BaoBinhDinh - Doanh nghiệp chế biến đá xuất khẩu gặp khó

Nhằm từng bước chấn chỉnh hoạt động chế biến và xuất khẩu khoáng sản làm vật liệu xây dựng, ngày 20.9.2012, Bộ Xây dựng ban hành Thông tư số 04/2012/TT-BXD (TT 04) hướng dẫn xuất khẩu khoáng sản làm vật liệu xây dựng, có hiệu lực thi hành từ ngày 6.11.2012. Tuy nhiên, sau khi TT 04 đi vào thực tế đã gây không ít khó khăn cho doanh nghiệp (DN) chế biến đá xuất khẩu trên địa bàn tỉnh.

TT 04 được ban hành để thay thế Thông tư số 18/2009/TT-BXD ngày 30.6.2009 nhằm phù hợp với Luật Khoáng sản và các văn bản dưới luật, như Nghị định số 15/2012/NĐ-CP ngày 9.3.2012 về việc “Quy định chi tiết thi hành một số điều Luật Khoáng sản”, Chỉ thị số 02/CT-TTg ngày 9.1.2012 về việc “Tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với các hoạt động thăm dò, khai thác, chế biến, sử dụng và xuất khẩu khoáng sản”. Việc ban hành TT 04 là cần thiết, góp phần lập lại trật tự trong lĩnh vực chế biến và xuất khẩu khoáng sản làm vật liệu xây dựng.

Tuy nhiên, do một số nội dung quy định trong TT 04 chưa phù hợp, nên trong quá trình thực hiện các thủ tục xuất khẩu theo quy định, nhiều DN chế biến đá xuất khẩu ở Bình Định đã gặp nhiều khó khăn, không xuất khẩu được hàng hóa theo như hợp đồng đã ký kết. Cụ thể, tại danh mục tiêu chuẩn và điều kiện xuất khẩu khoáng sản làm vật liệu xây dựng, TT 04 quy định đá ốp lát tiêu chuẩn xuất khẩu với độ dày ≤ 100 mm. Thế nhưng, đá ốp lát xuất khẩu không thể ấn định độ dày ≤ 100 mm được, vì ngoài đá slab, đá ốp tường, còn có đá trang trí, đá lát sân vườn… phải có độ dày tối thiểu 500 mm mới đạt yêu cầu. Với quy định này, các DN chế biến đá xuất khẩu của tỉnh đang gặp khó khăn trong việc xuất khẩu hàng hóa và đối mặt với nguy cơ mất khách hàng, vì thời gian qua các DN xuất khẩu các loại đá có độ dày lớn hơn 100 mm với sản lượng khá lớn.

“Hiện nay, lượng hàng chưa xuất khẩu được vì vướng các quy định của TT 04 là khá lớn, gây tổn hại nghiêm trọng về kinh tế, bởi hàng hóa không xuất khẩu đúng lịch giao hàng, đối tác than phiền và phạt vì hàng giao trễ hạn”

Ngoài ra, TT 04 còn yêu cầu DN xuất khẩu khoáng sản phải cung cấp bản sao công chứng giấy chứng nhận đầu tư dự án chế biến khoáng sản. Tuy nhiên, khái niệm “giấy chứng nhận đầu tư” ra đời sau ngày 1.7.2006, khi Luật Đầu tư số 59/2005/QH11 có hiệu lực. Do vậy, các DN sẽ không cung cấp được giấy chứng nhận đầu tư, nếu rơi vào các trường hợp sau: Dự án đầu tư trước khi Luật Đầu tư số 59/2005/QH11 có hiệu lực và các dự án đầu tư sau khi Luật Đầu tư có hiệu lực, nhưng theo quy định, nhà đầu tư sẽ không được cấp giấy chứng nhận đầu tư nếu không có nhu cầu.

Một quy định nữa của TT 04 gây khó cho các DN chế biến đá xuất khẩu ở tỉnh là: Đối với các DN mua khoáng sản để chế biến xuất khẩu, phải cung cấp giấy chứng nhận đầu tư dự án chế biến khoáng sản của bên bán. Quy định này là không phù hợp, vì DN khai thác và bán khoáng sản chưa qua chế biến (đá thô) có thể chưa đầu tư dự án chế biến khoáng sản, nên không thể có giấy chứng nhận đầu tư...

Ông Phạm Xuân Thủy, Giám đốc Công ty TNHH Đá Bình Minh - Chủ tịch Hiệp hội Khai thác và chế biến đá Bình Định, cho biết: “Sau khi TT 04 có hiệu lực, nhiều DN chế biến đá xuất khẩu ở tỉnh ta “kêu trời” vì hàng làm xong không thể xuất khẩu được. Hiện nay, lượng hàng chưa xuất khẩu được vì vướng các quy định của TT 04 là khá lớn, gây tổn hại nghiêm trọng về kinh tế, bởi hàng hóa không xuất khẩu đúng lịch giao hàng, đối tác than phiền và phạt vì hàng giao trễ hạn. Nghiêm trọng hơn là đơn hàng bị hủy, đẩy DN vào chỗ hết sức khó khăn”.

Theo kết quả khảo sát mới đây của ngành Công Thương tỉnh tại các DN chế biến đá granite trên địa bàn tỉnh, hiện chỉ có 6,3% DN hoạt động tốt; 73,6% DN gặp khó khăn; 18,8% DN tạm dừng hoạt động và 1,3% DN giải thể. Sản lượng đá granite sản xuất đạt khoảng 443 ngàn m³, giảm 10,3% so với cùng kỳ năm ngoái.

Trước thực trạng này, mới đây (ngày 23.11), tại TP Quy Nhơn, Hiệp hội Khai thác và chế biến đá Bình Định đã làm việc với Vụ Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng) và các sở, ngành liên quan nhằm tìm hướng gỡ khó cho các DN chế biến đá xuất khẩu trên địa bàn tỉnh.

Tại buổi làm việc, ông Nguyễn Kim Phương, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh, đề xuất: “Trước mắt, cần gia hạn thời gian thực hiện các thủ tục xuất khẩu theo TT 04; ban hành các văn bản hướng dẫn xuất khẩu khoáng sản cụ thể hơn đối với các vấn đề vướng mắc nêu trên, để các cơ quan, ban, ngành và các DN dễ triển khai thực hiện. Về phía cơ quan Hải quan, cần tạo điều kiện thuận lợi cho DN xuất khẩu đá thực hiện các thủ tục xuất khẩu theo quy định, việc yêu cầu DN cung cấp các giấy tờ liên quan cũng cần linh hoạt hơn. Ngoài ra, để thuận lợi trong quá trình hoạt động, các DN chưa có giấy chứng nhận đầu tư dự án chế biến đá nên sớm lập các thủ tục đề nghị cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đầu tư”.

Theo ông Phạm Xuân Thủy: Từ năm 2011 đến nay, DN ngành đá ở Bình Định gặp rất nhiều khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh do khó tiếp cận nguồn vốn vay và thị trường đầu ra gặp khó. Giờ đây, khi TT 04 ra đời với nhiều điểm bất hợp lý, nếu không được điều chỉnh, nguy cơ đình trệ sản xuất, thậm chí là vỡ nợ đối với các DN ngành đá là rất cao. Do vậy, các DN mong muốn ngành chức năng cần sớm sửa đổi những quy định không phù hợp của TT 04. Ngoài ra, Hiệp hội Khai thác và chế biến đá Bình Định là đại diện cho nhiều DN khai thác và chế biến đá, khá am hiểu và biết rõ về ngành này, nên rất mong muốn được đóng góp ý kiến, xây dựng các văn bản liên quan đến hoạt động sản xuất và xuất khẩu của ngành này trong tương lai.