Cả Ngân hàng Phố Đông và quỹ ASXH đều không có tiếng nói quyết định về việc đầu tư vào các dự án này. Thay vào đó là các quan chức cao cấp của chính quyền. Nhiều chủ đầu tư trong túi không có một xu, thậm chí không có nổi mảnh giấy phép để đặt viên gạch động thổ, nhưng vẫn được giao thực hiện dự án. Tiền đâu? Khỏi lo, đã có quỹ ASXH cấp! Còn giấy phép, đã có các “quan” lo rồi...! Thế là các dự án cứ được thực hiện trong bóng đen sai phạm và có nguy cơ không thể thu hồi vốn. Nhiều hợp đồng đầu tư chỉ là... hợp đồng miệng giữa Sở Lao động Thượng Hải và các chủ đầu tư. Thế nên, quỹ lương hưu của TP bị thâm hụt dần. Còn các quan thì no cơm ấm cật vì nhờ những chiếc phong bì dày cộp.

Đổ bể...

Chuyện gì đến sẽ phải đến. Dự án quảng trường Biển Đông do Công ty Bất động sản Thiên Nhất làm chủ đầu tư “dính chấu” đầu tiên. Đây là công ty tư nhân nhưng đầy quyền lực, vì có quan hệ với các quan chức cấp cao. Hồi năm 1994, khi rót 60 triệu USD tiền vay vào dự án, Ngân hàng Phố Đông yêu cầu Thiên Nhất thành lập công ty độc lập để quản lý dự án, nhưng bị từ chối. Vì thế, về thực chất, Thiên Nhất là khách hàng vay nợ, chứ không phải là đối tác đầu tư của ngân hàng. Đến năm 1999, Ngân hàng Phố Đông kiện Thiên Nhất ra tòa. Ngân hàng bị xử thua vì luật không cho phép ngân hàng thương mại đầu tư trực tiếp vào dự án bất động sản. Tuy nhiên, tòa phát hiện 20% lợi tức gốc hằng năm mà Thiên Nhất có được (nhờ tiền vay của ngân hàng) là bất hợp pháp và tuyên buộc thu hồi. Từ những sự cố nói trên, dự án quảng trường Biển Đông bị treo, quỹ ASXH bị thất thoát nặng.

Một trong những “con cá lớn” trong vụ tham nhũng quỹ ASXH Thượng Hải là Chúc Quân Nhất. Trước khi tham chính, ông Chúc từng là giám đốc của nhiều doanh nghiệp nhà nước, được nhiều người biết tiếng. Năm 1996, ông trở thành giám đốc Sở Lao động Thượng Hải. Đó là thời điểm mà một lượng tiền khổng lồ từ quỹ lương hưu của TP được tập trung vào các dự án bất động sản (với khoảng 750 triệu USD), nhưng thực chất là hành vi đầu cơ của một nhóm lợi ích tư. Năm 1998, Sở Lao động và Sở ASXH nhập thành Sở Lao động và ASXH, Chúc Quân Nhất được bổ nhiệm làm giám đốc. Trước đó một năm, chính quyền trung ương đã ra quy định: Các quỹ ASXH chỉ được đầu tư vào trái phiếu chính phủ, cấm mọi hình thức đầu tư khác. Khi ông Chúc lên nắm quyền, Sở Lao động và ASXH Thượng Hải bắt đầu triển khai thu hồi vốn từ hàng loạt dự án, nhưng đã muộn. Ngân hàng Phố Đông đồng ý trong vòng 3 năm sẽ hoàn trả cho quỹ ASXH những khoản tiền đã trót đầu tư. Thế nhưng, lúc ấy, 68,8 triệu USD của ngân hàng (phần lớn rót từ tiền gửi của quỹ) đã nằm chết cứng trong dự án Trung tâm Vạn Đô thuộc Khu Phát triển Kinh tế Hồng Kiều. Đến năm 1999, tổng cộng 550 triệu USD của quỹ ASXH đã bị kẹt trong dự án này. Thật oái oăm, chủ đầu tư dự án này là Trung Kiến Quốc, một doanh nhân Hồng Kông gốc Hồ Nam, đã dùng nguồn tiền nói trên để đầu tư cho các phi vụ làm ăn khác. Đầu năm 1999, tòa nhà chính của trung tâm Vạn Đô cao 54 tầng nằm trơ xương vì hết vốn!

Thượng Hải phồn vinh hơn dưới sự lãnh đạo của  Trần Lương Vũ nhưng điều này không ngăn được "lưới trời lồng lộng" khi có sai phạm.

Danh sách quan tham dài ra

Liên quan tới một dự án “treo” khác ở Phố Tây, lúc ấy một quan chức chính quyền Thượng Hải (chưa tiện công bố danh tánh) nói rằng tòa nhà cao nhất khu Phố Tây phải hoàn thành bằng mọi giá. Lời nói ấy cũng là mệnh lệnh, đồng nghĩa với việc quỹ ASXH phải bơm tiền thêm cho dự án. Theo tạp chí Tài Kinh, đó là một quyết định phạm luật rất rõ ràng.

Một trong những nghi án khác đang xảy ra tại Sở Lao động và ASXH Thượng Hải là thâm hụt quỹ lương hưu trầm trọng xảy ra liên tục trong những năm trước đó. Cụ thể, năm 2000 thâm hụt 700 triệu nhân dân tệ, năm 2002 là 4 tỉ nhân dân tệ. Những con số này có xu hướng tăng trong các năm sau. Trách nhiệm này tất nhiên thuộc về người đứng đầu là ông Chúc Quân Nhất.Vụ án đang trong vòng điều tra và danh sách các quan tham ngày càng dài ra. Sau khi giám đốc sở Chúc Quân Nhất bị cách chức vào ngày 11-8, ngày 25-9 vừa qua, ông Trần Lương Vũ đã bị cách chức Bí thư Thành ủy Thượng Hải; đình chỉ chức vụ Ủy viên Trung ương Đảng và Ủy viên Bộ Chính trị BCH Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc. Điều tra ban đầu cho hay ông Trần đã liên quan đến việc sử dụng bất hợp pháp ít nhất 1/3 trong tổng số 10 tỉ nhân dân tệ (tương đương 1,2 tỉ USD) quỹ ASXH, giúp các chủ doanh nghiệp, người thân thu lợi bất chính, dung túng cán bộ vi phạm nghiêm trọng kỷ luật, gây tác động chính trị xấu. Theo báo Bưu điện Hoa Nam buổi sáng, hồi năm 2003, ông Trần Lương Vũ từng bị tố cáo tham nhũng vì đã quyết định giao đất trái phép cho nhà đầu tư Chu Chính Nghị, để được “lại quả” một khoản tiền lớn.

. Theo Tài Kinh, Bưu điện Hoa Nam buổi sáng