Do nhiều nguyên nhân, nguồn lợi thủy sản (NLTS) đầm Trà Ổ (Phù Mỹ) ngày càng suy giảm. Nhóm thực hiện đề tài “Nghiên cứu đề xuất các giải pháp quản lý khai thác bảo vệ và phát triển thủy đặc sản đầm Trà Ổ” của Chi cục Bảo vệ NLTS tỉnh đã đề xuất một số giải pháp nhằm bảo vệ NLTS trong đầm.
 |
|
Một góc đầm Trà Ổ. Ảnh: Hoàng Lân
|
* NLTS bị suy giảm
Theo số liệu của đề tài nghiên cứu khoa học nói trên, hiện nay có 943 hộ của 4 xã: Mỹ Châu, Mỹ Thắng, Mỹ Lợi, Mỹ Đức khai thác thủy sản trên đầm Trà Ổ (Phù Mỹ). Việc khai thác chủ yếu là bằng các loại nghề đánh bắt thủ công, như đăng, nò, đáy, đó, dẹp, lưới.... và cả xung điện. Sản lượng đánh bắt hàng ngày suy giảm rất nhiều.
Cụ thể, sản lượng chình của nghề đăng sáo giảm 90%, sản lượng cá của nghề lưới giảm 50%, tôm của nghề dẹp giảm 84%. Bên cạnh đó có 182 hộ đánh bắt bằng phương tiện xung điện, làm hủy diệt NLTS trong đầm. Những người thực hiện đề tài cho rằng: nguyên nhân dẫn đến NLTS giảm là do việc đánh bắt bằng xung điện chưa được ngăn chặn; vùng đánh bắt chưa được quy hoạch; đánh bắt bằng lưới mắt nhỏ (theo quy định mắt lưới phải từ 2cm trở lên).
Nhiều người dân địa phương và một số các nhà khoa học thì cho rằng, nguyên nhân chính dẫn đến việc NLTS đầm Trà Ổ suy giảm là do xây dựng đập ngăn mặn và do đánh bắt bằng xung điện. Từ khi có đập ngăn mặn Hòa Tân, nước trong đầm và biển chỉ được giao lưu vài ba tháng mùa mưa, nên các loài thủy sản nước lợ như cá hồng, cá mú, cá dìa, tôm sú, tôm he, ghẹ... và nhất là chình mun, ít có điều kiện vào đầm, nên dần bị cạn kiệt. Đặc biệt là con chình mun, khi chình đẻ thì ra ngoài biển xa, chình con sau đó tìm về lại đầm và lớn lên tại đây. Khi chình trưởng thành cũng lập lại chu kỳ như cha mẹ chúng...
* Giải pháp bảo vệ từ cộng đồng
Để vận động nhân dân khai thác hợp lý, bảo vệ NLTS trong đầm, trên cơ sở thảo luận, góp ý của nhân dân trong vùng, những người thực hiện đề tài đã xây dựng quy chế quản lý bảo vệ và phát triển NLTS đầm Trà Ổ. Quy chế này đã được UBND huyện Phù Mỹ ra quyết định ban hành và được phổ biến cho những người làm các nghề khai thác đánh bắt trên đầm. Theo đó, người dân không được phép dùng xung điện, nghề cấm, lưới mắt nhỏ để khai thác trong đầm; các đê, đập trong đầm phải xây “bậc cá”, “thang cá” để tôm cá có thể ra vào; mỗi người đánh bắt trên đầm tùy theo nghề, hàng năm góp từ 50 - 200 ngàn đồng để mua cá thả vào đầm nhằm tái tạo NLTS.
Ông Nguyễn Hữu Hào- chủ nhiệm đề tài, cho biết: “Việc góp tiền dùng để tái tạo nguồn lợi, tuy số tiền đóng góp ít nhưng một khi có đóng góp người dân mới nâng cao ý thức trách nhiệm của mình. Việc làm này cũng phù hợp với chủ trương chung, Chính phủ cho phép gây quỹ để tái tạo NLTS. Về lâu dài, chúng tôi sẽ kêu gọi các nhà tài trợ, các dự án bảo vệ môi trường, bảo vệ NLTS... trong nước và quốc tế hỗ trợ để tái tạo NLTS cho đầm Trà Ổ”.
Đề tài cũng thành lập Hội đồng liên xã (4 xã). Mỗi xã có nhóm hạt nhân (từ 8-12 người) và có người đứng đầu với quy chế hoạt động cụ thể, mục đích là quản lý cộng đồng, phát hiện đối tượng dùng nghề cấm, khai thác theo lối hủy diệt để thuyết phục họ bỏ nghề. Đây cũng là quy ước chung của cộng đồng để bảo vệ nguồn lợi trong đầm khỏi cạn kiệt, bảo vệ nguồn sống của cư dân ven đầm.
Ông Trương Quang Vũ- Chủ tịch Hội đồng liên xã - cho biết: “NLTS ở đầm Trà Ổ là nguồn sống của dân ở đây, nên bà con đồng tình với quy chế, không chấp nhận người dùng xung điện để đánh bắt. Đã có 558/943 hộ đăng ký khai thác và cam kết không sử dụng nghề cấm. Hội đồng sẽ thường xuyên nắm bắt tình hình, vận động nhân dân phát hiện nghề cấm để kịp thời chấn chỉnh...” .
Có thể thấy rằng, việc tổ chức cho cộng đồng bảo vệ và khai thác hợp lý NLTS đầm Trà Ổ và nuôi các loài cá có giá trị kinh tế cao là việc làm cần thiết để giải quyết công ăn việc làm, tăng thu nhập cho cư dân ven đầm. Tuy nhiên, mô hình cộng đồng có thành công hay không còn phụ thuộc vào ý thức của bà con ngư dân nơi đây.
| 
