Hiện nay, toàn tỉnh có 8 doanh nghiệp (DN) lập dự án đầu tư hậu titan, với tổng công suất 140.000 tấn sản phẩm các loại/năm. Trong đó, có 2 dự án đã đi vào hoạt động và 1 dự án đang triển khai xây dựng. Điều này sẽ góp phần nâng cao giá trị của tinh quặng sa khoáng cũng như tận dụng tốt nguồn tài nguyên khoáng sản tuy dồi dào nhưng không phải là vô tận của địa phương.
 |
|
Lễ khởi công xây dựng Nhà máy xỉ titan.
|
* Từ yêu cầu thực tế
Trong thời gian qua, Chính phủ, Bộ Công nghiệp (nay là Bộ Công thương), UBND tỉnh đã có nhiều văn bản, đưa ra nhiều biện pháp nhằm tăng cường quản lý nhà nước đối với hoạt động khai thác khoáng sản, trong đó có titan. Một trong những văn bản quan trọng, gây ảnh hưởng đến hoạt động chế biến, xuất khẩu titan là Thông tư 04 của Bộ Công nghiệp, về hướng dẫn xuất khẩu khoáng sản giai đoạn 2005-2010. Theo hướng dẫn của Thông tư, từ sau ngày 30.9.2005, các loại khoáng sản xuất khẩu phải đảm bảo các tiêu chuẩn và điều kiện do Bộ Công nghiệp đưa ra. Cụ thể: ilmenite (sản phẩm chủ yếu trong hợp chất titan) xuất khẩu phải có hàm lượng TiO2 lớn hơn 52%. Điều này làm cho các DN khai thác và chế biến titan xuất khẩu ở tỉnh ta gặp rất nhiều khó khăn. Bởi hiện nay mặc dù năng lực khai thác và chế biến titan ở tỉnh đạt khoảng 120.000 tấn/năm, với 11 cơ sở khai thác, chế biến, nhưng phần lớn sản phẩm được xuất khẩu thô (dưới dạng tinh quặng, kể cả các khoáng vật phụ đi kèm), nên hàm lượng TiO2 chỉ đạt mức 51%. Để nâng hàm lượng TiO2 trong sản phẩm titan đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, các DN khai thác và chế biến titan xuất khẩu ở tỉnh ta đã phải mua sản phẩm titan ở các địa phương khác có hàm lượng TiO2 cao hơn để trộn vào. Việc làm này vừa tốn kém, vừa không phù hợp với chủ trương của Nhà nước.
Thực trạng này, đòi hỏi các DN khai thác và chế biến titan xuất khẩu ở tỉnh ta phải đầu tư chế biến sâu, để nâng hàm lượng TiO2 trong khoáng sản titan lên cao hơn. Trong thời gian qua, một số đơn vị như: Công ty cổ phần Khoáng sản Bình Định (BIMICO), Công ty Khoáng sản Ban Mai… đã triển khai những dự án hậu titan rất khả thi, đáp ứng yêu cầu chế biến sâu. Trong đó, Công ty Khoáng sản Ban Mai đã đầu tư hơn 20 tỉ đồng xây dựng nhà máy hoàn nguyên ilmenite đầu tiên ở Việt Nam, với công suất đạt 12.000 tấn sản phẩm/năm, đã hoàn thành và đi vào hoạt động trong tháng 8.2006. Tiếp đó, Công ty BIMICO triển khai lắp đặt thiết bị cho dự án nghiền mịn zircon với vốn đầu tư khoảng 4 tỉ đồng, công suất 3.000 tấn sản phẩm/năm, đã đi vào hoạt động từ tháng 4.2007. Và mới đây, Công ty BIMICO đã khởi công xây dựng Nhà máy Xỉ titan - nhà máy chế biến sâu quặng sa khoáng titan đầu tiên trên địa bàn tỉnh. Nhà máy có công suất 19.000 tấn sản phẩm/năm, trong đó xỉ titan: 12.000 tấn/năm và gang: 7.000 tấn/năm; với tổng vốn đầu tư 97 tỉ đồng; dự kiến đi vào hoạt động vào quý 1.2008…
* Những triển vọng tương lai
Việc triển khai các dự án hậu titan nói trên đã góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế, mở ra triển vọng mới cho ngành khai thác và chế biến khoáng sản của địa phương cũng như cả nước phát triển. Đối với Nhà máy hoàn nguyên ilmenite của Công ty Khoáng sản Ban Mai, trong thời gian qua hoạt động ổn định, sản phẩm tinh quặng ilmenite do nhà máy sản xuất ra có hàm lượng TiO2 lớn hơn 57%. Chất lượng sản phẩm đã được khách hàng đánh giá là tương đương với sản phẩm của các nhà máy ở Trung Quốc, Malaysia. Sản phẩm ilmenite hoàn nguyên được dùng trong lĩnh vực sản xuất chất bọc que hàn, bột màu công nghiệp… mà lâu nay các nhà máy sản xuất que hàn, bột màu công nghiệp ở nước ta phải nhập khẩu. Do khan hiếm và nhu cầu lớn, nên so với sản phẩm ilmenite thô, sản phẩm ilmenite hoàn nguyên có giá trị kinh tế cao hơn khoảng 3,5 lần. Hiện nay, 1 tấn sản phẩm ilmenite thô có giá khoảng 70 USD. Trong khi đó, 1 tấn sản phẩm ilmenite hoàn nguyên có giá trên 220 USD. Nhà máy hoàn nguyên ilmenite Ban Mai là nhà máy đầu tiên trong cả nước (trước đó chỉ có một số lò chế biến thủ công ở Phú Thọ), nên sản phẩm làm ra được nhiều khách hàng đặt mua lâu dài.
 |
|
Lò hoàn nguyên ilmenite của Công ty Khoáng sản Ban Mai.
|
Tiếp đến, Công ty BIMICO đã đầu tư hơn 4 tỉ đồng xây dựng nhà máy nghiền zircon tại xã Cát Thành (Phù Cát), với công suất 3.000 tấn sản phẩm/năm, chính thức đi vào hoạt động đầu tháng 4.2007. Sản phẩm bột zircon được ứng dụng nhiều trong ngành công nghiệp sản xuất gạch men, sứ cao cấp… So với sản phẩm tinh quặng zircon, sản phẩm bột zircon có giá trị kinh tế cao hơn khoảng 20% (hiện 1 tấn sản phẩm tinh quặng zircon giá gần 700 USD, còn 1 tấn sản phẩm bột zircon giá trên 800 USD). Sản phẩm zircon siêu mịn của nhà máy nghiền mịn zircon BIMICO đã được các cơ quan chức năng kiểm nghiệm đủ tiêu chuẩn xuất khẩu. Hiện nay nhà máy đã chế biến và xuất khẩu được gần 500 tấn zircon siêu mịn. Còn đối với dự án Nhà máy Xỉ titan của BIMICO, theo tính toán của Viện Khoa học và Công nghệ mỏ luyện kim (Bộ Công thương), dự án có hiệu quả kinh tế cao, bởi xỉ titan được ứng dụng nhiều trong ngành công nghiệp cơ khí, điện tử… Hiện nay, 1 tấn tinh quặng titan có giá 100 USD, trong khi 1 tấn xỉ titan có giá 700 USD. Theo thông tin từ Công ty BIMICO, mặc dù nhà máy mới khởi công, nhưng hiện nay có nhiều khách hàng ở trong và ngoài nước đặt vấn đề bao tiêu sản phẩm.
Các dự án hậu titan triển khai trong thời gian qua trên địa bàn tỉnh ta, không chỉ đem lại hiệu quả kinh tế trước mắt mà còn mở ra triển vọng mới cho ngành công nghiệp luyện kim của địa phương cũng như cả nước. Bởi khi có các sản phẩm hậu titan, sẽ thôi thúc các DN khác đầu tư xây dựng tiếp các nhà máy sản xuất các sản phẩm từ nguyên liệu này.
| 
