Với xu thế tuổi thọ ngày một tăng, tình trạng loãng xương trở thành vấn đề quan trọng đối với sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là phụ nữ sau mãn kinh. Ở Việt Nam, loãng xương ở phụ nữ sau mãn kinh chiếm tỉ lệ 13-15%.
Loãng xương là một bệnh lý chuyển hóa xương, hậu quả là tăng độ giòn xương và nguy cơ gãy xương. Sự rắn chắc của xương trong cơ thể tùy thuộc vào: yếu tố di truyền (60-80%), còn lại là chế độ ăn uống, vận động, sử dụng thuốc glucocorticoide, thể trọng, bệnh mạn tính, mãn kinh quá sớm, nội tiết tố.
Phụ nữ sau khi mãn kinh do lượng estrogen giảm, dẫn đến tốc độ thoái hóa xương cao, mỗi năm giảm 1-5%, tốc độ cao nhất là 3-5 năm đầu. Tỉ lệ loãng xương ở phụ nữ trong độ tuổi 50-59 là 10%; sau đó tăng lên nhanh chóng theo độ tuổi và đạt tới 70% ở phụ nữ trên 80 tuổi. Vì vậy, nữ giới dễ bị loãng xương hơn nam giới. Phụ nữ sau mãn kinh 5-10 năm thường hay bị mất xương cột sống. Khi sự mất xương vượt quá ngưỡng sẽ xảy ra lún xẹp các cột sống, đặc biệt là cột sống vùng thắt lưng. Biểu hiện thường gặp là giảm chiều cao, gù lưng, đau cột sống, đau thần kinh liên sườn hay thần kinh tọa. Ở giai đoạn muộn, mất xương diễn ra ở cả các xương dài.
Loãng xương có thể dẫn đến gãy xương dù chỉ cần một va chạm nhẹ, gây tàn phế và ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng. Mục tiêu dự phòng loãng xương là tối ưu hóa khối lượng đỉnh của xương ngay từ khi còn trẻ, duy trì mật độ xương và giảm mất xương khi về già. Do vậy cần dự phòng loãng xương càng sớm càng tốt, ngay từ giai đoạn bào thai. Để giảm thiểu sự loãng xương khi mãn kinh, ngay từ khi còn nhỏ, cần bổ sung cho cơ thể lượng canxi thích hợp. Việc bổ sung này kéo dài suốt cuộc đời.
Dự phòng loãng xương cần chế độ dinh dưỡng giàu canxi điều độ, đa dạng, cân đối và hợp lý. Bữa ăn cần cung cấp đủ năng lượng và protein như thịt, cá, trứng, sữa; ăn cả các loại thức ăn giàu chất khoáng như canxi, magiê, phospho, vitamin D; các loại sữa và sản phẩm sữa. Tổng lượng calcium tiêu thụ mỗi ngày ít nhất là 1.000mg. Bổ sung thêm vitamin D 800UI/ngày nếu ít tiếp xúc ánh nắng mặt trời (chú ý tránh để da bị cháy nắng). Ngoài ra, bổ sung vitamin K, phospho, magiê làm tăng mức độ gắn canxi vào xương, tạo khối xương chắc, khỏe. Hỗ trợ liệu pháp hocmon thay thế hoặc bổ sung các loại thực phẩm chức năng có chứa tiền chất oestrogen tự nhiên ở tuổi tiền mãn kinh và mãn kinh. Tập thể dục hàng ngày, tránh các yếu tố nguy cơ như uống nhiều corticoides (điều trị hen suyễn, thấp khớp), uống nhiều rượu, hút thuốc…
|