Môi trường sống không đảm bảo là một trong những yếu tố được ghi nhận ở nhiều địa phương có người mắc và tử vong do bệnh ung thư. - Trong ảnh: Nhà dân nằm sát khu nghĩa địa ở xã Tam Quan Nam, huyện Hoài Nhơn.

Ngày 8.1.2013, Sở Y tế đã có kết quả điều tra tình hình mắc và tử vong do bệnh ung thư tại một số địa bàn ở huyện Hoài Nhơn sau khi có thông tin phản ảnh từ người dân và địa phương về việc xuất hiện các “làng ung thư”. Kết quả cho thấy có điểm chung là tín hiệu từ các yếu tố môi trường tại các địa bàn này.

Theo đó, từ cuối tháng 12.2012, Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh đã chủ trì, phối hợp với Trung tâm Y tế, Phòng Y tế huyện Hoài Nhơn tiến hành điều tra khảo sát tình hình bệnh tật, tử vong tại thôn Quy Thuận (xã Hoài Châu); thôn Vĩnh Phụng 1 (xã Hoài Xuân); xóm 2, xóm 3 (thôn Trung Hóa, xã Tam Quan Nam). Hình thức kiểm tra được tiến hành kết hợp Sổ khám bệnh tại Trạm Y tế, lập danh sách hộ gia đình có bệnh nhân; điều tra thực địa; yếu tố môi trường, thói quen, sinh hoạt gia đình; xét nghiệm mẫu nước.

Ngoài ung thư, còn có nhiều bệnh khác

Sở Y tế đưa ra kết luận ngoài ung thư, các nguyên nhân gây tử vong phổ biến ở các điểm điều tra là tai biến mạch máu não, tim mạch, suy thận mạn, suy kiệt tuổi già... Đây là xu hướng chung của mô hình bệnh tật của một nước đang phát triển và hợp với quy luật tuổi càng cao sức khỏe càng giảm sút.

Phân bố bệnh ung thư theo độ tuổi ở các điểm điều tra không có trường hợp nào dưới 20 tuổi, tập trung chủ yếu ở độ tuổi từ trên 20 đến dưới 70 tuổi. Các thói quen xấu ảnh hưởng đến sức khỏe được xác định là hút thuốc, uống rượu ở người bệnh ung thư nam giới tương đối cao.

Cụ thể kết quả điều tra tỉ lệ mắc bệnh ung thư tại thôn Quy Thuận và xóm 2, xóm 3 của thôn Trung Hóa thấp hơn tỉ lệ chung của Việt Nam và thế giới. Tại thôn Quy Thuận, trong hơn 5 năm qua đã có 8 trường hợp mắc bệnh ung thư, tỉ lệ mắc trung bình là 0,88/1.000 dân/năm. Cũng trong thời gian này, số trường hợp mắc ung thư ở xóm 2 và xóm 3 của thôn Trung Hóa là 9 ca, tỉ lệ trung bình 1,35/1.000 dân/năm. Trong khi đó, theo Tổ chức Y tế thế giới, tỉ lệ mắc ung thư tại Việt Nam là 1,38/1.000 dân/năm và thế giới là 1,8/1.000 dân/năm.

Riêng tại thôn Vĩnh Phụng 1, từ năm 2007 đến nay đã có 11 trường hợp mắc bệnh ung thư, tỉ lệ trung bình là 1,74/1.000 dân/năm. So với tiêu chí đưa ra của Tổ chức Y tế thế giới thì địa bàn này có số mắc cao hơn nhiều.

Đối với tình hình tử vong do bệnh ung thư, Sở Y tế đã dẫn ra các chỉ tiêu chung của Việt Nam là 1,01/1.000 dân/năm, thế giới là 1,05/1.000 dân/năm. Với tỉ lệ tử vong 0,44/1.000 dân/năm, thôn Quy Thuận nằm dưới ngưỡng của Việt Nam và thế giới. Các địa bàn còn lại đều có tỉ lệ cao hơn là 1,2/1.000 dân/năm ở xóm 2, xóm 3, thôn Trung Hóa và 1,26/1.000 dân/năm của thôn Vĩnh Phụng 1.

Tín hiệu từ các yếu tố môi trường sống

Ngành Y tế ghi nhận tại các điểm điều tra nói trên đều sử dụng nguồn nước giếng, có nguy cơ cao với ô nhiễm do sử dụng phân bón, hóa chất trong trồng trọt, chăn nuôi và các chất thải sinh hoạt. Điều này cũng đã từng được ghi nhận tại nhiều “làng ung thư” ở nhiều địa phương trong tỉnh.

Tình hình vệ sinh tại các hộ gia đình nhìn chung chưa tốt, chất thải sinh hoạt và từ chuồng gia súc chưa được xử lý, khoảng cách từ nguồn ô nhiễm đến nguồn nước sinh hoạt chưa đảm bảo. Riêng tại Vĩnh Phụng 1, một số hộ gia đình có người ung thư ở xung quanh khu vực nghĩa địa trước đây của thôn. Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh phối hợp Trung tâm Y tế huyện Hoài Nhơn lấy các mẫu nước giếng sinh hoạt tại một số hộ gia đình có người mắc bệnh ung thư làm kiểm nghiệm. Nhiều mẫu nước không đạt chỉ tiêu vi sinh, hóa lý.

Tại các địa bàn nói trên có tình hình sản xuất, kinh doanh và sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật. Việc phát triển các làng nghề, nhưng chất thải chưa được xử lý trước khi thải ra môi trường cũng là một yếu tố đáng quan tâm. Hiện, các hộ dân ở xóm 2 và xóm 3, thôn Trung Hóa phát triển nghề làm bún khô, bánh tráng, thảm xơ dừa; còn thôn Quy Thuận có làng nghề dệt chiếu cói Chương Hòa với trên 30% hộ gia đình tham gia vào các công đoạn sản xuất, sử dụng hóa chất nhuộm cói.

Ngoài ra, các thông tin về chất độc hóa học tại các địa bàn nói trên cũng tồn tại. So sánh và đối chiếu với nghiên cứu của Giáo sư Lê Cao Đài (Giám đốc điều hành Quỹ Bảo trợ nạn nhân chất độc da cam), Sở Y tế cho rằng, ở thời điểm này, việc phân tích Dioxin trong môi trường và thực phẩm sẽ khó có kết quả. Lý do là một thời gian dài, lượng Dioxin trong đất và thực phẩm đã ở mức bình thường, ngoại trừ một số điểm trọng điểm.

Phó Giám đốc Sở Y tế Lê Quang Hùng đưa ra kiến nghị chính quyền các địa phương nói trên chỉ đạo tăng cường tuyên truyền, giải thích cho người dân các biện pháp vệ sinh phòng bệnh; đồng thời quan tâm đầu tư hệ thống nước máy cung cấp cho từng hộ gia đình để đảm bảo nguồn nước sạch. Ông Hùng cũng đặt vấn đề, Sở Khoa học và Công nghệ cần có kế hoạch thực hiện nghiên cứu sâu rộng về tình hình ung thư trên địa bàn tỉnh.

• HIỀN LÊ