nhà đèn, bến xe… Còn Tiểu đoàn Bộ binh 50 phối hợp với biệt động thành đánh chiếm các cơ quan đầu não của địch như Đài Phát thanh, Tòa thị chính, Nha Cảnh sát, sân bay…; rồi cùng Đại đội Bộ binh 2 Phù Cát và các đơn vị đặc công của tỉnh đánh chiếm căn cứ quân sự khu 6, Khu huấn luyện nhân dân tự vệ, cứ điểm đồi Ghềnh Ráng, khu ra-đa núi Vũng Chua… Tiểu đoàn Bộ binh 8 đánh chiếm cảng Quy Nhơn, khu kho quân sự và cùng với Đại đội Đặc công nước 598 đánh chiếm Khu quân sự hải quân địch ở Hải Minh; Tiểu đoàn Pháo binh 73 tiếp thu trận địa pháo 105 và 155 ly của địch ở núi Một, sẵn sàng chờ lệnh nổ súng yểm hộ cho bộ binh.
Đến đêm 31.3.1975, cờ Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam đã tung bay trên Tòa thị chính ngụy quyền tỉnh. Ngày 1.4.1975, được tin khoảng 6.000 tàn quân Sư đoàn 22 ngụy và các tàn quân khác, 1 thiết đoàn xe bọc thép - xe tăng, 2 tiểu đoàn pháo binh cùng 300 xe quân sự của địch vừa cướp bóc, vừa tháo chạy theo dọc đường 19 về Quy Nhơn. Nhận mệnh lệnh chiến đấu của trên, Trung đoàn 93 phối hợp với các đơn vị triển khai đánh tiêu diệt địch. Sau nhiều giờ chiến đấu, hàng ngàn tàn quân, hàng chục xe tăng địch… cuống cuồng dồn xuống bãi biển trong thế đường cùng tuyệt vọng đã bị quân ta tiêu diệt, bắt sống và làm tan rã hoàn toàn. Đến 16 giờ ngày 1.4.1975, thị xã Quy Nhơn hoàn toàn im tiếng súng. Hàng ngàn đồng bào đủ các tầng lớp đổ ra đường phố hân hoan đón mừng quân giải phóng…
Giờ đây, khi đến ngày kỷ niệm giải phóng tỉnh Bình Định, ông Thể lại trào dâng cảm xúc về một thời đầy gian khổ, hy sinh nhưng rất tự hào. Năm 1990, ông Thể về hưu với cấp hàm đại tá. Về hưu rồi nhưng ông vẫn tham gia làm Chủ tịch Hội Cựu chiến binh phường, rồi Bí thư Chi bộ; hiện đã 81 tuổi nhưng ông Thể vẫn đảm nhiệm Chủ tịch Hội Nạn nhân chất độc da cam TP Quy Nhơn.
 |
| Cán bộ Tiểu đoàn 52 (Trung đoàn 93) bàn phương án chiến đấu giải phóng Quy Nhơn. Ảnh tư liệu |
3. 37 năm trôi qua, những cựu chiến binh từng tham gia giải phóng Quy Nhơn như ông Trần Minh Hoàng (64 tuổi, ở khu vực 5, phường Ghềnh Ráng, TP Quy Nhơn), nguyên Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 51 (thuộc Tỉnh đội Bình Định); ông Lê Văn Hương (62 tuổi, ở phường Nguyễn Văn Cừ, TP Quy Nhơn), nguyên là Tiểu đoàn phó Tiểu đoàn 50 (thuộc Trung đoàn 93)… tổ chức gặp mặt đồng đội cũ, thăm những địa điểm chiến đấu xưa để nhớ lại thời khắc lịch sử. Rời quân ngũ, các ông vẫn tích cực đóng góp cho xã hội, ông Hoàng có 6 năm làm Phó Bí thư và 1 năm là Bí thư Đảng ủy phường Quang Trung, 8 năm làm Bí thư Đảng ủy phường Ghềnh Ráng và hiện làm Bí thư Chi bộ khu vực 5 phường Ghềnh Ráng; còn ông Hương tham gia làm Chi hội trưởng Cựu chiến binh phường Quang Trung, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra phường Nguyễn Văn Cừ, hiện nay là Phó Trưởng Ban Dân vận phường Nguyễn Văn Cừ.
Chiến thắng 31.3.1975 giải phóng hoàn toàn tỉnh Bình Định mãi mãi đi vào lịch sử của quân và dân như một bản trường ca bất diệt và tự hào, trong đó, có đóng góp của những chiến sĩ đã tham gia trận chiến đấu cuối cùng này… Và thời khắc lịch sử đó sẽ không bao giờ quên trong ký ức của mọi người.
| 
