May xuất khẩu là một trong những ngành công nghiệp có sự tăng trưởng cao trong 4 tháng đầu năm. - Trong ảnh: Một góc phân xưởng may của Công ty cổ phần May An Nhơn.

Theo đánh giá của Sở Công Thương, SXCN 4 tháng đầu năm tăng trưởng thấp là do nhiều ngành công nghiệp chịu ảnh hưởng khó khăn chung của nền kinh tế, chi phí sản xuất cao nhưng sản phẩm tiêu thụ rất chậm. Trong đó, thiếu vốn cho sản xuất là một trong những vấn đề bức xúc nhất. Dù Nhà nước đã có quy định giảm trần lãi suất huy động vốn xuống còn 12%/năm, rồi từ ngày 8.5 này, trần lãi suất cho vay được khống chế ở mức 15%/năm, song rất ít DN tiếp cận được nguồn vốn vay. Ngoài ra, các chi phí sản xuất khác như xăng dầu, nguyên - vật liệu, cước phí vận tải… cũng tăng mạnh, đã đẩy giá thành sản phẩm lên cao, trong khi giá đầu ra không tăng. Điều này đã dẫn đến một thực tế là nhiều DN trên địa bàn tỉnh đang hoạt động cầm chừng, một số khác có lượng hàng hóa tồn kho tăng cao, quy mô sản xuất phải thu hẹp.

Bên cạnh đó, các DN SXCN trên địa bàn tỉnh cũng còn đối mặt với không ít thách thức mang tính cố hữu. Trong đó, hai cái khó, cũng là hai lực cản lớn nhất là thiếu nguyên liệu sản xuất và lao động không ổn định. Chuyện thiếu nguyên liệu của các DN SXCN ở tỉnh ta là không mới, nhưng do không giải quyết rốt ráo, nên tình trạng này ngày càng nghiêm trọng. Hiện nay, các nhà máy chế biến thủy sản xuất khẩu trên địa bàn tỉnh chỉ hoạt động khoảng chừng 50% công suất do thiếu nguyên liệu.

Mặt khác, hầu hết các DN SXCN trong tỉnh đều thiếu hụt khoảng 20 - 30% lao động so với nhu cầu. Tuy các DN đã liên tục áp dụng nhiều chế độ, chính sách ưu đãi nhưng vẫn không thể tuyển thêm lao động cũng như giữ chân công nhân, vì hiện nay có nhiều nhà máy, xí nghiệp, khu, cụm công nghiệp mọc lên khắp nơi, nên lượng công nhân bị chia sẻ; cộng thêm tâm lý “đứng núi này trông núi nọ” của người lao động, nên nhiều người đã không gắn bó lâu dài với DN.

Giải pháp tháo gỡ

Trước tình hình nói trên, làm thế nào để các DN giảm bớt những khó khăn hiện tại, có sự bứt phá trong tương lai là mục tiêu mà ngành Công Thương tỉnh đang hướng tới trong giai đoạn từ nay đến cuối năm 2012.

Ông Nguyễn Kim Phương, Giám đốc Sở Công Thương, cho biết: Nhiều tín hiệu trong giai đoạn hiện nay cho thấy cuộc khủng hoảng kinh tế ở Việt Nam nói chung và trong tỉnh nói riêng đã chạm đáy và đang có chiều hướng đi lên. Tuy nhiên, tốc độ đi lên nhanh hay chậm là tùy thuộc vào sự nỗ lực của DN cũng như các ngành chức năng. Về phần mình, trong giai đoạn này, bên cạnh việc nắm bắt kịp thời những khó khăn, vướng mắc của DN, chúng tôi cũng đang phối hợp với các ngành chức năng hỗ trợ tối đa cho các DN để vượt qua giai đoạn khó khăn. Trong đó, ngành sẽ phối hợp với các ngành chức năng, chính quyền các địa phương cùng các DN tập trung giải quyết những tồn tại, hạn chế về cơ sở hạ tầng, nguyên - vật liệu, lao động… Ngoài sự hỗ trợ của Nhà nước, các DN cũng cần xây dựng chiến lược sản xuất, kinh doanh dài hạn, nhất là phải có kế hoạch đầu tư cải tiến trang thiết bị, công nghệ và tập trung đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu thực tế.

Nhiều DN SXCN cũng xác định rõ thuận lợi, khó khăn, triển khai sản xuất với quyết tâm vượt qua khó khăn, thách thức, hoàn thành toàn diện các chỉ tiêu đã đề ra trong năm 2012. Các giải pháp đang được các DN tập trung thực hiện là: đầu tư chiều sâu, đổi mới công nghệ, trang thiết bị để tăng công suất và tiết kiệm nguồn nguyên liệu; nâng cao năng lực quản lý cho đội ngũ lãnh đạo và tay nghề cho người lao động; đẩy mạnh công tác xúc tiến thương mại, tìm kiếm thị trường mới...

Ông Phạm Xuân Thủy, Chủ tịch Hiệp hội Đá Bình Định, cho biết: Trong thời gian qua, Hiệp hội Đá Bình Định đã khuyến cáo các DN hội viên cần đầu tư công nghệ, thiết bị hiện đại để tăng hiệu quả sản xuất cũng như tiết kiệm nguyên liệu. Hiện nay, có nhiều DN hội viên đã đầu tư hàng chục tỉ đồng cho việc đổi mới máy móc, thiết bị, để chuẩn bị cho những bước phát triển tiếp theo sau khủng hoảng. Các DN chế biến đá trên địa bàn tỉnh đã coi đây là cơ hội đổi mới DN, chuẩn bị cho chu trình phát triển mới.

Thực tế, khủng hoảng kinh tế đã gây nhiều khó khăn cho các DN. Thế nhưng, đây cũng là cơ hội để các DN chỉnh đốn lại sản xuất, tiết kiệm chi phí để tối đa hóa lợi nhuận trên vốn. Cuộc khủng hoảng cũng là dịp để sàng lọc, đào thải những DN có năng lực yếu kém trong quản lý kinh doanh và điều hành; và những DN có năng lực chuẩn bị cho một chu kỳ phát triển mới.

• NGỌC THÁI