Xác máy bay B52 tại Bảo tàng Chiến thắng B52 (Hà Nội ). Ảnh: Internet

Để thoát khỏi tình thế bất lợi, cuối năm 1972, đế quốc Mỹ huy động đến mức cao nhất máy bay chiến lược B-52 đánh phá Hà Nội. Âm mưu của chúng là dùng sức mạnh B-52 đánh phá, hủy diệt để “răn đe”, gây sự khủng khiếp trong nhân dân, làm cho Hà Nội choáng váng, phải chịu khuất phục và nhượng bộ Mỹ trong thương lượng.

Để thực hiện mưu đồ đó, đế quốc Mỹ sử dụng đồng thời lực lượng lớn không quân chiến lược và toàn bộ lực lượng không quân chiến thuật, không quân hải quân triển khai ở khu vực Đông Nam châu Á. Trong 12 ngày đêm, từ ngày 18 đến 30 tháng 12 năm 1972, 663 lần/chiếc B-52 và 3.920 lần/chiếc máy bay chiến thuật của Mỹ đánh phá thủ đô Hà Nội - trung tâm lãnh đạo và trái tim của cả nước, không phân biệt mục tiêu quân sự hay dân sự, đánh phá bừa bãi vào vùng đông dân cư.

Theo số liệu thống kê, mỗi ki-lô-mét vuông ở Hà Nội đã có 68,5 tấn bom Mỹ đánh vào 830 điểm, hơn 1000 lần đánh vào các điểm dân cư, kinh tế, văn hóa, giáo dục, xã hội ở khắp 4 khu phố và 4 huyện, trong đó có 39 khối phố nội thành, 3 thị trấn và 78 trong số 102 xã ngoại thành. Nhiều nơi trên địa bàn Thủ đô bị địch đánh đi đánh lại nhiều lần đến mức san phẳng. Nhiều cơ sở kinh tế, công trình lợi ích công cộng bị đánh phá nặng nề. Trên địa bàn thành phố có 7 trong số 9 ga xe lửa bị phá hỏng, 4 trong 5 chiếc cầu và 4 trong 5 bến phà bị phá sập và hỏng nặng. Cảng sông Hồng, cảng duy nhất của Hà Nội không còn hoạt động được. Một phần ba trong số gần 200 nhà máy, xí nghiệp bị đánh, sản xuất ngừng trệ; 5 bệnh viện, 45 trường học từ mẫu giáo đến đại học, Đài phát thanh Tiếng nói Việt Nam cùng nhiều cơ sở văn hóa, khoa học kỹ thuật bị phá hủy. Toàn thành phố có hơn 13.000 ngôi nhà, gần 50 đình chùa, nhà thờ cùng nhiều di tích lịch sử bị địch đánh phá. Có gần 15.000ha đồng ruộng bị bom cày xới. Mỹ hy vọng chiến dịch này sẽ “làm tê liệt đời sống hàng ngày của Hà Nội”.

Trong 12 ngày đêm ấy, sự tàn bạo hiểm độc gia tăng. Hàng đêm, hàng trăm máy bay B-52 và máy bay ném bom chiến đấu đã giội bom xuống những thôn xóm, chi chít như mắt lưới tại các vùng của thủ đô Hà Nội. Người ta khó có thể hình dung được hết tất cả những nỗi khủng khiếp, những cảnh tàn sát mù quáng nhưng cố ý, những cảnh làm con người bị tàn phế, đau đớn về thể xác và tinh thần mà những hành động này gây nên.

Tại khu vực Gia Lâm, trong 12 ngày bị đánh phá hủy diệt, 2.610 ngôi nhà bị phá hủy, hàng trăm người chết và bị thương, hơn 500ha ruộng bị cày xới do bom đạn, hàng chục ki-lô-mét đê, mương, máng bị bom Mỹ phá hủy… nhưng người Gia Lâm vẫn kiên cường bất khuất. Lực lượng cứu sập, cứu hỏa lao động quên mình dưới làn bom đạn địch. Cán bộ, công nhân viên các ngành thương nghiệp, ăn uống, giao thông vận tải… không quản ngày đêm phục vụ bộ đội, dân quân tự vệ và bà con khắc phục hậu quả.

Khu tập thể An Dương, nơi cư trú của những người lao động cũng bị máy bay Mỹ tấn công. Vệt bom B-52 kéo dài gần hai ki-lô-mét, rộng hàng trăm mét làm cho 47 dãy nhà ở cùng với hệ thống trường mẫu giáo mầm non, trường cấp 1, cấp 2, trạm y tế bị đổ sập. Bom Mỹ cướp đi sinh mạng của 174 người, trong đó có 5 phụ nữ mang thai, 5 gia đình bị chết cả nhà, 154 người bị thương.

Khu vực Yên Viên cũng bị đánh phá nặng nề, gần 5.500 quả bom các loại đánh thẳng vào 73 điểm dân cư, kinh tế, ga, cầu, đê điều… phá hủy 886 ngôi nhà, làm chết và bị thương 56 người. Ga Yên Viên và thôn Yên Viên bị phá hủy hoàn toàn. Tại xã Uy Nỗ, B-52 đã ném bom từ trận đầu tiên đến trận cuối cùng. Đây là một trong những nơi bị đánh phá nặng nề nhất, làm gần 1000 ngôi nhà bị bom phá hủy. Chỉ tính riêng thôn Cường Nỗ, kẻ thù tàn bạo đã trút xuống 2000 quả bom lớn. Trong 12 ngày đêm, chúng đã cho 22 đợt B-52 đánh 11 trận vào thôn, xóm, đồng ruộng, 80% số nhà cửa bị phá, phần lớn diện tích canh tác bị cày xới.

Ngay sau khi máy bay địch ngừng đánh phá, các lực lượng tại chỗ của quận cùng với các lực lượng của thành phố, của Bộ tư lệnh Thủ đô đã mang hết khả năng của mình tham gia cứu sập, cứu thương, đem lại cuộc sống cho rất nhiều người dân Khâm Thiên.

Theo các nhà sử học quân sự Mỹ, trong 12 ngày đêm đánh phá Hà Nội, Mỹ đã tiến hành một cuộc ném bom rải thảm mà sự tàn phá lớn hơn sự tàn phá của các cuộc ném bom trong suốt cả cuộc chiến tranh từ trước cho đến lúc bấy giờ; khối lượng bom đạn ném xuống trong cuộc tập kích này tương đương với 5 quả bom nguyên tử Mỹ đã ném xuống Nhật Bản năm 1945. Ních - xơn và các nhà chiến lược quân sự Mỹ tin chắc rằng, với sức mạnh tàn phá ấy, Hà Nội nhất định phải khuất phục.

Nhưng ngược lại, Hà Nội vẫn hiên ngang và bình tĩnh đánh trả từng đợt bom B-52 của kẻ thù. Bên cạnh đó, đế quốc Mỹ bị phản đối trong nước, bị cô lập trên trường quốc tế, gặp phải sự chống trả hiệu quả gây thiệt hại lớn cho lực lượng không quân chiến lược mà không thể buộc đối phương thay đổi lập trường. Vào ngày 30 tháng 12 năm 1972, Tổng thống Ních-xơn đã phải ra lệnh chấm dứt chiến dịch, đề nghị nối lại đàm phán tại Paris và cuối cùng nhanh chóng ký kết Hiệp định Paris trên cơ sở dự thảo mà phía Mỹ trước đó đã từ chối ký kết.

Bốn mươi năm đã trôi qua nhưng người dân sống ở Khâm Thiên, Bệnh viện Bạch Mai, ở Gia Lâm, Yên Viên hay Đông Anh… không quên những hình ảnh tang thương mà bom đạn của kẻ thù đã trút xuống. Bom B-52 rải thảm Hà Nội, máu rơi, nhà đổ, phố phường tan hoang… nhưng ở đó luôn hằn lên ý chí của người dân Thủ đô “Quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”.

. Theo Tiến sĩ TRƯƠNG MAI HƯƠNG/QĐNDO