Khách du lịch về thăm quê Bác, thường đến xã Nam Giang (rất gần làng Sen) huyện Nam Đàn thăm mộ cụ Hoàng Thị Loan - thân mẫu Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Phần mộ cụ Hoàng Thị Loan ở Đồng Tranh thuộc dãy núi Đại Huệ. Hai bên những bậc đá xây đi lên mộ trồng những cây đặc sản của miền Nghệ An, Hà Tĩnh, chè Anh Sơn, bưởi Phúc Trạch, cam xã Đoài, hoa ban Kỳ Sơn, quế Quỳ Châu, chanh Nam Đàn, hồng Thạch Hà, cam Vinh, trám Thanh Chương và cả cây phượng Bác Hồ gửi về quê ngày nào…

Chúng tôi lên từng bậc, từng bậc… Đứng trên Đồng Tranh nhìn xuống thung lũng Nam Giang, chúng tôi say sưa ngắm bức tranh đồng quê. Trước mắt là núi Thiên Nhẫn có thành Lục Niên do Lê Lợi cho xây năm 1424 khi ông tiến quân vào giải phóng Nghệ Tĩnh. Bên phải là núi Đụn còn ghi lại cuộc khởi nghĩa của Mai Thúc Loan. Xa hơn là làng Đông Thái, huyện Đức Thọ- quê hương Phan Đình Phùng… và dưới núi Đại Huệ có mộ tổ của vua Quang Trung - Nguyễn Huệ. Còn bên kia bờ sông Lam là làng Tùng Ảnh quê hương đồng chí Trần Phú.

Trên tấm bia đá, có những hàng chữ khắc giới thiệu: “Bà Hoàng Thị Loan sinh năm 1868 tại làng Hoàng Trù, xã Kim Liên, huyện Nam Đàn, Nghệ Tĩnh là một phụ nữ cần cù, giản dị, đảm đang, hòa mình với nhân dân lao động, rất mực thương yêu chồng, con. Bà đã có công lớn sinh ra và nuôi dưỡng ba người con yêu nước, trong đó có Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại. Năm 1895, bà vào Huế lao động giúp chồng là cụ Nguyễn Sinh Sắc, tiếp tục hoạt động và nuôi dạy hai con”.

Ngày 11-2-1901, cụ mất ở Huế, được mai táng ở nghĩa địa An Cựu. Năm 1922, bà Nguyễn Thị Thanh (con gái đầu) đã đưa hài cốt về chôn cất trong vườn nhà ở làng Sen. Năm 1942, ông Nguyễn Sinh Khiêm (con trai cả) lại đưa hài cốt cụ lên mai táng ở Đồng Tranh này. Cán bộ và nhân dân Nghệ Tĩnh đã cùng cán bộ, chiến sĩ Quân khu 4 góp công sức sửa sang phần mộ, thể hiện tình cảm cao quý của đồng bào, đồng chí và chiến sĩ cả nước đối với cụ.

Phần mộ xây hình khối chữ nhật, thân mộ ốp đá hoa cương, chân mộ ghép đá cẩm thạch Quỳ Hợp, khánh thành ngày 19-5-1985, hai bên mộ những bốn cây trắc bách diệp, cây ngâu, cây đại, cây vạn tuế trồng đối xứng với nhau. Trên mộ là giàn hoa giấy lấy giống từ nơi yên nghỉ của cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc (Cao Lãnh - Đồng Tháp)  đang vươn phủ kín khung giàn che nắng, mưa cho người dưới mộ và càng làm rõ bóng dáng chiếc khung cửi của bà mẹ đặt ở ngôi nhà tại làng Hoàng Trù quê hương cụ.

Năm nay, vừa đúng 105 năm cụ Hoàng Thị Loan qua đời. Viết những dòng này, tôi muốn được thắp nén hương lòng tưởng nhớ một bà mẹ Việt Nam- người mẹ đã sinh ra người anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới: Hồ Chí Minh.

. Theo báo Văn Hóa