Nhà văn Trần Thùy Mai

Lý giải về điều này, chị nói:  Có lẽ là do lúc viết mình luôn nghĩ là viết cho những người đọc của thời bình. Đây là lúc người ta có thời gian để trở lại với những vấn đề gần gũi với cuộc sống: tình yêu, tình người, thân phận con người. Mặt khác, cuộc sống công nghiệp ngày càng căng thẳng khiến người ta cần có những rung động chân thành, lãng mạn để chống lại sự công nghiệp hóa tâm hồn...những gì mình viết ra đều là từ đời sống này, từ mảnh đất Huế âm trầm này...Một cô Hạnh chịu đựng và hi sinh tất cả cho hạnh phúc của chồng trong Trăng nơi đáy giếng (Trước khi đạo diễn Vinh Sơn dựng phim đã chuyển thể sân khấu - vở Hãy khóc đi em), một sư Mi bắt đầu biết đến sự ngọt ngào và đau khổ trong tình yêu với mối tình đầu sớm vụn vỡ trong Gió thiên đường, một thiếu phụ giam mình trong kỷ niệm của Thập tự hoa.

Người đọc có thể tìm thấy trong mỗi tập sách của nhà văn Trần Thùy Mai những cái tựa truyện ngắn đầy hình tượng và rất gợi cảm, dường như toàn bộ linh hồn của mỗi truyện ngắn đều được nhà văn dồn nén ở phần tựa truyện này.

Với bạn văn hay những độc giả của mình, nhà văn Trần Thùy Mai khi đàm luận về khía cạnh này, chị cũng bộc bạch một cách rất chân thành rằng: Tựa truyện giống như tên của một con người, phải nói lên điều gì đó. Trong quá trình viết, cái tựa tự hình thành. Như Thập tự hoa chẳng hạn, thập tự giá trước khi trở thành biểu tượng mang tính tôn giáo thì nó vốn là một công cụ dùng để xử giảo, để đóng đinh những kẻ có tội. Những người này thường phải tự mình vác trên lưng cây thập tự đến chỗ sẽ bị hành hình, tự chôn xuống. Người ta thường dùng hình ảnh cây thánh giá như là một biểu tượng nói về kiếp người. Kiếp người là nhọc nhằn, vất vả và kết thúc là cái chết. Nhưng thực ra trong cuộc sống con người ta cũng thu nhặt được biết bao điều hạnh phúc. Bởi vậy, theo mình tình yêu rồi hạnh phúc như những bông hoa mọc lên trên thập giá của đời người. Mỗi đời người đều có một cây thập tự phải mang, cái cứu chuộc sự nhọc nhằn hữu hạn của kiếp người chính là tình yêu.

Có lẽ vì vậy mà nhiều bạn đọc sau khi đọc văn của chị thường có chung một nhận xét: “Truyện của Trần Thùy Mai thường rất nhẹ nhàng và giàu nữ tính”. Còn bản thân chị, chị đã thổ lộ cùng với độc giả của mình rằng: Truyện của tôi thường là nhẹ nhàng, nhưng cũng có truyện không nhẹ nhàng chút nào...Thực ra nữ tính không phải lúc nào cũng được biểu lộ qua tính cách nhẹ nhàng. Những cơn bão vẫn thường mang tên phụ nữ, phải thế không ?

Vẫn với tư duy nghệ thuật ấy, hiện nay ngoài công việc thường nhật là một biên tập viên văn học của Nhà xuất bản Thuận Hóa, nhà văn Trần Thùy Mai đang dành nhiều thời gian còn lại để hoàn thành thêm một tập truyện ngắn viết về đề tài lịch sử mà những nhân vật trong truyện của chị đã bị cả lịch sử lẫn văn học bỏ quên trong một thời gian dài. Chị cho biết, tập sách này vẫn không xa đề tài tình yêu và thân phận, nhưng lần này nhân vật là những người đàn bà trong lịch sử. Cụ thể là một số bà công chúa, cung phi của vương triều Nguyễn. Ví dụ có một bà là vợ của Quang Toản, vua cuối cùng của triều Tây Sơn, sau trở thành vợ thứ ba của vua Gia Long.

Người đàn bà đó là chiến lợi phẩm, trong mấy mươi năm bà ta phải làm vợ và sinh con cho một người đàn ông đã xé xác chồng mình. Con gái của bà, công chúa Ngọc Ngôn, đã lớn lên như thế nào giữa ánh mắt kỳ thị trong một hoàng cung triều Nguyễn sau chiến tranh... Những con người ấy chỉ có cái tên nhỏ trong lịch sử nhưng bi kịch thì lớn, và bi kịch ấy không phải của riêng một thời nào...

Cùng với thời điểm hoàn tất tập truyện ngắn này, nhà văn Trần Thùy Mai còn cho biết, chị cũng đã sắp hoàn tất một kịch bản dành cho phim truyện nhựa có tựa đề là “Song loan”, một bộ phim mà theo chị là sẽ có rất nhiều yếu tố âm nhạc.

• Lam Thạch Giang