Rác từ khu dân cư thải ra sông ở Gò Bồi rồi trôi ra mặt đầm Thị Nại.

Nếu đi bằng đường thủy xuất phát từ phường Đống Đa qua phường Nhơn Bình, Nhơn Hội (Quy Nhơn) đến các xã khu đông Phước Thuận, Phước Sơn, Phước Hòa, Phước Thắng (Tuy Phước) và xã Cát Chánh (Phù Cát), trên các bờ hồ tôm cây đước, cây mắm đã mọc xanh. Sự đầu tư của Nhà nước và địa phương để giữ gìn môi sinh đầm Thị Nại là sự nỗ lực rất lớn. Gần 47 ha rừng ngập mặn của dự án “Phục hồi sinh thái và khai thác, sử dụng hợp lý nguồn lợi vùng Cồn Chim” được trồng cách đây gần 7 năm đã phát triển xanh tốt, hàng ngàn con chim cò các loại đã lượn lờ đậu trắng trên rừng cây, đã đánh dấu sự phục hồi đáng kể về sinh vật ở đây.

Thế nhưng môi trường nước ở đầm Thị Nại đang có nguy cơ bị xâm hại nghiêm trọng. Rác thải sinh hoạt, bao bì thuốc bảo vệ thực vật đã qua sử dụng từ đồng ruộng và các khu dân cư không được thu gom, cứ để tuồn hết ra sông, trôi nổi trên mặt đầm. Các mố cầu, cạnh các con đê rơm rạ sau thu hoạch trôi nổi lập lờ bốc mùi chua úng; xác gia súc, gia cầm bị dịch bệnh chết được cho vào các bao tải rồi vứt xuống sông trôi về đầm Thị Nại ngày càng nhiều. Việc nuôi thủy cầm trên 2 dòng sông Côn và Hà Thanh cũng như trên đầm rất phổ biến với hàng trăm ngàn con vịt hiện đã tác động không nhỏ đến môi trường, gây nguy hại cho sức khoẻ con người. Đồng thời mỗi ngày cũng có hàng ngàn khối nước thải sinh hoạt và sản xuất từ các hộ gia đình khu dân cư, các cơ sở công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, cơ quan… đổ ra đầm chưa qua xử lý, góp phần làm nguồn nước nơi đây thêm ô nhiễm.

Bên cạnh đó, chất thải từ nuôi trồng thủy sản cũng góp phần tăng thêm ô nhiễm môi trường nguồn nước. Do không tuân thủ các yêu cầu kỹ thuật, nước thải không qua xử lý đã làm ô nhiễm môi trường nguồn nước đầm Thị Nại và gây nguy cơ cao sự lây lan dịch bệnh tôm gây thiệt hại cho nghề nuôi trồng thủy sản trong nhiều năm qua.

Đầm Thị Nại còn bị bôi bẩn bởi chính chất thải con người. Dọc 2 bên đê Đông có đến hàng ngàn “hố xí” nổi, làm trên mặt nước; các chuồng trại gia súc phóng uế, thải phân vô tư vào mặt đầm. Hậu quả tất yếu là môi trường nước bị ô nhiễm và chính sự ô nhiễm này tác động trở lại với con người qua quá trình tích tụ các chất độc hại trong sinh vật đầm gây hại cho con người và thủy sinh.

Để môi trường vùng đầm Thị Nại không còn ô nhiễm, cần đẩy mạnh hơn nữa sự phối hợp giữa chính quyền các địa phương, Mặt trận, Hội, đoàn thể các xã ven đầm để đẩy mạnh việc tuyên truyền Luật Bảo vệ môi trường, Luật Thủy sản đến với mọi người dân. Mặt khác, cần xử lý nghiêm khắc đối với các phương tiện khai thác thủy sản có tính chất hủy diệt, các cơ sở sản xuất thải nước chưa qua xử lý ra môi trường, tiếp tục đầu tư trồng rừng ngập mặn phục hồi hệ sinh thái…

Việc bảo vệ môi trường sinh thái vùng đầm Thị Nại ngay từ bây giờ là việc làm vô cùng cấp bách, nếu xem nhẹ thì cái giá chúng ta phải trả thời gian tới là rất đắt.

• Lê Thục