Năm 2008, Kiểm toán Nhà nước đã kiểm toán 224/318 doanh nghiệp thành viên thuộc 16 tập đoàn, tổng công ty Nhà nước. Trong số này, 208 doanh nghiệp kinh doanh có lãi, 16 doanh nghiệp thua lỗ.

Số liệu trên được Kiểm toán Nhà nước (KTNN)  công bố ngày 23.7. Theo đó, đến hết năm 2007, Tổng Công ty Lắp máy VN (Lilama) lỗ lũy kế 23,4 tỉ đồng, Tổng Công ty Xây dựng Sài Gòn lỗ 90,4 tỉ đồng, Tổng Công ty Xây dựng Công trình giao thông 8 (Cienco 8) lỗ 93,4 tỉ đồng, Cienco 5 lỗ lũy kế 102,7 tỉ đồng...

Quản lý nợ lỏng lẻo

Tổng số nợ phải trả của các doanh nghiệp (DN) được kiểm toán tới hơn 181.005 tỉ đồng, tỉ lệ nợ phải trả/tổng nguồn vốn bình quân 60,32%; tỉ lệ nợ phải trả/vốn chủ sở hữu bình quân là 1,62 lần. Tỉ lệ này cao vọt ở một số DN như ở  Cienco 5 tới 88,75 lần, Cienco 8 là 29,87 lần, Lilama là 17,27 lần.

Nhiều DN có tỉ trọng vốn chủ sở hữu/tổng nguồn vốn rất thấp, hoạt động sản xuất kinh doanh chủ yếu bằng vốn vay, vốn chiếm dụng nên cơ cấu tài chính bấp bênh, kinh doanh thua lỗ, nhất là các DN trong lĩnh vực xây dựng. Cá biệt, có những tổng công ty vốn Nhà nước, vốn chủ sở hữu chỉ có 2%-8%.

Tính tới ngày 31.7.2007, tổng số nợ phải thu của các DN được kiểm toán là 32.409 tỉ đồng, tỉ lệ bình quân nợ phải thu/tổng tài sản là 10,8%. Công tác quản lý nợ phải thu, đặc biệt là DN trong lĩnh vực xây dựng còn chưa chặt chẽ nên bị chiếm dụng vốn, phát sinh nợ khó đòi lớn. Cá biệt, có nhiều khoản nợ “không xác định được đối tượng”.

Hoạt động đầu tư ra ngoài ngành (tập trung vào các lĩnh vực tài chính, ngân hàng, bất động sản, viễn thông, điện) đang có xu hướng gia tăng. Cụ thể EVN 3.590 tỉ đồng (bằng 4,82% vốn chủ sở hữu), Lilama hơn 775 tỉ đồng (bằng 128,21% vốn chủ sở hữu), Tổng Công ty Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn 1.311 tỉ đồng chưa kể 670 tỉ đồng gửi tiết kiệm dài hạn (chiếm 17,86% vốn chủ sở hữu).

Đối với các tổ chức tài chính ngân hàng, việc Agribank góp vốn vào Công ty Liên doanh Quản lý quỹ, Công ty Hoàng Mai Xanh, Công ty Hạ Long Xanh... không hiệu quả và chậm có biện pháp thu hồi vốn. BIDV hạch toán thiếu cổ tức 7,5 tỉ đồng. Do diễn biến thị trường chứng khoán xấu đi nên các khoản đầu tư cổ phiếu của các đơn vị không mang lại hiệu quả (Công ty Cổ phần Bảo hiểm Petrolimex  thua lỗ 14 tỉ đồng trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm).

Miễn, xóa nợ, ưu đãi thuế sai

Cách đây ít tháng, qua thanh tra tại Tổng cục Thuế, Cục Thuế Hà Nội, Cục Thuế TPHCM, Thanh tra Chính phủ phát hiện sai phạm về thuế lên tới hơn 11.000 tỉ đồng. Sau đó, các cơ quan liên quan đã phản ứng.

Tuy nhiên, công bố của KTNN đã cho thấy rõ hơn những sai phạm về thuế. Cụ thể nhiều DN chưa nộp kịp thời các khoản thuế vào ngân sách Nhà nước năm 2007, trong đó các khoản tăng thêm tới 3.921 tỉ đồng. KTNN kiến nghị tăng thu hơn 541 tỉ đồng do cơ quan thuế xác định không đúng giá tính thuế tài nguyên, thuế xuất khẩu, xác định thiếu thuế thu nhập DN.

KTNN đề nghị Bộ Tài chính và Tổng cục Thuế kiểm tra xem xét quyết định xử lý việc xóa nợ phạt chậm nộp thuế 10,5 tỉ đồng không thuộc thẩm quyền của địa phương; điều kiện xóa nợ sai quy định của pháp luật và cấp giấy ưu đãi đầu tư cho Công ty Thực phẩm Á Châu miễn thuế thu nhập DN 7,78 tỉ đồng (Quảng Nam). KTNN cũng phát hiện việc xác định thời điểm áp dụng văn bản tính thuế nhập khẩu xăng không phù hợp làm giảm thuế phải nộp tới hơn 895,1 tỉ đồng.

Việc hướng dẫn thu thuế GTGT đối với hàng hóa nhập khẩu chuyển từ loại hình tạm nhập – tái xuất sang loại hình kinh doanh nhập khẩu tiêu thụ nội địa không thống nhất trong việc thu thuế đã làm thất thu, đến hết năm 2008 số thuế phải truy thu tới 471,9 tỉ đồng.

Chuyển 5 vụ sang thanh tra bộ, ngành KTNN đã phát hiện các khoản nợ đọng tăng thêm so với báo cáo của cơ quan quản lý thu ngân sách Nhà nước năm 2007 là 616,6 tỉ đồng (trong đó thuế 71,7 tỉ đồng; tiền sử dụng đất hơn 544 tỉ đồng...). Các khoản phải nộp và hoàn trả ngân sách Nhà nước 7.715 tỉ đồng, trong đó thu hồi các khoản cho vay, tạm ứng sai quy định 2.168 tỉ đồng. Tăng thu ngân sách Nhà nước 4.166 tỉ đồng, trong đó thuế nội địa  1.203 tỉ đồng, thuế XNK 1.415 tỉ đồng... KTNN đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành địa phương chấn chỉnh công tác quản lý, sử dụng tài sản; kịp thời bàn giao đưa tài sản vào sử dụng; điều chuyển, thu hồi, xử lý 172 ô tô, 159 xe máy, thu hồi 753 ha đất. KTNN cũng đã chuyển sang cơ quan CSĐT vụ việc xảy ra tại Công ty Thương mại và Đầu tư phát triển Hà Nội thuộc Tổng Công ty Du lịch Hà Nội, do có những dấu hiệu làm thất thoát, lãng phí tài sản Nhà nước. KTNN cũng chuyển 5 vụ việc xảy ra tại Ngân hàng Nhà nước VN, Agribank, Bộ Tài nguyên – Môi trường, Hội Nông dân VN và Tổng cục Hải quan sang thanh tra các bộ, ngành tiếp tục làm rõ.

. Theo NLĐ