Trong ký ức của tôi, Ayun Pa xưa là một phố huyện rất buồn, buổi tối thì chỉ có thể… ai ngồi đấy chứ chẳng biết chỗ nào mà chơi. Tháng 10 này tôi đã gặp một Ayun Pa khác. Khác tới mức lòng đã tự trách mình sao lâu lắm không về Ayun Pa.
Ayun Pa sở hữu một truyền thống oai hùng mà không phải nơi nào cũng có thể có, từ sự tích tù trưởng Cheo Reo lãnh đạo buôn làng chống Pháp đến hiện thực cuộc khởi nghĩa do Pơtao Apui Ơi At lãnh đạo; từ khởi nghĩa Ơi Hmai đến Ama Lai… từ chiến thắng Sông Bờ đến chiến thắng đường 7 oai hùng trong chiến tranh chống Mỹ. Là vùng đất sản sinh ra những nhà lãnh đạo và trí thức lớn người Jrai như Nay Der, Nay Phin, Siu Deo, Siu Sing, Rơchom Rôk, Bơchom Brriu, Ksỏ Ni, Rơchom Thep, Ksor Krơn, Ksor Phước, Kso Nham… trong đó có ông vua không ngai như là huyền thoại Pơtao Apui… nơi đây vốn dĩ đã từng là một tỉnh mà lại là một tỉnh lỵ nổi tiếng với cái tên Cheo Reo - Phú Bổn, Ayun Pa ra khỏi cuộc chiến tranh với một quá khứ vật chất cơ sở hạ tầng nghèo nàn, lạc hậu và cũ kỹ. Nhưng Ayun Pa bước ra khỏi chiến tranh với chân dung nghèo nàn, lạc hậu.
Bây giờ Ayun Pa đã là một vùng đất vô cùng trù phú và tương lai sẽ là một đô thị trẻ đầy tiềm năng. Miên man nước và bất tận màu xanh của lúa, của cây trái. Cái chảo lửa Ayun Pa ngày nào giờ được hệ thống kênh mương thủy lợi Ayun Hạ dẫn nước để không chỉ canh tác mà làm biến đổi toàn bộ hệ sinh thái nơi đây. Cách đây 15 năm, người Jrai chỉ toàn làm rẫy trong khô khát nắng nôi đến bạc phếch cả đất, người quắt queo, cây quắt queo, phập phù được căng hay chớ. Bây giờ cả xã có 510 ha lúa nước hai vụ, 130 ha lúa nước một vụ, tổng diện tích gieo trồng là 1.020 ha, một con số tưởng chỉ trong mơ của cái xã nghèo này.
Theo dự kiến tới đây Ayun Pa sẽ trở thành thị xã, một thị xã trẻ nhất Tây Nguyên dẫu nó đã có một lịch sử hình thành từ rất sớm. Những làn đường 2 chiều mở ra thỏa mãn khát vọng của con người trong việc chinh phục tương lai, cây cầu Bến Mộng là một tiện ích đổi đời của nhân dân không chỉ phía bên kia sông. Những công viên, những khu khố, những cuộc đời như hân hoan, tưng bừng hơn. Náo nức hội hè nhưng vẫn điềm tĩnh trước những dự cảm tương lai…
Không thể không nhắc đến những con người, chủ nhân của mảnh đất này. Từ những người đã yên ổn ở đây bằng nhiều đời, đến những người mới đến. Từ người lao động bình thường nhất đến lãnh đạo cao nhất của huyện, của thị xã đều đã hết mình với Ayun Pa, đổ ra nhiều mồ hôi công sức, nhiều trăn trở nghĩ suy để có một Ayun Pa hôm nay. Họ lẫn vào nhân dân, lẫn vào lịch sử, lẫn vào thời gian, lẫn vào cát bụi, vào nắng, vào gió… vào tất cả những hiện hữu hôm nay, làm nên diện mạo mới của vùng đất lịch sử.
Người Ayun Pa còn tự hào với những thắng cảnh cả tự nhiên và nhân tạo trên quê hương họ. Những là Bến Mộng, Thung lũng hồng, suối đá, chân trời tím, hồ Ayun Hạ, những làng Jrai cổ và mới… những nơi mà trong tương lài không xa sẽ là những địa danh độc đáo không thể không nhắc trên bản đồ du lịch quốc gia…
Theo bí thư Huyện ủy Phan Xuân Vũ thì khát vọng cháy bỏng là làm sao để dân thật giàu, huyện thật sang. Ông khuyến khích, tôn trọng và kêu gọi mọi người làm giàu. Ông cũng là người quyết liệt thúc đẩy việc hoàn thành mấy con đường và công viên ở nội ô thị trấn. Bây giờ về huyện thấy khát vọng làm giàu đã hiện rõ trên mặt từng người dân, rất nhiều những khu phố, những con đường đang mịt mù cát bụi với những ngôi nhà nhô cao kiêu hãnh và bề thế.
. Theo báo Văn hóa | 
