Vài năm gần đây, chuyện “tất niên xóm” - tức cả xóm cùng đóng góp để tổ chức cúng tất niên chung - trở nên phổ biến ở nhiều khu dân cư trong thành phố Quy Nhơn. Có thể khẳng định, đây là một nét đẹp văn hóa trong cộng đồng dân cư phố thị vào dịp Tết đến xuân về.
 |
|
Cúng tất niên tại một khu dân cư ở phường Lý Thường Kiệt. Ảnh: T.Thanh
|
* Tất niên đông vui
Chiều 23 tháng chạp, khu cư xá Kiến Ốc (thuộc tổ 1, KV 1, phường Ngô Mây) diễn ra một sự kiện quan trọng liên quan đến trên 30 hộ trong xóm: tất niên xóm.
Hôm ấy là thứ bảy, nghỉ cuối tuần. Cánh phụ nữ cùng nhau đi chợ mua đồ cúng. Địa điểm nấu nướng là một nhà cuối đường, có bếp và sân rộng rãi. Trước đó, sau khi bàn bạc thống nhất, các hộ đã đóng góp với mức thấp nhất là 100 ngàn đồng/hộ để cùng tổ chức bữa tất niên này. Chuẩn bị xong xuôi, mâm cúng được mang lên. Trước bàn thờ, đặt giữa hai dãy nhà, ông Đỗ Anh Tấn, 75 tuổi - người được cả xóm tín nhiệm cử làm chủ lễ - thành kính dâng hương và chắp tay khấn vái. Sau đó, lần lượt đại diện các hộ thắp nhang và khấn, thứ tự từ người cao niên nhất xóm rồi đến những người khác.
Cúng xong thì tới phần tiệc. Có 10 bàn tiệc cả thảy. Bàn ghế trong xóm ai có thì mang ra, chén đũa ai nhiều thì góp vào. Cứ thế, tuy không đồng bộ nhưng vui ra phết. Ngoài cư dân khu Kiến Ốc, còn có nhiều khách mời là họ hàng của những người trong xóm ở xa đến thăm có mặt đúng vào ngày hôm ấy, đại diện chính quyền địa phương, người dân cũ của xóm nay đã chuyển đi nơi khác.
Kể về buổi tiệc tất niên xóm mình hôm ấy, chị Cẩm Hà vẫn còn hào hứng: “Vui không thể tả! Trẻ con chơi đùa, chạy nhảy tung tăng từ đầu xóm đến cuối xóm. Hàng xóm thì cùng nhau ăn uống, trò chuyện râm ran, nâng ly chức mừng sức khỏe và năm mới trong tiếng nhạc xuân rộn ràng. Như tất niên 2 năm trước, sau phần ăn uống, xóm tôi còn tổ chức hát karaoke tưng bừng luôn…”.
Cũng làm tất niên xóm nhưng tổ chức sớm hơn, vào ngày 17 tháng chạp, là những hộ dân xung quanh tuyến đường Nguyễn Thượng Hiền thuộc KV 4, phường Lý Thường Kiệt. Tính đến nay, lệ cúng tất niên xóm ở đây đã được duy trì mười năm có lẻ.
* Thắt chặt tình đoàn kết
Với các hộ dân trên đường Tôn Đức Thắng thuộc tổ 19, KV 4, phường Lý Thường Kiệt, năm nay là năm đầu tiên xóm tổ chức tất niên chung. Ông Nguyễn Hữu Lễ, người được cả xóm cử làm chủ lễ buổi tất niên hôm 24 tháng chạp, nhớ lại: “Năm đầu tiên làm tất niên xóm - với ý nghĩa tạo một sự kiện gì đó để tăng tình đoàn kết những người trong khu phố - tôi và một số người khởi xướng cũng hơi ngài ngại vì sợ nhiều người sẽ không mặn mà. Tuy nhiên, thực tế còn hơn cả mong đợi. Ai trong xóm cũng vui và phấn khởi vì tất niên rất hoành tráng, bài bản: cúng bái thành kính, mọi người hòa đồng. Có người mới chuyển về xóm nên ít tiếp xúc với ai, nay nhân dịp này hăng hái, nhiệt tình tham gia. Một bà cụ 80 tuổi trong xóm tôi còn bảo, bà sống tới từng này tuổi, nay mới thấy có một việc chung của xóm làng vui thế này…”.
Về sự ra đời của sự kiện tất niên chung xóm mình vào mỗi dịp cuối năm âm lịch, những người sống ở khu cư xá Kiến Ốc kể rằng, cách đây 3 năm, nhân dự tiệc tất niên ở một gia đình mới chuyển đến với ý nghĩa “ra mắt” xóm giềng, nhiều người trong xóm nảy ra ý tưởng sẽ tổ chức một tất niên chung của cả xóm, trước là để thể hiện tín ngưỡng truyền thống, sau là dịp cả xóm thắt chặt tình đoàn kết, vui vẻ với nhau. Năm ấy, coi như làm “nháp”, năm sau, tất niên “thật” và đến năm nay là năm thứ ba.
Nhiều người tham gia tất niên chung ở khu phố nơi mình cư trú đều khẳng định rằng, tất niên xóm là một dịp, một hoạt động có tác dụng tăng cường tình thân xóm giềng, tình đoàn kết giữa những người sống cùng khu phố. Chị Phương, nhà ở đường Nguyễn Thượng Hiền, cho rằng, tất niên chung là dịp để những người sống cùng khu phố gặp gỡ, trò chuyện thân mật với nhau sau những tất bật đời thường. Mặt khác, chị Phương cũng đề cập đến một ý nghĩa khác của hoạt động cộng đồng này, đó là tổ chức tất niên chung thì rất tiết kiệm mà vẫn đảm bảo đầy đủ lễ nghĩa theo tín ngưỡng dân gian.
Với những ưu điểm trên, trong vài năm gần đây, hoạt động tất niên xóm được phát triển ở nhiều khu dân cư. Ông Cao Văn Y, ở tổ 22A, KV5, phường Ghềnh Ráng, cho biết, từ mô hình tất niên chung cuối năm ở xóm ông được tổ chức lần đầu cách đây 4 năm, đến nay, có 3 xóm khác trong KV 5 phường Ghềnh Ráng cũng tổ chức, trong đó xóm đông nhất có 50 hộ tham gia. Còn ông Nguyễn Hữu Lễ ở phường Lý Thường Kiệt thì khẳng định: “Năm nay có nhiều người hưởng ứng thì năm sau chúng tôi cứ thế phát huy”.
| 
