Bác Hồ với các cháu thiếu nhi.

Thơ Trung thu của Bác Hồ là tấm lòng của một vị lãnh tụ hết lòng thương yêu các cháu. Giữa những ngày kháng chiến chống Pháp ác liệt, liên tục nhiều năm, Bác đều đặn làm thơ gửi cho thiếu niên nhi đồng. Ngoài việc "tỏ lòng nhớ thương", Bác còn gửi gắm một niềm mong ước về tương lai tốt đẹp cho thiếu nhi nước nhà. "Các cháu vui thay - Bác cũng vui thay - Thu sau so với thu này vui hơn!".

Không chỉ có thơ Trung thu cho các cháu, Bác còn có cả thơ Trung thu cho mình. Chúng tôi muốn nói tới bài thơ Trung thu trong tập Nhật ký trong tù của Bác.

Mùa thu năm 1942, Bác Hồ sang Trung Quốc nhằm tranh thủ sự viện trợ của quốc tế. Trên đường đi, khi đến địa phận Túc Vinh, Bác bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam. Trong thời gian 13 tháng bị giam cầm, Bác đã viết tập thơ Nhật ký trong tù nhằm ghi lại những sự việc, tình cảm của mình. Bài thơ Trung thu chính là những dòng nhật ký ngắn gọn ghi lại một khoảnh khắc tâm tư của người tù cộng sản Hồ Chí Minh vào một thời khắc đặc biệt.

Đối với người Á Đông, Trung thu là một lễ tết mang niềm vui hòa hợp: con người với thiên nhiên, con người với con người, người lớn với trẻ em và trẻ em với trẻ em. Thì đó, qua cái nhìn của Bác, trăng thu hiện ra tròn vành vạnh, đang phủ ánh bạc xuống khắp nhân gian. Khắp nơi, nhà nhà Trung Hoa đang quây quần vui tết. Hình ảnh gia đình sum họp đó đã khiến cho người làm thơ không khỏi cám cảnh cho cảnh ngộ của mình.

Sum họp nhà ai ăn tết đó

Biết chăng trong ngục kẻ ăn sầu.

Nghệ thuật đối lập "ngật thu tiết" (ăn tết Trung thu) với "ngật sầu nhân" (ăn sầu) có tác dụng làm nổi bật tình cảnh đáng buồn của Bác. Đó là sự cô đơn, là nỗi bực mình vì bị "giam hãm nơi tù ngục - chẳng được xông ra giữa trận tiền". Lời thơ của Bác thật cảm động, ngân vang một nỗi buồn tù ngục.