Hiện nay, nông dân trong tỉnh đang vào vụ sản xuất Ðông Xuân (ÐX) 2012-2013. Tuy nhiên, mùa mưa năm nay thời tiết diễn biến rất bất thường, lượng mưa rất thấp so với trung bình nhiều năm, nguồn nước tại các hồ chứa và sông suối bị sụt giảm nghiêm trọng. Trước tình hình này, các địa phương đang tập trung vận động nông dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, mùa vụ hợp lý nhằm tránh bị thiệt hại do hạn hán gây ra.

 

Hồ chứa nước Suối Tre trên địa bàn huyện Phù Cát bị khô kiệt nguồn nước.

Nhiều nơi thiếu nước sản xuất

Mặc dù đang trong mùa mưa, bão, lũ chính vụ, nhưng từ đầu tháng 11 đến nay lượng mưa trên địa bàn tỉnh rất thấp so với mức trung bình nhiều năm. Tổng lượng mưa bình quân trong tỉnh từ đầu năm đến nay mới chỉ từ 1.200-1.400mm, trong đó lượng mưa chính vụ của tháng 11 chỉ đạt từ 100-150mm, xấp xỉ 20% so với bình quân nhiều năm. Kết quả theo dõi lượng mưa hàng năm của Công ty TNHH Khai thác các công trình thủy lợi (KTCTTL) tỉnh cho thấy lượng mưa năm nay đạt thấp nhất trong vòng 30 năm trở lại đây. Theo dự báo, trong tháng 12 tới lượng mưa trên địa bàn tỉnh còn lại rất ít, do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu toàn cầu nên khó có khả năng xảy ra mưa lũ lớn.

Hiện nay, nguồn nước dự trữ tại các hồ chứa nước trên địa bàn tỉnh rất thấp, mới chỉ đạt từ 30-40% so với dung tích thiết kế. Dòng chảy cơ bản trên các sông suối duy trì ở mức thấp so với trung bình nhiều năm và chưa xuất hiện đợt lũ nào. Lưu lượng nước trên sông Côn và Lại Giang hiện chỉ bằng 20-30% so với bình quân nhiều năm. Đây là những điều kiện hết sức bất lợi cho sản xuất vụ ĐX - vụ sản xuất chính trong năm.

Theo kế hoạch của ngành Nông nghiệp tỉnh, vụ sản xuất ĐX 2012-2013 toàn tỉnh sản xuất 47.500 ha lúa. Trong đó, nguồn nước tại 14 hồ chứa do Công ty TNHH KTCTTL tỉnh quản lý chỉ đảm bảo tưới cho khoảng 23.342 ha, thiếu khoảng 1.500 ha so với kế hoạch ban đầu. Các hồ chứa nhỏ do địa phương quản lý thiếu nước tưới từ 2.500 - 3.000 ha.

Ông Nguyễn Trọng Phủ, Phó Giám đốc Công ty TNHH KTCTTL tỉnh, cho biết: Với lượng nước hiện tại ở các hồ do đơn vị quản lý, trong vụ ĐX năm nay chỉ đảm bảo tưới cho khoảng 23.342 ha, diện tích bị thiếu nước tưới khoảng gần 1.500 ha. Trong đó, diện tích lúa bị thiếu nước tưới tập trung chủ yếu tại các huyện như: Phù Mỹ 602 ha, Phù Cát 601 ha, Hoài Ân 550 ha, Vĩnh Thạnh 52 ha... Nguồn nước phục vụ sinh hoạt của người dân và nước uống cho gia súc, nuôi trồng thủy sản ở các xã khu Đông Tuy Phước, Phù Cát, Phù Mỹ, Hoài Nhơn trong năm 2013 cũng sẽ rất khó khăn.

Trước tình hình trên, Công ty TNHH KTCTTL tỉnh đã làm việc với các địa phương để rà soát, khoanh vùng thiếu nước tưới, thông báo cho chính quyền địa phương hướng dẫn nông dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, mùa vụ hợp lý, tránh tình trạng hạn hán gây thiệt hại. Tại huyện Phù Mỹ, diện tích lúa bị thiếu nước tưới tập trung ở những vùng hưởng nước tưới từ hệ thống sông La Tinh lấy nước từ hồ chứa nước Hội Sơn, gồm các xã: Mỹ Hiệp, Mỹ Tài, Mỹ Cát, Mỹ Chánh. Ở huyện Phù Cát, vùng thiếu nước tưới là các vùng chân cao cuối các kênh N-Suối Tre, kênh S1, S2, S2a, S2b, S3, S4 (đập Cây Gai) và kênh SK, SK1 (đập Cây Ké) thuộc các xã: Cát Lâm, Cát Hanh, Cát Tài, Cát Minh. Tại huyện Vĩnh Thạnh, các khu tưới của hồ chứa nước Hà Nhe thuộc xã Vĩnh Hòa sẽ thiếu nước tưới…

 

Nông dân xã Cát Hải (Phù Cát) chuyển đổi chân ruộng thiếu nước tưới sang trồng hành.

Chủ động chuyển đổi cơ cấu cây trồng, mùa vụ

Trước tình hình có khả năng xảy ra hạn hán trên diện rộng, UBND tỉnh đã chỉ đạo ngành Nông nghiệp phối hợp với các địa phương đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng, mùa vụ nhằm tiết kiệm nước tưới. Triệt để sử dụng nguồn nước hiện còn trên đồng ruộng và sông suối để làm đất sản xuất vụ ĐX; tăng cường tối đa khả năng bơm tát của các trạm bơm điện, nạo vét kênh mương nội đồng… để sản xuất vụ ĐX thắng lợi.

Ông Hồ Ngọc Hùng, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT, cho biết: Sở đã làm việc cụ thể với Công ty TNHH KTCTTL tỉnh và lãnh đạo các địa phương để tổ chức khoanh vùng những diện tích tưới ăn chắc, những vùng không đảm bảo nguồn nước tưới, thông báo cho người dân chủ động chuyển đổi cây trồng, mùa vụ phù hợp. Ưu tiên nguồn nước tưới cho diện tích sản xuất lúa giống, ruộng chuyển đổi từ 3 vụ sang 2 vụ và nguồn nước sinh hoạt, nuôi trồng thủy sản ở các xã khu Đông Tuy Phước, An Nhơn, Phù Cát, Phù Mỹ, Hoài Nhơn... Sở NN-PTNT đã kiến nghị UBND tỉnh thành lập Ban chỉ đạo chống hạn nhằm chủ động xử lý, hỗ trợ, giúp đỡ nông dân kịp thời khi có tình huống xấu xảy ra; bên cạnh đó sẽ tăng cường hướng dẫn nông dân áp dụng các biện pháp canh tác để tăng hiệu quả sản xuất.

Ông Nguyễn Ngọc Tề, Trưởng Phòng NN-PTNT huyện Hoài Ân, cho biết: Để chủ động sản xuất vụ ĐX trong điều kiện thiếu nước tưới, huyện đang tập trung vận động nông dân chuyển 550 ha/4.200 ha lúa ĐX sang trồng các loại cây trồng cạn như bắp lai, đậu phụng, mè, rau quả các loại…

Theo ông Lương Ngọc Anh, Phó Chủ tịch UBND huyện Phù Cát: Trong số 7.300 ha lúa vụ ĐX của huyện chỉ có 4.100 ha đảm bảo nước tưới, còn lại 3.200 ha bị thiếu nước. Các địa phương bị thiếu hụt nguồn nước tưới nghiêm trọng gồm: Cát Trinh, Cát Tân, Cát Tường, Cát Hiệp, Cát Hải, Cát Hanh, Cát Minh… Huyện đang tập trung vận động nông dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng để tránh bị thiệt hại do hạn hán gây ra.

Theo khảo sát của chúng tôi, bên cạnh một số địa phương làm tốt việc vận động nông dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, mùa vụ trong điều kiện thiếu nước tưới, nhiều địa phương vẫn còn thả nổi công tác này. Một số vùng tuy được cơ quan chức năng thông báo sẽ bị thiếu nước tưới trong vụ ĐX, nhưng nông dân vẫn cố tình gieo sạ lúa, chính quyền địa phương chưa có biện pháp ngăn chặn hiệu quả. Đây thực sự là nỗi lo nếu thời gian đến vẫn không mưa và những diện tích gieo sạ không có nguồn nước tưới sẽ đứng trước nguy cơ bị mất trắng…

• Bài, ảnh: NGUYỄN HÂN