 |
|
Ông Niyazov (trái) và ông Berdymukhamedov hồi tháng 11. Ảnh: AP |
Quyền Tổng thống Turkmenistan Kurbanguly Berdymukhamedov cho biết nước này sẽ duy trì các chính sách "ổn định và ôn hòa" do cố Tổng thống S.Niyazov đề ra. Ông cũng cho hay Hội đồng nhân dân, cơ quan lập pháp cao nhất nước, sẽ tổ chức một cuộc họp khẩn cấp vào ngày 26-12 để ấn định ngày bầu cử nhằm tìm người kế nhiệm Tổng thống Niyazov, người vừa qua đời vì bệnh tim. Tổng thống Saparmurat Niyazov đột ngột ra đi đã để lại một khoảng trống rất lớn.
Saparmurat Niyazov - “cha của người Turkmenistan''
Theo hiến pháp Turkmenistan, trong trường hợp này, các cuộc bầu cử để bầu ra tổng thống mới sẽ diễn ra trong 2 tháng nữa. Trả lời phỏng vấn Hãng tin AP, thủ lĩnh các nhóm đối lập lưu vong ở Na Uy và Thụy Điển cho hay họ sẽ quay về Turkmenistan để tham gia vào cuộc bầu cử sắp tới. Tuy nhiên, nhà phân tích A.Kurtov thuộc Viện nghiên cứu chiến lược tại Moscow (Nga) nói rằng cũng như cuộc bầu cử trước, người Turkmenistan sẽ không có sự lựa chọn dân chủ nào. Sẽ chỉ có một ứng cử viên và người đó đương nhiên sẽ được bầu. Dự báo khiến người ta nhắc nhớ nhiều đến "người cha của Turkmenistan".
Mặc dù người ta biết đến Tổng thống Turkmenistan Saparmurat Niyazov như một nhà lãnh đạo lập dị, thế nhưng sự ảnh hưởng của ông đối với quốc gia Trung Á này quả thật không nhỏ.
Tổng thống Niyazov được phong là Turkmenbashi (Cha của người Turkmenistan). Tượng và chân dung của ông được xây dựng ở khắp nơi. Các đường phố, nhà thờ, cung điện và thành phố đều được đặt theo tên của ông. Thậm chí, thứ ngày và các tháng trong năm cũng được đặt theo tên ông và gia đình.
Ông nổi tiếng với những luật lệ kỳ lạ. Tại đất nước 5 triệu dân này, những tuyên bố của ông đều được ngầm hiểu là một sắc lệnh. Trước đó, ông đã yêu cầu nữ sinh nên để bím tóc và đội mũ kiểu Turkmen truyền thống. Những gợi ý này sau đó trở thành luật. Trong số những luật lệ ông đưa ra có việc cấm người dân nghe đài trên ô tô, hút thuốc lá nơi công cộng và cấm thanh niên để râu, để tóc dài, cấm trồng răng vàng, hát nhép... Năm 1997, sau một cuộc phẫu thuật tim nghiêm trọng, ông Niyazov phải từ bỏ thuốc lá. Ngay sau đó, ông ra lệnh cho tất cả các bộ trưởng cũng thực hiện theo và nghiêm cấm hút thuốc lá ở những nơi công cộng.
Ông còn đe dọa sa thải toàn bộ chính phủ nếu các vị bộ trưởng không nói Anh ngữ lưu loát trong vòng 6 tháng. Có lần ông hứa tặng mỗi vị bộ trưởng một chiếc xe Mercedes Benz để đánh dấu 15 năm ngày nước này độc lập.
Tổng thống Niyazov sinh ngày 19-2-1940 tại thành phố Ashgabad. Năm 1985, ông giữ chức Bí thư thứ nhất Đảng cộng sản Turkmenistan và được bầu làm Tổng thống đầu tiên của Turkmenistan năm 1991. Năm 1999, ông được tôn vinh thành tổng thống suốt đời của Turkmenistan.
“Cuộc khủng hoảng” tìm người kế nhiệm
Ngay sau khi đài truyền hình quốc gia tuyên bố Tổng thống Niyazov qua đời, chính phủ tuyên bố quốc tang bảy ngày và lễ an táng ông sẽ diễn ra vào ngày 24-12.
Theo hiến pháp Turkmenistan, nếu tổng thống đột ngột qua đời, chủ tịch quốc hội sẽ đảm nhiệm chức vụ tổng thống, cho đến khi tiến hành cuộc bầu cử mới hai tháng sau đó. Tuy nhiên, cương vị này hiện cũng do chính ông Niyazov nắm giữ. Kết quả, bất chấp sự phản đối của phe đối lập, Phó Thủ tướng Kurbanguly Berdymukhamedov đã được cử nắm quyền lãnh đạo tạm thời đất nuớc.
Bên cạnh quyền tổng thống Kurbanguly Berdymukhamedov, Bộ trưởng Quốc phòng và An ninh quốc gia và con trai của tổng thống vừa quá cố - Murad Niyazov - cũng là những ứng viên sáng giá. Trong khi đó, các nhóm đối lập sống lưu vong ở nước ngoài cho biết sẽ quay trở về đấu tranh giành quyền lực.
Ảnh hưởng đến khu vực
Nhiều chuyên gia cho rằng, sau nhiều năm “bế quan tỏa cảng”, đây là lúc để các cường quốc như Mỹ, Nga và Trung Quốc gia tăng mức ảnh hưởng của họ ở khu vực Trung Á.
Nằm kề Afghanistan và Iran, nên Turkmenistan sẽ được Mỹ “chăm sóc cẩn thận”. Thế nhưng nhiều khả năng lợi thế này đang nghiêng về phía Nga. Tập đoàn dầu khí lớn nhất của Nga - Gazprom đang là khách hàng mua khí đốt lớn của Turkmenistan. Tuy nhiên, ông Daniil Kislov, giám đốc Trung tâm thông tin Trung Á tại Moscow cho rằng, trái với Mỹ, Nga không hề có sự chuẩn bị trước cho tình huống này.
Trong khi đó, nhiều chuyên gia khác cho rằng, cuộc chiến tranh ở quốc gia láng giềng Afghanistan và sự bình ổn mong manh của cả khu vực Trung Á cũng bị ảnh hưởng trước tình trạng “mất phương hướng” hiện nay của Turkmenistan.
| 
