“Mời anh ăn bát cháo hàu
Vị quê em đó chứ chẳng sang giàu chi đâu!..”
(Câu hát huê tình dân gian)
Con Hàu là một trong những sinh vật biển nhưng đặc điểm sinh thái của chúng thì hoàn toàn không giống với bất cứ một loại sinh vật nào dưới biển cả. Tuy cũng có chu kỳ tăng trưởng từ nhỏ đến lớn; cũng chịu quy luật sống chết…nhưng từ khi sinh ra cho đến khi lớn lên và…chết, hàu chỉ nằm chết dí một chỗ chứ không bao giờ di chuyển, đi lại được như các động vật khác sống dưới biển…
 |
|
Cháo hàu |
Dòng họ nhà hàu sống và kết thành cụm, thành mảng ở các ghành đá dọc biển; đeo bám vào các trụ cầu, các phao báo luồng lạch…Tuy kết thành chòm, thành mảng nhưng cuộc sống của chúng thì hoàn toàn biệt lập nhau- nghĩa là vỏ của con nào thì ruột con ấy sống chứ không hề có sự giao lưu, qua lại với nhau. Vỏ hàu hay còn gọi là “tổ” hàu có màu sáng bạc, xù xì như da cóc và rất bén, đụng vào nó rất dễ đứt tay. Ruột hàu mềm, không cứng như ruột ốc; ruột to nhất bằng đầu ngón tay cái, ruột bé nhất như hạt me, hạt đậu phụng…
Người đi lấy hàu thường được gọi là đi “ăn hàu”. Họ thường đi lấy vào các dịp nước ròng như đầu tháng và ngày rằm. Dụng cụ lấy hàu cũng rất đơn giản: một lưỡi rựa có mũi khoằm dùng để gõ vào mặt hàu cho bung ra; một con dao có mũi nhọn dùng để xeo nạy và gắp ruột hàu kéo ra khỏi vỏ và một chiếc hăng gô hoặc một chiếc xô nhựa loại nhỏ, có quai xách cho tiện dùng đựng ruột hàu…
Ruột hàu nấu canh cũng ngọt mà nướng chấm với mắm gừng cũng ngon…Nhưng quê tôi thường dùng ruột hàu để nấu cháo. Cách nấu cháo hàu cũng rất đơn giản: bắc một nồi cháo trắng lên bếp đun cho thật kỹ. Lựa loại hàu có ruột lớn to như đầu ngón tay cái đem đãi kỹ những mảnh vỡ li ti của vỏ hàu thường lẫn theo ruột hàu, xong cho ruột hàu vào một chảo dầu tao riêng cùng với các gia vị cần thiết như: nước mắm ngon, tiêu bột, bột ngọt…Khi hàu vừa chín tới, săn tròn như những viên bi, ta cho cả chảo hàu đã tao xong vào nồi cháo rồi cho lớn lửa lên để nồi cháo sôi lại vài dạo nữa rồi dún xuống đất. Động tác cuối cùng là nếm lại lần cuối rồi từ ấy có thể gia giảm thêm một ít gia vị cần thiết nữa sao cho hợp với khẩu vị của nhiều người là được.
Ăn bát cháo hàu tỏa khói nghi ngút thấy vừa ngon, vừa ngọt, vừa mát…Vị thơm của cháo hàu rất đặc trưng, không lẫn với bất kỳ một loại động vật nào của biển. Mùa hè nóng bức mà đến các vùng biển và được thưởng thức cái món cháo hàu này thì thật thú vị.
| 
