Bây giờ là cuối hạ, những con sông đã bị vắt kiệt dòng. Người dân quê tôi mong mưa hơn bao giờ hết, bởi lúa đang mùa thai nghén và cây trái trong vườn nhà đang chớm khát khô. Gió chở tiếng ve về cuối trời trả lại nỗi buồn cho cành phượng vỹ, nỗi buồn giấu trong trái đong đưa.
Nhà tôi ở mom sông. Tuổi thơ tôi bồng bềnh theo con nước, lên chín, lên mười đã biết lội tung tăng. Tôi không nhớ là tự bao giờ tôi cảm nhận được sông hiền hòa và dễ thương như mẹ. Sông chở tôi từ bờ bên này sang bờ bên kia mà không đòi hỏi gì. Sông tặng tôi những giề lục bình xinh xinh, hoa màu tim tím. Sông biếu tôi những lóng củi rều trôi lơ thơ khi triều xuống, khi lũ về.
Ngày xưa, mỗi trưa đi học về là tôi nhảy ùm xuống sông, nhờ sông lấy đi cái mệt mỏi, cái nóng oi ả đang hoành hành. Thói quen ấy chưa bao giờ tôi bỏ, sau này càng không thể bỏ bởi công việc đồng áng của tôi nhiều vất vả, bụi bặm. Đó là những ngày nghỉ hè giúp mẹ phụ việc đồng.
Sông dạy tôi cách thả lưới giăng câu, cách đặt nơm, đặt lờ. Sông cho tôi biết khúc nào có nhiều tôm cá, khúc nào nông sâu. Sông cho tôi kinh nghiệm về từng loại mồi để quyến rũ mỗi loài cá. Lũ trẻ chúng tôi còn dùng sông làm sân chơi, thi bơi thi lặn nhiều kiểu, nhiều trò. Sông như tấm nệm mềm, chúng tôi chơi trồng chuối, chơi banh tù, banh xa mà không lo té đau.
Ngày xưa vui vẻ ấy giờ đã xa rồi. Tôi sống nơi xa sông, xa biển, xa cái nóng oi ả của miệt đồng bằng. Quanh năm khí trời lạnh ngắt, sương mù lênh loáng, đồi núi điệp trùng. Những hồ nước nhân tạo nơi này không dành cho bơi lội. Nó sâu hun hút, nguy hiểm chực chờ. Đôi khi ngứa ngáy chân tay cũng muốn nhảy đại xuống đó cho khỏe người, nhưng nghĩ đến cái lạnh thấu xương lại thôi.
Xem ti vi, nghe đài, đọc báo mới biết bây giờ sông không còn hiền hòa như trước. Khô cằn, hằn học khi trời hạn hán. Giận dữ, cuồng nộ khi mưa lũ về. Sông đe dọa mạng sống và tài sản con người bởi sự lở lói, xói móc của nó. Hậu quả bi thương con người phải gánh chịu do việc làm của mình.
Mỗi lần về quê, tôi lại đến với sông. Nghe sông khóc vì ô nhiễm, vì điện giật, vì thương tích do trái nổ mà xót xa, buồn buồn. Ngắm làng quê sau bao năm xa cách đã không còn nét dịu dàng, êm ả, an lành như xưa. Xe cộ lao vun vút trên đường quê khúc khuỷu, ngoằn ngoèo. Nếp sống thị thành đang rập rình đâu đó, vài mái đầu xanh đỏ, áo hở ngực, rốn lồi đã lởn vởn ở quê. Thèm được nghe tiếng gọi đò ơi mỗi khi mẹ đi chợ về, để mừng khấp khởi, giờ đã không còn. Cầu bê tông đã nối hai bờ, thuận tiện và kỳ vĩ nhưng sao lòng vẫn tiếc nuối vu vơ.
Sông ơi tôi đã về, đã đứng bên cạnh sông đây, nhưng không thể cùng sông đùa vui thỏa thích. Sông đã có bờ che, rào chắn. Sông là bà góa phụ đẹp bị nhốt trong lầu thơ, son phấn lòe loẹt, không dễ để gần…
| 
