Hội đồng điều hành Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) hôm 15.6 đã bắt đầu nhóm họp để tập trung bàn về vấn đề hạt nhân của các nước Iran, Syria và CHDCND Triều Tiên.
Kết thúc ngày họp đầu tiên, hội đồng nhận định kết quả cuộc tổng tuyển cử vừa qua tại Iran và tình hình rối loạn chính trị của nước này hiện nay sẽ phủ một bóng đen mới lên vấn đề hạt nhân của Iran, một vấn đề thường trực trong chương trình nghị sự của tổ chức giám sát hạt nhân quốc tế có 35 thành viên.
Theo báo cáo mới nhất của Tổng Giám đốc IAEA Mohamed El Baradei về chương trình hạt nhân của Iran, hiện cơ quan của Liên Hiệp Quốc vẫn chưa thể khẳng định chắc chắn liệu Tehran có đang bí mật phát triển vũ khí hạt nhân hay không. Tuy nhiên, báo cáo đã chỉ ra trong vòng 3 tháng trở lại đây, Iran đã thúc đẩy tiến trình làm giàu uranium bất chấp áp lực của quốc tế.
Các nước phương Tây tiếp tục cáo buộc chương trình hạt nhân của Iran nhằm mục đích chế tạo bom hạt nhân trong khi Iran luôn luôn phủ nhận.
Kể từ khi nhậm chức tổng thống Iran nhiệm kỳ 1 vào năm 2005 đến nay, ông Mahmoud Ahmadinejad chưa bao giờ thỏa hiệp với phương Tây. Ông này vừa mới giành được chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử ngày 12.6 vừa qua. Với việc ông Ahmadinejad bước vào nhiệm kỳ 2 tổng thống Iran, các nước phương Tây lo ngại đường lối hạt nhân cứng rắn của Tehran sẽ không có gì thay đổi.
Tổng giám đốc IAEA hôm 15.6 cho biết ông hoan nghênh sáng kiến của Mỹ bắt đầu đàm phán trực tiếp với Iran vô điều kiện, trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau.
Điểm chính của sáng kiến này là cần phải đạt được một thỏa thuận trong đó đảm bảo Iran có quyền sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình và phải đảm bảo trước cộng đồng quốc tế rằng các hoạt động hạt nhân của Iran không vì một mục đích nào khác.
Ông El Baradei hi vọng Tehran sẽ phản ứng tích cực, thiện chí và thúc đẩy niềm tin với sáng kiến của Mỹ.
Vấn đề hạt nhân của Syria cũng là một chủ đề chính của cuộc họp.
Năm 2007, Israel đã phá hủy một cơ sở tại Syria với lý do đó là một căn cứ phát triển vũ khí hạt nhân bí mật.
Mặc dù IAEA đã phát hiện thấy dấu vết các hạt uranium bất thường tại địa điểm trên và một số nơi khác ở Syria nhưng cho đến nay cơ quan này vẫn chưa xác định được nguồn gốc của các hạt uranium đó từ đâu ra. Vì vậy, IAEA cũng chưa đưa ra bất kỳ kết luận nào về bản chất của cơ sở bị Israel đánh bom.
Về CHDCND Triều Tiên, vụ thử hạt nhân lần hai gần đây của nước này khiến dư luận thế giới hết sức lo ngại về vấn đề hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên.
Trong bài diễn văn khai mạc cuộc họp, ông El Baradei lên án vụ thử hạt nhân của Triều Tiên, gọi đó là “một bước đi sai lầm theo một hướng sai lầm”. Ông El Baradei kêu gọi các bên dùng nỗ lực ngoại giao đưa Triều Tiên trở lại hiệp ước cấm thử hạt nhân.
Ngoài ra, cuộc họp còn bàn đến vấn đề ngân sách của IAEA. Các nguồn tin cho hay những nước phát triển như Mỹ và Anh không muốn tăng thêm ngân sách cho IAEA trong khi các nước đang phát triển khăng khăng cần phải tăng ngân sách phòng khi cần đến, đặc biệt là để hỗ trợ phát triển. Hai bên dự kiến sẽ tranh luận nảy lửa về vấn đề này.
Cuộc họp cũng sẽ bàn đến việc tìm tổng giám đốc kế nhiệm của IAEA. Trong cuộc bỏ phiếu lần trước, Đại sứ Nhật Bản tại IAEA Yukiya Amano giành được phần lớn sự ủng hộ nhưng vẫn không đạt được 2/3 số phiếu cần thiết. Có thể cuộc họp lần này cũng chưa thể khai thông được vấn đề này.
Cuộc họp hội đồng điều hành IAEA sẽ kết thúc vào ngày 19.6.
| 
