Văn hóa bản địa xuyên suốt 36 tập của bộ phim tài liệu được xây dựng công phu, giúp người xem có được cái nhìn tổng quát về vùng đất rộng lớn và giàu có từ nhiều góc độ văn hóa, thiên nhiên và xã hội...
 |
|
Tổng đạo diễn Đoàn Huy Giao và cộng sự
|
Hơn hai năm điền dã cộng với vốn kiến thức lượm lặt được suốt 15 năm sống cùng với Tây nguyên, Tổng đạo diễn Ðoàn Huy Giao cùng các cộng sự mới chính thức bấm máy cho những thước phim đầu tiên của loạt phim “Tây nguyên - Miền mơ tưởng”.
Những thước phim của 2 năm... ở rừng
Sau nhiều chuyến đi rừng sưu tầm tư liệu, tham khảo ý kiến của Ban Chỉ đạo Tây Nguyên, lãnh đạo các tỉnh cũng như trao đổi với nhiều chuyên gia ở mọi lĩnh vực về vùng đất đặc biệt này, ê kíp làm phim chọn hình thức thể hiện bao quát được tương đối các mặt lịch sử, chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của Tây Nguyên như nó đã và hiện có, trong khả năng tác nghiệp của mình. Một Tây Nguyên đang thay da đổi thịt từng ngày với những luồng di dân lớn đem đến một nhịp sống mới. Sự chuyển hóa đất rừng thành đất trồng cây công nghiệp như một tiềm năng mới của vùng động lực kinh tế Tây Nguyên được đoàn làm phim ghi lại một cách sống động, chân thực.
Tổng đạo diễn Đoàn Huy Giao cho biết, đoàn làm phim đã chọn phương thức khoanh vùng không gian đặc trưng cho từng bộ phim, để “lẩy” ra những nhân vật, sự kiện nổi trội trong không gian đó. Theo dõi những thước phim này, khán giả sẽ được chiêm ngưỡng một Tây Nguyên hiển hiện trong những con người kiêu dũng như anh hùng Núp, Nơ Trang Long; nghe lại những câu chuyện huyền thoại Đam San; khám phá những vùng đất đỏ bazan trù phú, sương khói và đầy huyền tích như cao nguyên Măng Đen, Đà Lạt... cùng những đặc sản đã làm nên thương hiệu Tây Nguyên là cà phê, hồ tiêu, chè, rau, hoa Đà Lạt... Trước yêu cầu từ một khối lượng nội dung khá đồ sộ như vậy, không gian đặc trưng cho từng tập phim thứ tự nối đuôi nhau theo hướng từ Bắc vào (bám theo Quốc lộ 14); theo đường xương cá từ phía biển lên để tiếp cận với Tây Nguyên.
 |
|
Gặp vua Lửa Rơ Lan Hieo
|
Rộng 54.538 km2, Tây Nguyên bao gồm 5 tỉnh: Kon Tum, Gia Lai, ĐăkLăk, ĐăkNông và Lâm Đồng. Và, còn đó các vùng giáp ranh có tầm ảnh hưởng địa văn hóa, xã hội kéo dài xuống phía Tây các tỉnh Nam Trung bộ, từ Quảng Nam đến Bình Thuận và vùng kề cận Đông Nam bộ với Tây Nguyên.
Ngoài cái nhìn tổng quan chung, vẫn có những nét độc đáo riêng của từng vùng sinh thái, từng tộc người khác nhau, nhất là các tộc người bản địa. Cho dù tộc người đó có số dân ít như người Châu ở sườn núi Ngọc Linh hay người Brâu ở ngã ba Đông Dương; người Xê Đăng ở vùng cao khối núi Kontum hay người Mạ ở Vườn quốc gia Cát Tiên.
Khi đoàn làm phim luồn sâu vào thung lũng Mường Hoong- Đăk Chưng, Tumơroong mịt mù mây khói quanh chân núi Ngọc Linh vời vợi để tham dự một đêm lửa rừng với người Xơ teng, lúc thì lang thang trên những đồi cỏ đuôi chồn, rồi những thác nước cao ngất trời đổ xuống dòng Sê San trước khi nó nhập vào sông Mê kông... tất thảy đều cho thấy sự đa dạng và độc đáo của miền sơn nguyên.
 |
|
Nhóm làm phim và nghệ nhân Châu Ma ở Cát Tiên- Lâm Đồng
|
Đi để trở thành cư dân của cộng đồng làng
“Chúng tôi đặc biệt chú ý đến văn hóa bản địa. Trong thế giới huyền ảo của người ở rừng, nhất là ở vùng sâu vùng xa, vẫn còn đặc tính truyền thống trong cách ứng xử của con người với thiên nhiên, trong cách họ kiếm miếng ăn hàng ngày, trong cách họ dựa vào sự ban tặng hào phóng của thế giới đầy bí ẩn của tự nhiên” - nhà báo Huỳnh Hùng, Chủ nhiệm phim thổ lộ.
Chuyến khởi đầu bộ phim dài tập về Tây Nguyên, cả ê kíp đã chạm mặt nhà dân tộc học người Pháp Condominas. Đó là khi “Condo”, theo cách gọi thân mật của bạn bè, trở lại miền núi Trà My, tỉnh Quảng Nam giáp ranh với cùng cực Bắc Tây Nguyên để tìm hiểu thêm về cha ông, một đồn trưởng kiêm nhà dân tộc học, từng đồn trú ở đây trước Cách mạng Tháng Tám 1945.
Condominas bộc bạch rằng, để hiểu được miền cao nguyên này thì không chỉ quan sát như một khách du lịch mà phải sống cùng với họ một cách chân thành, “như một thành viên của cộng đồng làng”, thì mới tìm ra được nhiều giá trị độc đáo, thậm chí nhiều giá trị minh triết trong các quan niệm về nhân sinh và vũ trụ. Điều này giải thích vì sao ông coi đây là quê hương thứ 2 của mình.
Ở mỗi tập phim, người xem được nhắc nhớ về: một thủ lĩnh Xăm Brăm bên dòng Ia Kong năm xưa từng lập nên một phong trào "Nước Xu đỏ" chống lại thực dân Pháp vào nửa đầu thế kỷ 20, hay bức màn huyền bí mê hoặc của một thời “Vua lửa”.
Đoàn làm phim dẫn dắt người xem đến với những thảo nguyên bao la ở Madrak ở Ðăk Lăk, Lỗ đất bang Andreh... hay về một xứ đạo yên bình ở Kontum.
Dù đã nổi tiếng với hơn 30 bộ phim tài liệu về Tây nguyên, câu chuyện lúc trà dư tửu hậu, tổng đạo diễn Ðoàn Huy Giao thừa nhận: Những thước phim cuối cùng đã xong nhưng tôi vẫn thấy mình chưa thật sự hiểu hết vùng đất ấy. Say đắm văn hóa Tây Nguyên, đúng hơn là đã bị vùng đất ấy mê hoặc, đạo diễn họ Ðoàn và các cộng sự đã trải qua nhiều ngày trong rừng rậm với muỗi, vắt... để có được những thước phim độc đáo cận cảnh về những tộc người còn rất ít như người Brâu ở ngã ba Ðông Dương, người Xê Ðăng ở vùng cao khối núi Kon Tum... hay như tộc người Châu Mạ ở Vườn quốc gia Cát Tiên- Lâm Ðồng.
 |
|
Chuẩn bị cho Lễ cầu mưa của người Gia Rai
|
Khúc vĩ thanh...
Tây Nguyên với nhiều điều bí mật lâu nay chưa được khám phá sẽ dần hiện ra trong mỗi một tập phim. Có một câu chuyện về Odend’hal một viên quan người Pháp hồi đầu thế kỷ trước (1904) vì đòi xem bằng được thanh gươm, đã bị dân làng giết chết. Lần đầu tiên, thanh gươm thần kỳ bí của các Pơtao Pui sẽ phần nào được hé mở qua tập cuối với tựa đề Khúc vĩ thanh - tập cuối cùng của series phim.
Trong mỗi tập phim trong Tây nguyên- Miền mơ tưởng văn hóa bản địa của các tộc người đều được đoàn làm phim đề cập. “Ngoài sự khám phá về một vùng đất, chúng tôi còn mong phim giữ lại được những hình ảnh, nét văn hóa truyền thống mà sợ sau này sẽ phai nhạt hoặc không còn nữa”- đạo diễn Đoàn Huy Giao bộc bạch.
Đó là một miền đất, như cách nói của nhà văn Nguyên Ngọc: “Ai đến Tây Nguyên mà không bị mê hoặc thì mới lạ!”.
Tây Nguyên - một miền đất có thể còn lâu ta mới khám phá hết được những giá trị vật chất và tinh thần đa chiều, sâu thẳm của nó, như câu ca của người Ba Na sử dụng xuyên suốt bộ phim này.
Chán kẻ khác xin hãy đến với ta
Cho bữa ăn chẳng bao giờ hụt hẫng
Cho ghè rượu chẳng bao giờ vơi…
|
Sau 2 năm ròng rã bấm máy, bộ phim tài liệu Tây Nguyên- Miền mơ tưởng, Tổng đạo diễn Đoàn Huy Giao, gồm 36 tập, mỗi tập dài 20 phút. Đây cũng là lần đầu tiên một dự án phim tài liệu có quy mô lớn về một vùng đất đang hy vọng thu hút sự chú ý của công chúng xem truyền hình.
Tây Nguyên- Miền mơ tưởng chính thức công chiếu từ ngày 10.7.2009 trên kênh VTV1, Đài Truyền hình Việt Nam. |
. Theo VOV News | 
