Sông Lam xưa có tên là Sông Cả (sông mẹ). Tiếng Cả vừa hàm nghĩa là "lớn", vừa có hàm nghĩa là "mẹ", mẹ của những con sông nhỏ đổ về như: Nậm Nơm, Nậm Mộ, sông Giăng, sông La...
Có lẽ do màu nước trong xanh lại chảy qua nhiều núi non, làng mạc tạo nên cảnh đẹp khác thường nên các nhà nho, các tao nhân mặc khách đã đặt cho sông những cái tên hoa mỹ: "Lam Giang", "Thanh Long Giang", "Lam Thủy"... đồng thời sáng tác nhiều bài thơ ca ngợi vẻ đẹp có một không hai của nó.
Từ xưa, người xứ Nghệ, Thành Vinh đã ý thức được vẻ đẹp của con sông, gửi gắm ước vọng được tiên giao, thưởng ngoạn cảnh đẹp trên sông. Bao nhiêu câu ca, điệu hò còn vương vấn đến mãi bây giờ:
Thuyền ngược hay là thuyền xuôi,
Thuyền đi về Nghệ cho tôi theo cùng...
Nhưng đất nước, quê hương dằng dặc chiến chinh, dòng sông quặn mình trong đạn réo bom gầm, ước vọng ấy không được thực hiện trọn vẹn. Giặc tan rồi, trời xanh thắm lại, nước chảy bình yên, cầu Bến Thủy cùng bao nhịp cầu sừng sững bắc qua sông làm cho dòng sông thêm hấp dẫn. Thành phố Vinh cũng ngày càng vươn mình rạng rỡ bên sông.
Năm 1998, nhân kỷ niệm 210 năm Phượng Hoàng Trung Đô - Vinh, Công ty Du lịch thành phố Vinh khai trương tua du lịch trên sông Lam, biến ước mơ thành hiện thực. Tàu du lịch Phượng Hoàng 09 (còn có tên là Thuyền Rồng) đón du khách từ Cầu Phao - Nơi "Bến phà thép" anh hùng năm xưa, ngược dòng Lam ghé thăm Đền Củi (Nghi Xuân - Hà Tĩnh) là ngôi đền có tiếng linh thiêng, tọa lạc dưới chân núi Ngũ Mã sát bên bờ sông.
Rời Đền củi, du khách tiếp tục ghé thăm Đình Hoành Sơn (Nam Trung - Nam Đàn) - Nơi ghi đấu bao chiến tích lịch sử, với kiến trúc hài hòa đẹp mắt. Trên đường đi vừa được nghe các làn điệu dân ca Nghệ Tĩnh tha thiết, vừa được ngắm cảnh cầu Yên Xuân, tận hưởng không khí thanh bình của xóm mạc, nương ngô, bãi mía hai bên bờ sông, ngắm dãy Lam Thành - lỵ sở của các triều đại phong kiến Trần Lê.
Du khách tiếp tục hành trình ghé bến Sa Nam "trên chợ - dưới thuyền", ghé thăm núi Đụn (Hùng Sơn) - Căn cứ địa của Mai Hắc Đế, thăm đền thờ và lăng mộ vua Mai ở ven sông.
Thuyền xuôi về Bến Thủy, du khách ghé Núi Quyết thăm vết tích của Phượng Hoàng Trung Đô, lên Võng đài trên núi ngắm toàn cảnh thành phố Vinh, phóng tầm mắt sang bờ bên kia ngắm 99 ngọn núi Hồng nhấp nhô trùng điệp. Du khách lại xuống thuyền xuôi cầu Bến Thủy, cảng Bến Thủy, qua con đê Tả Lam như cánh tay ôm ấp xóm làng.
Làng Cẩm Mỹ nay gọi là Xuân Giang 2 (Nghi Xuân - Hà Tĩnh) tựa như hòn đảo nhỏ giữa sông, bãi cát trải dài ra tận mép nước chấp chới cánh cò cánh vạc. Phong cảnh thật là ngoạn mục có một không hai.
Thuyền ghé rừng Bần Hưng Hòa - Một điểm du lịch sinh thái độc đáo của thành phố Vinh. Đây là một dải rừng ngập mặn kéo dài theo sông trên 3km, rộng 500 - 600m. Chiều tối, từng đàn cò về đậu trắng trên cây. Đối diện với rừng bần là khu lưu niệm đại thi hào Nguyễn Du chỉ cách bờ sông vài trăm mét.
Rời rừng bần, du thuyền xuôi ra cửa biển Hội Thống, Đảo Ngư, không còn núi non song lại có những dải rừng phi lao, bạch đàn ngút mắt, lòng sông ngày càng mở rộng, gió biển lồng lộng thổi vào khiến tâm hồn du khách phơi phới rộng mở cùng dòng sông.
. Theo VinhCity | 
