Truyện ngắn của NGUYỄN MỸ NỮ
Là bà
Bà bảo Phương đi ngủ. Thằng bé đã lăn xe tới, nghĩ sao lại đẩy lùi, vuốt nhẹ lấy tay mẹ. Bà thu mình ở góc ngồi quen thuộc. Tầm mắt phóng ra chung quanh và tâm hồn bỗng ấm áp, khi ngắm cả dãy lầu biệt lập, khép kín và đầy đủ tiện nghi này. Mà để có được, bà đã phải khốn khổ xiết bao, bởi luôn vấp phải sự phản đối dữ dội của các con lớn - các anh, chị Phương. Bà cũng chẳng dám trách gì bọn chúng vì thằng Út của bà. Thằng Phương ấy mà. Đã hoang hư đến thế, đã làm phiền lụy đến những người thân đến thế! Cả nhà này đã dành cho nó bao điều tốt đẹp, ai cũng hy sinh cho Phương để rốt lại, thân tàn ma dại. Mặt mũi đầy sẹo và làm bạn với cặp nạng, xe lăn cả phần đời còn lại. Chồng bà còn sống, chắc ông cũng nhiếc móc bà nhiều. Không phải sao, “con hư tại mẹ!”, người xưa nói đố sai.
Hay thật! Là cái tầng hai rộng rãi và thoáng đãng này. Đâu hẳn chỉ là chỗ đi về lâu nay của cả mẹ lẫn con. Là nơi ngủ, ăn và ngơi nghỉ. Đã hơn thế rất nhiều lần… Ở đây con trai bà sướng vui và bà hài lòng. Ở đây, cả hai được hưởng nhận những tình cảm máu thịt như mọi người và hưởng thụ những niềm vui trong trẻo, nhẹ nhàng, mà không ít người khao khát.
Bà thích ngồi nghe con trai chơi đàn và cũng hay đắm mình trong những khoảnh khắc yên tĩnh. Bà gọi đó là những khoảng lặng ý nghĩa. Bà cũng mê chơi cờ và trêu đùa cùng Phương nữa. Bà thích lắm cái thế giới cỏn con này và càng lúc càng nhận ra nhiều giá trị trong cuộc sống tự nơi đây.
Mỗi ngày bà nhìn con trai tự lo được tất thảy mọi việc: trồng trọt, chăm sóc cây xanh, hoa trái ở mảnh sân thượng phía trước. Rồi tắm giặt, phơi phóng quần áo và nấu ăn ở gian bếp nhỏ phía sau. Hoặc ngồi trước màn hình, mải mê với công việc… Bà vui đến ứa nước mắt.
Phương chỉ ra ngoài khi thật cần thiết vì còn cách rách cái cầu thang, nhưng dạo sau này tuần nào nó cũng ra phố để thăm ông. Xong, về trầm ngâm hẳn, chỉ nói một lần: “Bác ấy là một người rất tốt, mẹ ạ! Bác ấy đã rất cần mẹ và chúng ta có thể thu xếp mà. Con có thể tự lo cho mình được cơ mà. Còn các anh chị, đám cháu, rồi những điều tiếng, thị phi… Mẹ để tâm làm gì cho nhọc lòng cơ chứ!”.
Từ ngày ông ốm nặng, bà hay buồn. Chỉ vui nhoáng nhoàng khi nhắc đến những chuyện ngày xưa, cái thuở có ông cùng bà và xóm giềng, làng mạc, quê nhà… Hai gia đình ở cùng một thôn, nhà ông ở hơi đối diện với nhà bà. Chỉ chếch sang một tí, nhưng chếch lắm hoàn cảnh sống, với lại nếp nhà. Thế mới thành cách trở. Mà ông, người đâu dở hơi từ hồi trai trẻ cho đến giờ lúc gần xuống lỗ, từ khi còn là nông dân cho đến lúc làm người thành phố. Bảo sao không vợ chẳng con. Còn bà, hồi là thiếu nữ cũng để ý đến ông đấy chứ, áng chừng như là… rất yêu cơ đấy!
Là ông
Ông vốn sợ đêm. Những chiều sẫm và sự heo hút buổi hoàng hôn làm lòng co thắt lại. Rối bời bời với biết bao là mường tượng, nghĩ suy… Ông vẫn nằm thế. Trong bóng tối. Một, hai, vài ba đêm… và hồn vía hút cả về cái thế giới cỏn con của mẹ con bà.
Một tối mưa, bà và thằng Phương chúi đầu nơi hốc bếp với những bát cơm nóng hôi hổi. Chắc là các món phải ngon lắm đây, vì thấy cái anh út nhà bà nhai nuốt nhồm nhoàm đến thế cơ mà. Ơ! Mà chuyện gì đấy nhỉ? Hẳn, phải rất là hay rồi, nếu không sao mẹ con thích thú đến thế! Và cười rất to, tiếng cười tràn băng qua hằng mấy con phố ngã đường, tràn qua cả bậc hè rồi tuồn đổ hết vào nhà ông, đứng sựng lại ngay nơi góc tim này. Và khanh khách, khanh khách mãi nơi nhịp đập ông rộn rã.
Một đêm ráo trời và tâm trí ông lại dồn tụ về hết bên đấy, về với cái sân thượng be bé mà trồng bao nhiêu là rau xanh và còn ươm được cả mấy giống hoa quen thuộc. Chắc chẳng thể thiếu rau mồng tơi và hoa cúc trắng rồi. Đang là mùa trăng và trăng chưa đổ qua rằm thì rất đẹp. Bà vẫn ngồi cái ghế có lưng dựa rất êm và thằng Phương vẫn chiếc xe lăn quen thuộc. Thêm nữa cây ghi ta, vật bất ly thân của nó vào những lúc rảnh rỗi. Cái thằng bé đấy được lắm cơ! Giá ông có bà và một thằng con hay hay như nó. Để bầu bạn ấy mà. Để xem hai mẹ con đang làm gì, nhé! Ối giời. Rõ bà… Trông làm gì xuống tận con đường bên dưới cho chóng cả mặt. Nháo nhác những người lẫn xe. Sao không nhìn trời, ngắm hoa và nói chuyện? Mẹ con thầm thì những gì mà khẽ thế, nhỉ? Chậc. Chắc gì đã nói về ông…
Ông đã dặn mình chẳng xía vào cuộc sống của bà. Chẳng muốn để bà phải bận lòng và vướng chân. Vì bà còn lắm mắc míu. Ông sống một mình hằng bao năm, đi đã mòn cả một đời người hiu quạnh. Sự cô đơn, cái lẻ loi chịu mãi cũng đã hóa thân quen. Nhưng sao chỉ thêm một đoạn này, cái đoạn cuối mà ông cảm ra là đã rất gần, ông lại thấy quá buồn và sợ hãi.
Chẳng hiểu sao mà ông trông có bà gần gũi đến vậy? Trông thấy bà sau giấc ngủ đêm. Thèm thấy bà mỗi trưa chợp mắt. Bà là cái phần lóe sáng soi rọi lên những năm tháng tăm tối của tuổi trẻ ông. Ông biết cái phần đấy đã thuộc về một người và càng về sau lại càng thêm vào. Thêm nào con cháu, họ mạc gần xa. Thêm sui gia, thêm người cùng quê cùng xóm… Thế mà lại cứ tham mới rõ khổ. Cứ muốn vơ vào cho riêng mình, dù chỉ một giờ thôi cũng được. Bà là tình yêu duy nhất của đời ông. Ông yêu bà khi chưa mười bảy và qua bảy mốt rồi, vẫn yêu. Chừng như còn yêu nhiều hơn nữa!
Và cả hai
Ông đi nhẹ nhàng sau đúng một tuần bà sang ở cùng. Buổi sáng đó, Phương một tay chống nạng, một tay dìu mẹ đứng trước căn nhà chật chội, nơi ông đã sống gần hết một đời với hình bóng của bà, tình yêu của bà và ước muốn luôn được có bà. Lần đầu, kể từ khi bố Phương qua đời, bà thấy thằng út lớn hẳn. Trong tiếng gọi ông, dồn dập và hoan hỉ là bao cảm xúc nén dồn, òa vỡ. Phương như reo lên: “Bác ơi, cháu đem mẹ đến cho bác đây này!”. Và, ông ngoái cổ ra khỏi chỗ nằm, nheo mắt cười rất tươi, rồi cứ thế đăm đắm nhìn mẹ con bà.
Những ngày có mẹ con bà mới rõ là vui. Bà vừa dọn dẹp lại căn nhà vừa mắng nhiếc ông. Mà những lời như thế của bà, với riêng ông, mới đằm ngập biết bao thương xót, cảm thông. Phương cũng rất tận tình giúp mẹ và cả nhiệt tình bào chữa hộ ông. Nào “Thì bác già rồi lại yếu đau mãi…”, “Đàn ông mấy ai để tâm đến mấy thứ lặt vặt…”. Có mẹ, Phương gần như sống hẳn bên này. Như thế lại tiện cho bà, vừa chăm được ông vừa chăm được con, vừa lo cho người ốm lại lo cho người khỏe… Nghe ông nói thế, Phương chộp ngay: “Sao bác không bảo luôn là vừa lo cho người lành, lại lo cho kẻ khiếm khuyết”. Bà cũng chẳng vừa, nối theo: “Vừa lo được cho người hai chân, lại lo được cho kẻ một giò. Vừa tiện cho người nằm giường, lại tiện cho kẻ lăn xe”. Để rồi, sau câu nói ấy cả ba cùng cười vui vẻ.
Ông không cười nổi như thế vào hôm từ giã thế gian. Ông đang rất mệt, nên chỉ một ánh mắt tươi và một nụ cười, rất hiền. Cũng cười y hệt vào bữa điểm tâm với món miến lươn mà ông rất thích, dẫu chỉ đúng vài gắp là ngắc ngứ rồi. Cười khi nhấp từng ngụm nước cam mát ngọt mà bà pha. Cười với bà và Phương, rồi khẽ khàng nói. Là những lời nói không rõ ràng, nhưng chẳng chút ngập ngừng. Cứ như đã sắp sẵn đâu trong ông, từ hồi nào: “Cuộc sống tôi chỉ ý nghĩa nhất là những ngày cuối đời này. Tôi biết ơn bà lắm!”.
Và, ông cười, rồi khép mắt…
| 
