Từ năm 2011 đến nay, với sự hỗ trợ của Dự án Cạnh tranh nông nghiệp (DACTNN), một số doanh nghiệp (DN) trong và ngoài tỉnh đã liên doanh, liên kết với xã viên của các HTXNN xây dựng vùng sản xuất tập trung và ký hợp đồng tiêu thụ nông sản. Tuy nhiên, các DN và nông dân đã vi phạm cam kết, gây thiệt hại cho cả hai bên.
 |
|
Công ty TNHH Nông lâm sản Việt Nam không thực hiện cam kết trong việc thu mua xoài, nên bà con xã viên HTXNN 2 Cát Hanh phải bán sản phẩm cho thương lái.
|
Đã có 11 liên minh sản xuất
Nhằm thực hiện tốt Quyết định 80/2002/QĐ-TTCP của Thủ tướng Chính phủ về chính sách khuyến khích tiêu thụ nông sản thông qua hợp đồng, những năm qua, tỉnh ta đã tiến hành quy hoạch các vùng nguyên liệu, ban hành chính sách hỗ trợ cây-con giống, kỹ thuật, vốn đầu tư, tạo điều kiện thuận lợi cho DN và nông dân phát triển sản xuất kinh doanh (SXKD). Qua đó, có nhiều DN đã đầu tư xây dựng vùng nguyên liệu, cung ứng cây-con giống, vật tư, phối hợp với ngành chức năng hướng dẫn kỹ thuật, ký hợp đồng tiêu thụ nông sản cho nông dân.
Đáng chú ý là với sự hỗ trợ của DACTNN (đối với DN, DACTNN hỗ trợ không quá 20.000 USD để DN xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường tiêu thụ nông sản, đào tạo tập huấn cho cán bộ của công ty và nông dân. Nông dân cũng được DACTNN hỗ trợ 40% chi phí mua sắm trang thiết bị máy móc, vật tư phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng… phục vụ sản xuất), đã có nhiều DN “bắt tay” làm ăn với nông dân. Được sự hỗ trợ của DACTNN, đến nay toàn tỉnh đã có 11 liên minh sản xuất (LMSX) và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp được DN ký kết với nông dân trên cơ sở tự nguyện giữa hai bên.
Việc sản xuất và thu mua nông sản theo hợp đồng giữa DN và nông dân góp phần tổ chức lại sản xuất theo hướng liên kết, gắn sản xuất với thị trường, tạo động lực đưa nhanh tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, tăng hiệu quả đầu tư. Đối với nông dân, mối liên kết mới tạo điều kiện nâng cao khả năng thâm canh cây trồng, sản xuất có hiệu quả hơn. Về phía DN, việc thu mua nguyên liệu chủ động hơn, tránh được những thời điểm khủng hoảng thừa hoặc thiếu nguyên liệu, nên việc SXKD có kế hoạch hơn, sản phẩm có khả năng cạnh tranh cao hơn.
Chưa có tiếng nói chung
Thực tế cho thấy, DN và nông dân cũng đã triển khai nhiều biện pháp nhằm thực hiện có hiệu quả hợp đồng sản xuất và tiêu thụ nông sản. Tuy vậy, trong quá trình thực hiện hợp đồng, giữa DN và nông dân đã nảy sinh vấn đề tranh chấp, dẫn đến phá vỡ hợp đồng. Trường hợp giữa Công ty TNHH Nông lâm sản (NLS) Việt Nam (trụ sở ở TP Hồ Chí Minh) và xã viên HTXNN 2 Cát Hanh (xã Cát Hanh, huyện Phù Cát) là một ví dụ.
Năm 2011, Công ty TNHH NLS Việt Nam đã ký hợp đồng tiêu thụ xoài cát với 50 hộ xã viên HTXNN 2 Cát Hanh trên diện tích 52,65 ha với giá cao hơn giá thị trường tại thời điểm. Tuy nhiên, khi xoài đến kỳ thu hoạch, DN nói trên không thu mua sản phẩm. Xã viên HTXNN 2 Cát Hanh cho rằng, việc làm tắc trách của Công ty TNHH NLS Việt Nam đã gây thiệt hại kinh tế và làm giảm lòng tin của bà con.
Với LMSX giữa Công ty TNHH Thương mại - sản xuất thực phẩm Hương Quê và xã viên HTXNN Mỹ Hòa (xã Mỹ Hòa, huyện Phù Mỹ), Công ty Hương Quê cam kết thu mua toàn bộ nông sản cho nông dân với giá cao hơn giá thị trường tại thời điểm từ 3-5%. Năm 2011, tuy xã viên trong liên minh đã sản xuất được gần 172 tấn củ kiệu, song DN chỉ thu mua… 3 tấn. Theo bà Nguyễn Thị Tuyết Hoa, Giám đốc Công ty Hương Quê, do củ kiệu nhỏ và không đều, Công ty đã thu mua một số đưa vào TP Hồ Chí Minh chào hàng nhưng bị khách hàng chê, nên công ty không thu mua nữa. Ông Trần Văn Cứ, tổ trưởng tổ sản xuất kiệu ở HTXNN Mỹ Hòa cho rằng, Công ty Hương Quê tổ chức thu mua nông sản rất chậm và đưa ra nhiều tiêu chí rất khó đáp ứng, nên hầu hết bà con phải bán sản phẩm cho thương lái và đã bị thương lái ép giá. Hoạt động thu mua nông sản của DN chưa đáp ứng được yêu cầu nguyện vọng của xã viên.
LMSX giữa Công ty TNHH Nông nghiệp Vạn Phước và xã viên HTXNN 1 Cát Hanh (xã Cát Hanh, huyện Phù Cát) cũng chưa thực hiện nghiêm túc hợp đồng. Công ty Vạn Phước cam kết mua toàn bộ nông sản của xã viên HTXNN 1 Cát Hanh tham gia LMSX lúa gạo chất lượng cao với giá tăng 25% so với giá lúa thường tại thời điểm, nhưng thực tế trong số 477 tấn lúa thu được trong vụ ĐX 2011-2012, DN chỉ thu mua 143 tấn với giá thấp hơn nhiều so với giá mà các thương lái thu mua của nông dân tại thời điểm.
Đối với nông dân, mặc dù đã ký hợp đồng sản xuất và tiêu thụ sản phẩm với DN, nhưng khi thương lái thu mua sản phẩm với giá cao hơn giá của DN, nhiều xã viên đã bán sản phẩm cho thương lái. Rõ ràng cả DN và nông dân đều không thực hiện đúng hợp đồng đã cam kết. Đây là vấn đề cần được giải quyết để nâng cao hiệu quả các LMSX, thực hiện tốt QĐ 80 của Chính phủ, đảm bảo hiệu quả kinh tế cho cả hai bên…
|
Bà Trần Thị Kim Oanh, Phó Giám đốc Ban quản lý DACTNN tỉnh: Chúng tôi đã yêu cầu các DN, HTXNN và bà con xã viên tham gia các LMSX thực hiện nghiêm túc kế hoạch SXKD đã được duyệt, nhằm đảm bảo yêu cầu của nhà tài trợ. Trong đó, các HTXNN phải tăng cường công tác tập huấn hướng dẫn quy trình kỹ thuật, đầu tư chăm sóc cây trồng, đồng thời thường xuyên họp dân để giải quyết kịp thời các vấn đề nảy sinh, nhằm tăng hiệu quả sản xuất. Bà con xã viên cũng cần phải thực hiện nghiêm túc quy trình đầu tư, chăm sóc, bảo quản sản phẩm để cung cấp cho DN theo hợp đồng. Các DN đẩy mạnh công tác thu mua và thanh toán tiền cho xã viên theo đúng hợp đồng đã ký kết. |
| 
