Nộp hồ sơ đăng ký mã số thuế tại Cục Thuế TP.HCM

Để giảm trừ cho người phụ thuộc khi tính thuế thu nhập cá nhân, theo quy định người nộp thuế phải hoàn thành hồ sơ và gửi về cơ quan thuế trước 30-6. Thế nhưng hiện số người nộp giấy tờ chứng minh người phụ thuộc rất ít vì hàng loạt vướng mắc nảy sinh. Việc người nộp thuế chậm thực hiện nghĩa vụ có nhiều nguyên nhân, trong đó có thủ tục.

Nhiêu khê...

Theo quy định, ngoại trừ trường hợp người nộp thuế và người phụ thuộc cùng chung hộ khẩu thì tương đối dễ dàng, trường hợp khác hộ khẩu phải có giấy xác nhận của chính quyền địa phương (phường, xã) nơi đối tượng nộp thuế hoặc nơi người phụ thuộc sinh sống. Nếu người phụ thuộc trong độ tuổi lao động thì ngoài giấy tờ chứng minh mối quan hệ với người nộp thuế, còn phải có thêm giấy xác nhận của cơ quan y tế về mức độ tàn tật không đủ khả năng lao động mới được giảm trừ thu nhập khi tính thuế.

Anh Nguyễn Hoàng Nghĩa (Hải Phòng) kể anh nuôi bà nội năm nay 100 tuổi, có xác nhận của UBND phường nơi anh sống nhưng khi nộp hồ sơ thì Cục Thuế TP Hải Phòng không chấp nhận giảm trừ cho anh với lý do bà nội anh còn nơi nương tựa là bố mẹ anh. Do vậy, cơ quan thuế chỉ chấp nhận giảm trừ gia cảnh cho bố mẹ anh. Tuy nhiên theo anh Nghĩa, bố mẹ anh đã lớn tuổi và không có thu nhập nên tính giảm trừ cho anh là hợp lý.

Tương tự, anh H. sống tại TP.HCM cho biết cũng rối với quy định người phụ thuộc. Anh có em gái trong độ tuổi lao động, bị tàn tật nhưng UBND phường nơi anh sinh sống cho rằng em gái anh vẫn có khả năng lao động nên không chứng nhận là người phụ thuộc. Trường hợp khác, chị Vân tại TP.HCM cho rằng quy định giảm trừ khá cứng nhắc, nếu trong độ tuổi lao động thì phải tàn tật, không có khả năng lao động trong khi chồng chị mới 54 tuổi bị bệnh thận rất nặng, không có khả năng lao động, chạy chữa hằng tháng rất tốn kém lại không được giảm trừ.

Do nhiêu khê thủ tục như vậy nên hầu hết người nộp thuế đã tìm cách “lơ” trong thời gian giãn thuế. Về phía cơ quan được giao xác nhận hồ sơ giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế là UBND phường, xã cũng rất ngán vì không nắm hết mối quan hệ của người nộp thuế cũng như nguồn thu và tình trạng sức khoẻ của người phụ thuộc. Đặc biệt trường hợp người nộp thuế và người phụ thuộc không sống cùng địa phương thì càng nan giải. Do vậy, chính quyền địa phương hầu hết chỉ xác nhận chữ ký chứ không thể xác nhận tính chính xác của nội dung kê khai.

Nên tự khai, tự chịu trách nhiệm

Trưởng phòng kê khai và kế toán thuế của một cục thuế cho biết ngay chính cơ quan thuế cũng rối với hồ sơ giảm trừ gia cảnh. Theo quy định, cơ quan thuế sẽ quản lý trực tiếp hồ sơ của người nộp thuế, nhưng nơi này cũng lo sốt vó khi hạn chót hoàn tất hồ sơ sắp đến. “Khối lượng hồ sơ lớn như vậy, khi nhận cơ quan thuế không biết để ở đâu, lưu làm sao, ai quản lý...” - ông nói. Cục Thuế TP.HCM cũng cho biết nơi này đã kiến nghị Tổng cục Thuế phương án xử lý hồ sơ theo hướng: để cơ quan, doanh nghiệp chi trả tự quản lý hồ sơ giảm trừ gia cảnh người nộp thuế thay vì phải nộp lại cơ quan thuế. Tuy nhiên, đến nay chưa nhận được trả lời chính thức.

Theo ông Dương Thế Quang - trưởng phòng kê khai và kế toán thuế Cục Thuế TP.HCM, trong lúc cơ quan thuế chưa có đầy đủ cơ sở dữ liệu để quản lý thì nên quản lý người nộp thuế theo hướng để họ tự khai, tự chịu trách nhiệm về tính trung thực của lời khai. Luật thuế thu nhập cá nhân  không khống chế thời hạn hồi tố, do vậy trong tương lai 10 năm, 20 năm nữa khi đã tập hợp đủ dữ liệu mà cơ quan thuế chứng minh được người nộp thuế khai man trong quá khứ thì vẫn có thể xử lý theo quy định của Luật quản lý thuế.

Một chuyên gia ngành thuế cho rằng quy định giảm trừ gia cảnh là cần thiết nhằm chia sẻ với người nộp thuế, nhưng khi triển khai đã làm khó cả người nộp thuế, cơ quan chi trả lẫn cơ quan thuế. Để có được giấy tờ chứng minh người phụ thuộc - căn cứ để khấu trừ trước khi tính thuế, người nộp thuế phải chạy ngược chạy xuôi nhiều nơi trong khi cơ quan thuế lại không biết cất giấy này vào đâu. Do vậy trong lúc chưa thống nhất được nơi bảo lưu hồ sơ, cơ quan thuế cũng nên nới rộng thời gian hoàn tất hồ sơ.

Nộp hồ sơ chứng minh người phụ thuộc: * Với người nộp thuế có thu nhập từ tiền lương, tiền công: thời hạn khai chậm nhất là 30.1, lập bản đăng ký theo mẫu gửi cho đơn vị chi trả thu nhập. Trong năm nếu có sự thay đổi thì phải thông báo chậm nhất 30 ngày kể từ khi có thay đổi. Người nào làm sau 30.1 thì đăng ký người phụ thuộc chậm nhất là ngày cuối cùng của tháng ký hợp đồng lao động hoặc quyết định tuyển dụng. * Thời hạn nộp hồ sơ chứng minh người phụ thuộc: nếu đăng ký giảm trừ gia cảnh từ đầu năm 2009 thì nộp hồ sơ chậm nhất là 30.6. Nếu đăng ký sau 30.1 hoặc phát sinh tăng, giảm người phụ thuộc thì nộp hồ sơ chậm nhất sau ba tháng kể từ ngày đăng ký giảm trừ hoặc phát sinh tăng, giảm người phụ thuộc. Quá hạn sẽ không được giảm trừ và phải điều chỉnh số thuế phải nộp. * Với đối tượng nộp thuế có thu nhập từ kinh doanh: khai giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc cùng với tờ khai tạm nộp thuế dành cho cá nhân kinh doanh nộp thuế theo kê khai hoặc tờ khai thuế dành cho cá nhân kinh doanh nộp theo phương pháp khoán. Nếu có phát sinh tăng, giảm người phụ thuộc hoặc mới ra kinh doanh thì hồ sơ phải nộp chậm nhất là sau ba tháng kể từ ngày khai người phụ thuộc tại tờ khai thuế.

. Theo TTO