NS Phạm Tuyên, NS Văn Dung

Đó là nét nhạc tươi vui ở ca khúc "Tiến lên đoàn viên" của nhạc sĩ Phạm Tuyên. Ca từ bài hát càng thêm da diết, khi thể hiện nguyện ước của tuổi trẻ:

Tiến lên đoàn viên, em ước ao bao ngày

Xứng cháu Bác Hồ dựng xây nước sau này

Tiến lên đoàn viên theo Đảng tiền phong

Bước theo lá cờ nhuộm màu đấu tranh

Nhạc sĩ Phạm Tuyên cho biết: Bài hát ra đời từ đầu năm 1954. Đợt ấy tổ chức Đội và Đoàn có chủ trương phát triển em thiếu nhi lớn có thành tích học tập và tư cách đạo đức để chuyển vào sinh hoạt trong Đoàn Thanh niên cứu quốc (tên gọi ban đầu của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh). Là giáo viên dạy nhạc kiêm dạy văn cho trường đào tạo cán bộ, học sinh ta ở Nam Ninh (Trung Quốc), nhạc sĩ Phạm Tuyên cấp tốc sáng tác một bài hát phục vụ chủ trương nói trên. Vậy là bài hát "Tiến lên đoàn viên" ra đời. Lúc ấy, nhạc sĩ Phạm Tuyên vừa tròn  24 tuổi. Trong thời kì "Đồng khởi", bà con  ở Bến Tre còn đặt lại lời cho bài hát nhằm hướng chủ đề vào động viên con em đấu tranh với bọn Mỹ - Ngụy.

Nhiều bài hát đặc sắc về Đoàn TNCS Hồ Chí Minh có thể kể như "Thanh niên làm theo lời Bác" của nhạc sĩ Hoàng Hòa- người  được biết đến như "tác giả một bài" với ca khúc từng được coi là "Đoàn ca" từ năm 1953; "Tuổi trẻ thế hệ Bác Hồ" của nhạc sĩ Triều Dâng- một tác phẩm hiện được hát nhiều trong các buổi sinh hoạt Đoàn: "Từ biển khơi tới miền núi cao/ Cờ Đoàn ta mang ảnh Bác với tên Người  vĩ đại..", thì phải kể đến bài hát "Hành khúc thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh" của nhạc sĩ Văn Dung được chọn làm bài ca chính thức của Đoàn từ năm 1971.

Kể về sự ra đời của bài hát "Hành khúc thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh", nhạc sĩ Văn Dung nhớ lại: "Bấy giờ Đoàn Thanh niên của ta còn gọi là Đoàn Thanh niên Loa động có phát động cuộc thi sáng tác về thanh niên nhằm kỉ niệm 40 năm ngày thành lập Đoàn (26-3-1971), rất nhiều nhạc sĩ đã gởi bài hưởng ứng. Khi tôi tham gia thì Ban Tổ chức đã nhận tới 525 bài, trong đó có một số bài được đánh giá là có chất lượng tốt. Thú thật khi nghe một anh bạn là cán bộ tuyên huấn Trung ương Đoàn đề nghị tham gia, tôi rất đỗi băn khoăn. Bởi theo anh, để có một bài hát thành công có thể dùng làm "Đoàn ca" thì phải hội đủ những yếu tố sau. Ngoài sự hùng tráng của giai điệu, về mặt nội dung ca từ, phải thể hiện được: 1. Đoàn TNCS là cánh tay phải của Đảng, 2.Vai trò của tuổi trẻ trong sự nghiệp giải phóng miền Nam, xây dựng và bảo vệ miền Bắc, 3. Truyền thống của tuổi trẻ cách mạng, 4. Vai trò của Đoàn TNCS với thiếu niên nhi đồng. Tôi biết, để đáp ứng được tất cả những yếu tố ấy, rất khó. Dẫu vậy, tôi vẫn gởi dự thi. Và tác phẩm được sáng tác trong vòng 1 ngày của tôi được trao giải B".

Bài hát có tiết tấu không dồn dập ngay từ đầu mà khoan thai như gió thoảng về: "Vững bước đi lên quê hương đang vẫy gọi/ Xứng đáng thanh niên thế hệ Hồ Chí Minh" rồi sau đó mới dồn dập như cơn bão lốc: "Dù ngàn gian khó/ Thề nguyện hy sinh/ Chiến đấu suốt đời dưới cờ Đảng quang vinh"  và róng riết như hồi kèn xung trận: "Đi lên thanh niên/ Lời Bác dạy ta nhớ khắc ghi sâu đây Đoàn ta luôn tiên phong". Bài hát kết thúc trong truyền thống của thanh niên: "Trong muôn gian lao/ Truyền thống vinh quang nhắc nhở Đoàn ta sao xứng danh cháu Bác Hồ Chí Minh".

"Hành khúc thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh" xứng đáng là "Đoàn ca" vì nội dung bài hát đã bao quát được truyền thống của Đoàn và chí nguyện của thanh niên ta từ xưa đến nay.

. Trần Xuân Toàn