Những miền cát trắng, biển xanh Nha Trang...

Theo chủ tịch xã Đạ Chair(xã nằm ngày dưới chân đèo Hòn Giao- Thiên Đường), anh K’Đơng Hà Quyên, kể cho tôi nghe về chuyện xưa: “Hồi ấy, ông bà mình muốn có muối ăn phải xuống tận xứ biển. Mà phải đi bộ mấy ngày đêm liền mới đến nơi được. Nhưng giờ thì khác rồi!”. Còn theo anh công nhân của Công ty Cầu 12, một trong những đơn vị thi công tại đây thì chẳng mấy chốc nữa là có thể phóng xe máy cái vèo từ Đà Lạt xuống tắm biển Nha Trang, nhỉ?

Tôi hiểu rằng đó là những ước mơ, và là những ước mơ đang dần trở thành hiện thực. Ước mơ giải phóng ngõ cụt có từ lâu, nhưng mãi đến khi cách nay gần 3 năm- ngày 2-1-2004, lễ khởi công công trình đường liên tỉnh lộ 3-2 được tổ chức thì ước mơ ấy mới có cơ hội biến thành hiện thực. Hiện thực ấy là con đường đang mở ra: liên tỉnh lộ 3-2 xuyên qua những cánh rừng thuộc 3 xã của Lâm Đồng là Đạ Sar, Đạ Nhim và Đạ Chair thuộc huyện Lạc Dương,  trườn lên đỉnh Thiên Đường, đổ về vùng núi Khánh Vĩnh, sau đó xuôi xuống Diên Khánh nối vào quốc lộ 1 đi về Nha Trang. Theo đó, đường mới Đà Lạt- Nha Trang đi qua Hòn Giao đã được rút ngắn xuống còn 135 km thay cho 235 km nếu theo quốc lộ 27 từ Đà Lạt đi Phan Rang(Ninh Thuận) để ra Nha Trang. Nói thì “ngắn” như con đường vậy. Nhưng dể rút ngắn hành trình này, đã gần ba năm qua, các nhà thầu Công ty 7/5, Công ty Công trình giao thông 135, Công ty Xây dựng công trình giao thông 507 và Công ty Cầu 12 đã tốn khá nhiều công sức và tâm trí.

Theo chủ tịch xã Đạ Chair thì dân Đạ Chair, Đạ Nhim và cả Đạ Sar hầu hết là bà con dân tộc thiểu số. Trước, quanh năm quẩn quanh với rừng rú và cây lúa rẫy, cuộc sống của bà con còn khó khăn nhiều lắm. Những năm gần đây, đặc biệt là ba năm có con đường đi ngang qua, dân khá lên nhiều rồi. Cả xã Đạ Chair có 222 hộ dân (chủ yếu là dân tộc thiểu số –200 hộ) với 1.172 khẩu. Ngoài việc nhận rừng để quản lý bảo vệ (100% hộ dân tộc thiểu số được nhận rừng), bà con ở đây còn canh tác 655 ha diện tích gieo trồng các loại cây, trong đó đáng kể là bắp 300 ha, cà phê 74,8 ha, hồng 19,8 ha… Bà con còn chăn nuôi 335 con bò, 207 con heo, 62 con dê… Chỉ một vài con số như thế cũng đủ thấy tiềm năng phát triển nông nghiệp của Đạ Chair là không nhỏ. Nhưng, vì nằm trong thế ngõ cụt nền kinh tế nói chung và đặc biệt là kinh tế nông nghiệp của Đạ Chair không thể bứt phá lên được. Song, nay đã khác, ngay từ những ngày đầu mở đường, một số đơn vị kinh tế đã vươn tay đến vùng đất này. Trong đó, đáng kể là một đơn vị kinh tế nước ngoài đang tiến hành việc cày ủi 2 ha trong tổng số 34 ha đất thuê của bà con (và sử dụng lại lao động người địa phương) để trồng rau xuất khẩu. Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn Lâm Đồng cũng đang nuôi thử nghiệm một giống cá rất mới ngay tại chân đèo Thiên Đường trên diện tích 1 ha mặt nước(sắp đến sẽ được mở rộng thêm 1 ha).

... sẽ kết nối với rừng thông, đồi núi chập chùng nhờ tuyến đường 723 nối liền Nha Trang với  Đà Lạt.

Trên đường trở ra Đà Lạt, tôi không quên ghé lại Đạ Sar để thăm một vài người quen. Ở Đạ Chair, nếu người dân chỉ mới bắt đầu làm quen với khai niệm “nông nghiệp công nghệ cao” thì bà con thiểu số xã Đạ Sar đã có bước tiến bộ hơn: Một số hộ trong vùng đã làm quen với việc trồng rau sạch từ một vài năm nay. Chủ tịch xã Đạ Sar, anh Liêng Jrang Ha Chang, luôn miệng khoe: Ông Hà Nghệ là người dân tộc thiểu số đầu tiên của xã Đạ Sar, cũng có thể là đầu tiên của cả ba xã vùng này trồng cây cà phê catimo có giá trị kinh tế cao. Không những Hà Nghệ là người tiên phong trồng giống đậu Hà Lan mà ông còn là người đầu tiên trồng cây bắp sú theo mô hình sạch. Từ Hà Nghệ, ở xã Đạ Sar này, một số bà con đã biết làm rau sạch. Cũng như Đạ Chair, và trước cả Đạ Chair, khi con đường 723 bắt đầu phóng tuyến, nhiều doanh nghiệp đã nhảy vào đầu tư xây dựng các khu sản xuất rau sạch và hoa cao cấp ở Đạ Sar, và tỉnh cũng đã quy hoạch tại xã này 2 khu nông nghiệp công nghệ cao, tạo cơ sở để nông nghiệp của 562 hộ dân Đạ Sar nói riêng và cả ba xã vùng dưới chân Hòn Giao Thiên Đường này nói chung có cơ hội để phát triển về nhiều mặt.

Đi dọc con đường mới mở đến chân Thiên Đường dài khoảng 60 km ở phía Lâm Đồng, tôi không nghe những người công nhân và những cán bộ địa phương ba xã Đạ Chair, Đạ Nhim và Đạ Sar nói về chuyện phát triển du lịch một cách bài bản. Tuy nhiên, kỳ vọng về một tuyến du lịch cũng đã được khơi mào vào những ngày cận kề lễ thông tuyến đường 723 nối Nha Trang- Đà Lạt khi chính quyền hai tỉnh Khánh Hòa  và Lâm Đồng đã ngồi lại cùng với ngành du lịch để bàn thảo về chuyện du lịch biển và rừng. Như vậy, không chỉ giải phóng những đôi chân trần dưới chân đèo Thiên Đường mà con đường nối liền Đà Lạt- Nha Trang xuyên qua những cánh rừng và xuyên qua đỉnh Hòn Giao còn mở ra một cánh cửa nhìn về một hướng khác: hướng khai thác tiềm năng du lịch.

. Theo báo Lâm Đồng