Chợ Gò trong sương sớm đã ken kín người. Ảnh: Đào Tiến Đạt

Rồi đám cưới đi trên đường quê, cho bao người ra xem. Trên đường quê, lòng vui như hôm mới cưới, những cặp cô dâu - chú rể mới đi “hồi dâu” về nhà bên vợ, “đi Tết” bà mai dong, phụ huynh học sinh đi Tết thầy đồ, anh tá điền đi Tết chủ ruộng… Những lồng gà vịt mang đi Tết buông những tiếng kêu vang dọc đường. Dăm người “về Tết” thấy con đường quê dài ra, chăm bẳm một hướng cổng làng mà đi tới. Lại còn mấy thầy thơ lại và lính lệ trên huyện đường ngồi xe ngựa chạy lộc cộc trên những con đường dẫn về các làng quê. Họ đi việc quan, để đốc thúc việc trị an và chở về cho quan nhiều quà cáp do các viên tổng, lý mang ra tận đường làng, gởi đi Tết quan. Sáng sớm 30 tháp chạp, khi cỏ trên các con đường quê hãy còn đẫm sương đêm, thì người ta bắt đầu tổng vệ sinh đường làng, ngõ xóm. Con đường làng An Định được chấn lề, dẫy cỏ lan, quét sạch bởi non trăm dân làng. Con đường được dọn sạch rồi, giống như cái đầu bù tóc rối của anh Sỏi gánh nước thuê cho các nhà giàu trong làng được bác thợ cạo dọn mới, để cho anh ăn Tết. Những nhà trong làng bắt đầu trồng ở trước nhà trụ đèn trái ấu, cây nêu khua khánh sành leng keng, bày ra trước sân những chậu hoa cúc, mai, thược dược... Có người khách đi đường nhìn cảnh ấy mà lòng nôn nao: “Xuân mới sắp về rồi”. Nhiều chim én liệng cao thấp và cả đàn bướm bay nữa đang thêu dệt thêm cảnh Xuân cho những con đường.             

Không khí “chạy Tết” náo nhiệt đến chiều 30 thì “hạ nhiệt”. Những con đường quê bỗng nhiên thưa vắng người đi, cho hoàng hôn rồi bóng đêm buông xuống thật nhanh. Trên con đường làng An Định, có vài người về muộn. Có người nhìn vào các xóm nhà lên đèn nhiều hơn mọi hôm để đón Tết, rồi nhìn bầu trời đầy sao, nhìn một lượt cánh đồng quen thuộc, liền thốt câu: “Trời tối như đêm 30!”.

Sáng mồng một Tết, và luôn cả mấy ngày Tết, những con đường quê không còn là những con đường của những người dân quê hay lam hay làm, mà con đường của trẻ già trai gái trong làng đi ra sân đình xem hội, đi chùa, đi mừng tuổi, đi chúc Tết, đi du xuân… Người ta đi trên những con đường chan hòa ánh xuân và rộn rã nụ cười xuân.

Chơi Bài chòi ngày xuân. Ảnh: Đào Tiến Đạt

Rồi các lễ hội diễn ra. Mồng năm, lễ hội Đống Đa ở huyện Bình Khê (nay là huyện Tây Sơn). Kế tiếp, vừa mới xong lễ hội Chùa Ông - thành Bình Định, đến lễ hội Chùa Bà – Cảnh Hàng; hết hội Chùa Kén - Phương Danh kéo dài mấy ngày, đến hội Đổ Giàn – An Thái … Cảnh tượng những con đường quê xung quanh địa điểm lễ hội là cảnh người đi “quần áo chen chân”, “ngựa xe như nước…”.

*

Đó là nói chuyện thuở trước. Những con đường quê thời nay là những đường bêtông (cũng có nơi được đổ nhựa) kéo trên cao những dây điện đèn, điện thoại, cáp truyền hình... Năm nay, mùa Xuân lại về trên những con đường quê “hiện đại” đó. Vì những con đường quê “hiện đại” không còn chỗ cho cỏ non mọc, cho nên người đi du xuân mất cái cảm giác của hội “đạp thanh” xưa. Do cây cao, cây cổ thụ mọc trên những đường quê hay bị chặt mất, cho phong quang đường sá, khỏi che khuất tầm nhìn giao thông, nên khó mà gặp lại cảnh “trái thị rớt bị bà già” như trong kho tàng truyện cổ tích Việt Nam.

Cả một vùng nam Bình Định, gồm mấy huyện Phù Cát, An Nhơn, Tuy Phước, Tây Sơn… năm nay cũng như mọi năm, cứ đến đầu tháng chạp âm lịch, người ta đã sớm đem bày ra các con đường làng các loại hoa kiểng bán Tết: mai, lan, cúc, trúc, thược dược, quất, sung… Những chợ hoa tự phát ấy kéo dài một tháng trời, cho tới sau lễ đón Giao thừa. Người xem, người mua hoa đông như làng đang có hội. Cả một rừng hoa kiểng đấy và nhiều nhất là mai. Phần lớn là mai, giá bình dân, nhưng bên cạnh đó cũng có những cây lão mai đầy vẻ phong sương, cốt cách được treo thẻ giá cao ngất ngưởng.

Chỉ một cảnh đó, cũng đủ làm say lòng bao người trước tiết Xuân sang ở các vùng quê Bình Định.

• H.K.B