Thời gian gần đây, nhiều doanh nghiệp (DN) trên địa bàn tỉnh đã đầu tư các dự án hậu titan nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe trong việc khai thác và xuất khẩu titan. Ðiều này đã góp phần nâng cao giá trị tinh quặng titan cũng như tận dụng tốt nguồn tài nguyên khoáng sản không phải là vô tận của địa phương.
Từ yêu cầu thực tế
Với trữ lượng khoảng 2,5 triệu tấn sa khoáng titan, Bình Định là một trong những tỉnh có trữ lượng titan lớn ở miền Trung. Tuy nhiên, lâu nay ngành khai thác, chế biến titan ở tỉnh ta phát triển “nóng”, nhiều đơn vị trái ngành nghề cũng tham gia, lại thiếu đồng bộ trong quy hoạch khai thác và chế biến sâu, nên đã làm lãng phí, thất thoát tài nguyên khoáng sản.
 |
| Khách hàng Nhật Bản tìm hiểu sản phẩm xỉ titan nhà máy của Công ty cổ phần Khoáng sản Bình Định. |
Để lập lại trật tự trong hoạt động khai thác titan, cũng như hạn chế sự thất thoát nguồn tài nguyên quý giá, không thể tái tạo, thời gian qua, Chính phủ, Bộ Công Thương, UBND tỉnh đã có nhiều văn bản, đưa ra nhiều biện pháp tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động khai thác titan. Cụ thể, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 104/2007/QĐ-TTg ngày 13.7.2007 về “Phê duyệt quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng quặng titan giai đoạn 2007- 2015, định hướng đến năm 2025”. Tiếp đó, ngày 9.1.2012, Thủ tướng Chính phủ có Chỉ thị số 02 CT-CP yêu cầu từ tháng 6.2012 cấm xuất khẩu titan thô, chỉ cho phép xuất khẩu sản phẩm đã qua chế biến sâu. Để triển khai Quyết định và Chỉ thị của Chính phủ, Bộ Công Thương đã quy định phẩm cấp chất lượng titan xuất khẩu, đồng thời chỉ đạo quyết liệt việc đầu tư các dự án chế biến sâu.
Ở tỉnh ta, ngày 3.10.2011, UBND tỉnh có Công văn số 3242/UBND-KTN về việc nghiêm cấm việc mua, bán, vận chuyển và tàng trữ titan thô (quặng thô chưa qua tách tuyển thành tinh quặng ilmenite, zircon, rutile..., hoặc không đạt tiêu chuẩn xuất khẩu theo quy định của Bộ Công Thương) ra ngoài tỉnh; ưu tiên gia hạn giấy phép khai thác cho các DN có nhà máy tuyển tinh quặng hoặc có nhà máy chế biến sâu đạt tiêu chuẩn xuất khẩu…
Trước các yêu cầu này, thời gian qua, các DN trên địa bàn tỉnh đã triển khai các dự án hậu titan đáp ứng yêu cầu chế biến sâu. Trong đó, Công ty Khoáng sản Ban Mai đã đầu tư hơn 30 tỉ đồng xây dựng nhà máy hoàn nguyên ilmenite đầu tiên ở Việt Nam, với công suất đạt 12.000 tấn sản phẩm/năm, đã hoàn thành và đi vào hoạt động từ tháng 8.2006. Tháng 7.2009, Công ty cổ phần Khoáng sản Sài Gòn - Quy Nhơn đã khánh thành Nhà máy sản xuất xỉ titan giai đoạn I, với công suất 24.000 tấn sản phẩm/năm, vốn đầu tư khoảng 500 tỉ đồng. Tiếp đó, Công ty cổ phần Khoáng sản Bình Định (BIMICO) đã đưa vào hoạt động nhà máy xỉ titan, với công suất 19.000 tấn sản phẩm/năm, tổng vốn đầu tư khoảng 200 tỉ đồng. Và mới đây, Công ty cổ phần Khoáng sản BIOTAN đã xây dựng và đưa vào hoạt động nhà máy xỉ titan với công suất 12.000 tấn sản phẩm/năm.
Ngoài ra, trên địa bàn tỉnh còn có 4 dự án hậu titan đang triển khai đầu tư, chủ yếu là sản xuất xỉ titan, với tổng công suất 116.600 tấn/năm.
Kỳ vọng lớn
Việc đưa vào hoạt động các dự án hậu titan nói trên đã góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế, mở ra triển vọng mới cho ngành khai thác và chế biến khoáng sản của tỉnh cũng như cả nước. Đối với nhà máy hoàn nguyên ilmenite của Công ty Khoáng sản Ban Mai, trong thời gian qua hoạt động ổn định, chất lượng sản phẩm được khách hàng đánh giá tương đương với sản phẩm của các nhà máy ở Trung Quốc, Malaysia.
 |
| Lò hoàn nguyên ilmenite của Công ty Khoáng sản Ban Mai. |
Bà Phan Thị Kim Thoa, Giám đốc Công ty cổ phần Khoáng sản Ban Mai, khẳng định: “Trong thời gian qua, sản phẩm của DN chúng tôi được nhiều đơn vị đặt vấn đề bao tiêu. Sản phẩm ilmenite hoàn nguyên được dùng trong lĩnh vực sản xuất chất bọc que hàn, bột màu công nghiệp… mà lâu nay các nhà máy sản xuất que hàn, bột màu công nghiệp ở nước ta phải nhập khẩu. Do khan hiếm và nhu cầu lớn, nên so với titan thô, ilmenite hoàn nguyên có giá trị kinh tế cao hơn khoảng 3 lần. Dự kiến trong năm 2013, chúng tôi sẽ đầu tư khoảng 30-50 tỉ đồng để mở rộng sản xuất, nâng sản lượng lên gấp đôi so với hiện nay”.
Còn đối với dự án nhà máy xỉ titan của BIMICO, theo tính toán của Viện Khoa học và Công nghệ mỏ luyện kim (Bộ Công Thương), dự án có hiệu quả kinh tế cao, bởi xỉ titan được ứng dụng nhiều trong ngành công nghiệp cơ khí, điện tử… Ông Ngô Văn Tổng, Tổng Giám đốc BIMICO, cho biết: “Việc xây dựng nhà máy sản xuất xỉ titan của BIMICO đã góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế, mở ra triển vọng mới cho ngành khai thác và chế biến khoáng sản của địa phương. Chất lượng sản phẩm xỉ titan của BIMICO hiện được khách hàng đánh giá cao, nên đầu ra khá ổn định. Ngoài ra, do khan hiếm và nhu cầu lớn, nên so với sản phẩm titan thô, sản phẩm xỉ titan có giá trị kinh tế cao hơn từ 3,5 - 4 lần”.
Ông Nguyễn Kim Phương, Giám đốc Sở Công Thương, cho biết: “Các dự án hậu titan triển khai ở tỉnh ta không chỉ đem lại hiệu quả kinh tế trước mắt mà còn mở ra triển vọng mới cho ngành công nghiệp luyện kim của địa phương cũng như cả nước. Bởi khi có các sản phẩm hậu titan, sẽ thôi thúc các DN khác đầu tư xây dựng tiếp các nhà máy sản xuất các sản phẩm từ nguyên liệu này. Tuy nhiên, các dự án chế biến sâu titan đều có nguồn vốn rất lớn, công nghệ mới, phức tạp, nên Nhà nước cần có cơ chế, chính sách hỗ trợ cho phù hợp”.
| 
