75 năm vẻ vang của Quốc hội Việt Nam
Quốc hội Việt Nam là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực cao nhất của đất nước. Kỷ niệm 75 năm Ngày Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội Việt Nam (6.1.1946 - 6.1.2021) là dịp để chúng ta ôn lại một mốc son chói lọi trong lịch sử dân tộc, lắng nghe “chuyện đời, chuyện nghề” từ những đại biểu của nhân dân, cũng như nhìn nhận đóng góp của Đoàn ĐBQH tỉnh trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIV.
Nhớ về một mốc son chói lọi
Ngày đầu tiên “Hưởng dụng quyền dân chủ”
Chỉ một ngày sau ngày Quốc khánh 2.9.1945, trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đề nghị Chính phủ “tổ chức càng sớm càng hay cuộc Tổng tuyển cử với chế độ phổ thông đầu phiếu”.
Ngày 5.1.1946, Người ra lời kêu gọi quốc dân đi bỏ phiếu: “Ngày mai là một ngày vui sướng của đồng bào ta, vì ngày mai là ngày Tổng tuyển cử, vì ngày mai là một ngày đầu tiên trong lịch sử Việt Nam mà nhân dân ta bắt đầu hưởng dụng quyền dân chủ của mình”.
Người dân hân hoan đi bỏ phiếu trong ngày Tổng tuyển cử đầu tiên. Ảnh: internet
Hưởng ứng lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ngày 6.1.1946, cuộc Tổng tuyển cử bầu Quốc hội đầu tiên của nước ta đã diễn ra trên phạm vi cả nước, kể cả các vùng đang có chiến sự ở Nam bộ, Nam Trung bộ và Tây Nguyên.
Nói về thắng lợi của cuộc Tổng tuyển cử, tại kỳ họp thứ nhất của Quốc hội, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định đó chính là “kết quả của sự hy sinh, tranh đấu của tổ tiên ta, nó là kết quả của sự đoàn kết anh dũng phấn đấu của toàn thể đồng bào Việt Nam ta, sự đoàn kết của toàn thể đồng bào không kể già, trẻ, lớn, bé, gồm tất cả các tôn giáo, tất cả các dân tộc trên bờ cõi Việt Nam đoàn kết chặt chẽ thành một khối hy sinh không sợ nguy hiểm tranh lấy nền độc lập cho Tổ quốc”.
Thắng lợi của cuộc Tổng tuyển cử cũng khẳng định sự lãnh đạo sáng suốt và tài tình của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh; đánh dấu sự ra đời của Quốc hội, cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực cao nhất của đất nước. Từ đó, thành lập một Chính phủ thống nhất, ban hành một bản Hiến pháp dân chủ, tiến bộ.
Trải qua các thời kỳ cách mạng, các thế hệ ĐBQH luôn thể hiện và phát huy tinh thần trách nhiệm, phẩm chất, trí tuệ, xứng đáng là đại biểu đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân. Nhiều đại biểu đã chiến đấu anh dũng, hy sinh, cống hiến, góp phần to lớn vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Xúc động, tự hào
Cuộc Tổng tuyển cử được tiến hành sôi nổi trên khắp cả nước, dù trong bối cảnh các tỉnh phía Bắc phải đối phó với âm mưu phá hoại hết sức tinh vi và trắng trợn của kẻ thù, trong khi ở các tỉnh phía Nam, nhất là ở Nam bộ, cuộc bầu cử diễn ra dưới bom đạn rất ác liệt của giặc Pháp.
Cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên đã bầu được 333 ĐBQH, trong đó có 57% thuộc các đảng phái khác nhau, 43% không đảng phái; 87% là công nhân, nông dân, chiến sĩ cách mạng; 10 đại biểu nữ và 34 đại biểu dân tộc thiểu số. Quốc hội khóa I còn có thêm 70 đại biểu không qua bầu cử, thể hiện chủ trương của Việt Minh là hòa hợp dân tộc để tập trung lực lượng kháng chiến chống thực dân Pháp.
Năm nay đã 86 tuổi, nhưng ông Trần Văn Nhẫn - nguyên Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh khóa VIII, IX vẫn còn rất minh mẫn. Ông chia sẻ, năm nào cũng vậy, cứ đến dịp kỷ niệm ngày Tổng tuyển cử là lòng lại nôn nao, bồi hồi với những kỷ niệm không thể nào quên. Thời điểm diễn ra Tổng tuyển cử, cậu bé Nhẫn mới 12 tuổi, rất nhiệt tình, thích thú khi được tham gia các đoàn cổ động cho ngày Tổng tuyển cử. Với lá cờ nhỏ trên tay, cậu và bạn bè cùng đi khắp các ngả đường, hô vang các khẩu hiệu cổ động người dân đi bỏ phiếu.
“Mới giải phóng, người biết chữ không nhiều, nên việc để cho người dân bỏ phiếu đúng cho người đại biểu mình chọn cũng không dễ dàng gì. Tôi phải cấp tốc chỉ cho mẹ tôi những chữ cái cơ bản, kiểu “ô thì đội mũ, ơ thì có râu”, hướng dẫn mẹ tên đại biểu nào thì dấu hiệu nhận biết ra sao. Thế rồi, ngày Tổng tuyển cử đã diễn ra ngay trên quê hương mình trong niềm tự hào, vui sướng”, ông Nhẫn xúc động chia sẻ.
Ở khóa đầu tiên của Quốc hội, Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định có 12 đại biểu. Cụ Trần Tín thuộc số ít đại biểu của tỉnh trải qua liên tục 3 khóa Quốc hội. Khi còn sống, những tháng ngày làm ĐBQH luôn là niềm tự hào đặc biệt với ông. Và, hết sức thiêng liêng là ký ức về những ngày đầu ra Hà Nội trên cương vị người đại biểu của nhân dân.
HOÀI NHÂN
Tự hào là đại biểu của nhân dân
Khi được cử tri bầu vào Quốc hội, từng đại biểu xác định sẽ gánh thêm nhiều trọng trách mà nhân dân giao phó. Vì vậy, họ luôn nỗ lực làm việc, cống hiến để mãi tự hào là đại biểu của nhân dân.
● Ông TRẦN VĂN NHẪN - Trưởng Ðoàn ÐBQH tỉnh khóa VIII, IX; Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Ngân sách của Quốc hội khóa IX:
Dấu ấn cải cách và những bữa cơm vỉa hè
Quốc hội khóa VIII có nhiều cái đầu tiên, có thể nói là nhiệm kỳ của cải cách. Bắt đầu với việc tất cả đại biểu đều được đăng ký phát biểu thảo luận, có quyền bình đẳng như nhau. Trước đó, chỉ có trưởng đoàn được phép đăng ký, được đoàn chủ tịch đồng ý mới phát biểu. Thứ hai, Quốc hội khóa VIII đã thông qua chủ trương thành lập cơ quan thường trực của HĐND ở 3 cấp tỉnh, huyện, xã; với điều kiện không tăng thêm biên chế. Khi thảo luận về chủ trương này, một số đại biểu không tán thành, vì lo ngại sẽ phình to bộ máy...
Ông TRẦN VĂN NHẪN
Hai nhiệm kỳ ĐBQH là quãng thời gian rất đáng nhớ trong quá trình công tác của tôi. Mỗi lần đi họp Quốc hội là một lần anh em vật vã đi xe qua phà, qua bến. Nơi ở cũng tạm bợ, mùa đông Hà Nội rét cắt da cắt thịt, áo không đủ ấm, thương anh em vất vả nhưng chẳng biết làm sao vì ai cũng khổ như nhau. Để tiết kiệm chi phí sinh hoạt, đến bữa mọi người ra ăn cơm vỉa hè; có hôm vội quá, quên tháo cả huy hiệu ĐBQH. Sau đó, có ý kiến đến tai Văn phòng Quốc hội, trưởng các đoàn ĐBQH được gọi lên, nhắc nhở đại biểu hết sức ý tứ, không để người dân đánh giá.
Trong gian khổ của những ngày đầu đổi mới, từng ĐBQH đều ý thức được vai trò, trách nhiệm của mình. Đến nay, tôi vẫn theo dõi sát sao thông tin về hoạt động của Quốc hội. Tôi cho rằng, trước những đổi thay không ngừng của đời sống, mỗi ĐBQH, nhất là những người còn gánh trọng trách của Đảng, Nhà nước thì phải tích cực học hỏi, trau dồi kiến thức, nếu không “lưng vốn” sẽ cạn dần, khó đáp ứng được kỳ vọng của cử tri.
● Ông PHAN NHƯ HẢI - Ủy viên Ủy ban các vấn đề xã hội của Quốc hội khóa X:
Mở hết giác quan để nghe tâm tư của cử tri
Một trong những dấu ấn quan trọng của Quốc hội khóa X là thảo luận, thống nhất ban hành Pháp lệnh Người cao tuổi (NCT). Lúc này, tôi đang làm Phó Giám đốc Sở LĐ-TB&XH, từ thực tiễn công tác cộng với vai trò là Ủy viên Ủy ban các vấn đề xã hội của Quốc hội, tôi đã có nhiều ý kiến khi tham gia thẩm định dự thảo Pháp lệnh.
Ông PHAN NHƯ HẢI
Sau đó, Pháp lệnh NCT được thông qua, đồng ý cho thành lập Hội NCT, nhưng chỉ là một tổ chức hội xã hội chứ không phải hội chính trị như đề xuất ban đầu. Điều mà tôi và các đại biểu khác trăn trở là các chế độ dành cho NCT chỉ ở mức tối thiểu để hỗ trợ cho cuộc sống của NCT nghèo, bởi điều kiện ngân sách lúc bấy giờ còn nhiều khó khăn.
Là một ĐBQH kiêm nhiệm, tôi cho rằng, công việc chuyên môn và hoạt động của người đại biểu có quan hệ mật thiết, hỗ trợ cho nhau. Thời ấy, người dân còn cho rằng ĐBQH có quyền lực ghê lắm, việc gì khó cũng nhờ, cũng “đòi” đại biểu giải quyết cho mình.
Còn nhớ, trong một lần tiếp xúc cử tri để vận động bầu cử, có người cán bộ lão thành cách mạng “vặn vẹo” rằng: “Khi ông lên làm ĐBQH, ông có giải quyết được những việc mà người tiền nhiệm của ông đã hứa không?”. Việc mà ông ấy nêu là xây dựng nghĩa trang liệt sĩ xã Nhơn An, huyện An Nhơn (nay là TX An Nhơn). Tôi bảo, không ai dám hứa khơi khơi điều gì nếu chưa có chủ trương, kế hoạch được tập thể thống nhất. Cũng may, sau đó, các công trình quan trọng trên lĩnh vực người có công, trong đó có nghĩa trang liệt sĩ xã Nhơn An đã được xây dựng đúng như đã cam kết với cử tri.
Là đại biểu dân cử, bản thân tôi luôn có ý thức hết sức cố gắng, mở hết “ra đa” để “bắt sóng”, nắm thông tin, lắng nghe, tiếp thu tâm tư, nguyện vọng của cử tri. Đồng thời, kiểm chứng các chính sách do Trung ương đề ra được thực hiện như thế nào trong thực tiễn để có những đề xuất, kiến nghị điều chỉnh, sửa chữa những bất cập.
● Bà TRẦN THỊ LỆ THU - Ủy viên Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội khóa IX:
Không ngại nói cái đúng
Tôi là ĐBQH khóa IX (1992 - 1997). Đây là một thời kỳ đặc biệt của đất nước, một giai đoạn lịch sử để Việt Nam bứt phá vươn lên. Những chủ trương, đường lối lớn bắt đầu thay đổi. Lúc đó, trong xã hội có một số người hoang mang; một số khác cực đoan, cơ hội. Hình như cả xã hội rùng rùng “kéo nhau làm giàu”. Nhiều người hướng theo lối sống phương Tây..., đòi xóa bỏ những trật tự, kỷ cương và truyền thống của dân tộc; xóa bỏ những thành tựu đã đạt được trước đó, thiết lập những mô hình “đầu Ngô, mình Sở” chẳng giống ai, dẫn đến chính sách có những “kẽ hở” vô lý mà nhiều người bảo là “con voi cũng chui qua lọt”.
Bà TRẦN THỊ LỆ THU
Là nhà báo, với sự nhạy cảm và vốn thực tế đa dạng, tôi đã nhìn thấy những “kẽ hở” đó và hình dung ra được hậu quả không hề nhỏ sau này. Bởi vậy, ở nghị trường Quốc hội, tôi là người thường phát biểu gay gắt và quyết liệt về những vấn đề này.
Chẳng hạn, khi thảo luận, thông qua Luật Đất đai, nhiều ý kiến ủng hộ “tư nhân hóa” và “tích tụ ruộng đất” trong khi chúng ta chưa có một mô hình quản lý thích hợp và cơ khí hóa chưa phát triển... dễ dẫn đến một số người thâu tóm đất đai thành “địa chủ”. Ngược lại, một số bị bần cùng hóa, trở lại phân hóa giàu nghèo - điều mà các thế hệ thanh niên Việt Nam đã đổ bao xương máu để thay đổi hàng nửa thế kỷ qua. Vì thế, tôi ủng hộ xu hướng đưa ra “mức hạn điền”. Khi thông qua Luật Doanh nghiệp nhà nước, tôi yêu cầu phải có chế tài chặt chẽ, không để cho các ngành tự thảo các văn bản dưới luật hướng về “lợi ích nhóm”.
MAI LÂM (ghi)
Hoạt động của đoàn ÐBQH tỉnh Bình Định nhiệm kỳ 2016 - 2021:
Sôi nổi, trách nhiệm, hiệu quả
Chỉ còn một kỳ họp cuối (dự kiến tổ chức trong tháng 3.2021), hoạt động của Quốc hội khóa XIV nhiệm kỳ 2016 - 2021 sẽ chính thức khép lại. Theo đồng chí Lê Kim Toàn - Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Trưởng Ðoàn ÐBQH tỉnh - trong suốt nhiệm kỳ qua, các ÐBQH trong Ðoàn đã nỗ lực thực hiện trách nhiệm của người đại biểu và mang lại hiệu quả cao.
Theo đồng chí Lê Kim Toàn, một trong những dấu ấn đáng chú ý trong nhiệm kỳ 2016 - 2021 là Đoàn ĐBQH tỉnh đã tổ chức nghiêm túc, hiệu quả hoạt động tiếp xúc cử tri (TXCT). Bình Định thuộc nhóm số ít địa phương duy trì tổ chức các cuộc tiếp xúc giữa ĐBQH với đại diện Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh và các tổ chức thành viên. Bên cạnh đó, trong nhiệm kỳ, mỗi đơn vị xã, phường, thị trấn trong tỉnh đều tổ chức TXCT 2 lần trở lên. Tính đến nay, Đoàn đã tổ chức 323 hội nghị TXCT tại các xã, phường, thị trấn trong tỉnh; 38 lượt TXCT theo chuyên đề với hơn 18.500 lượt cử tri tham dự, ghi nhận được gần 4.000 ý kiến, kiến nghị của cử tri. Cùng với đó là 46 đợt tiếp dân định kỳ tại trụ sở tiếp công dân của tỉnh.
● Cùng với hoạt động TXCT, công tác xây dựng pháp luật, công tác giám sát cũng đã được Đoàn ĐBQH tỉnh quan tâm triển khai thực hiện. Theo đồng chí, đâu là những kết quả đáng chú ý?
- Trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIV, Đoàn ĐBQH tỉnh đã tổ chức lấy ý kiến góp ý của cử tri và các cơ quan hữu quan đối với 61 dự án luật, bộ luật trình Quốc hội xem xét cho ý kiến, thông qua và 1 pháp lệnh trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua. Nhiều ý kiến góp ý do Đoàn ĐBQH tỉnh tổng hợp, đề xuất và các vị ĐBQH trong Đoàn trực tiếp tham gia góp ý tại diễn đàn Quốc hội đã được các cơ quan hữu quan tiếp thu trong quá trình soạn thảo, thẩm tra, trình Quốc hội thông qua các dự án luật.
Đoàn ĐBQH tỉnh tham dự kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XIV theo hình thức trực tuyến. Ảnh: N.V.T
Cùng với đó, trong nhiệm kỳ, Đoàn ĐBQH tỉnh đã tổ chức 12 cuộc giám sát chuyên đề và 4 cuộc khảo sát một số vấn đề được cử tri quan tâm. Đồng thời, phối hợp với các Đoàn giám sát của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiến hành 9 cuộc giám sát tại địa phương. Phải khẳng định rằng, các cuộc giám sát trong nhiệm kỳ vừa qua mang tính trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào những vấn đề xã hội quan tâm, như việc thực hiện chính sách, pháp luật về PCCC; về cải cách tổ chức bộ máy hành chính Nhà nước; về phòng, chống xâm hại trẻ em; về công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo; về kết quả thực hiện các kiến nghị sửa chữa hư hỏng trên toàn tuyến QL 1, QL 19...
● Tập hợp kiến nghị của cử tri, cùng với kết quả giám sát, các ĐBQH Bình Định đã có cơ sở vững chắc để tham gia ý kiến trên diễn đàn Quốc hội. Xin đồng chí thông tin thêm về vấn đề này?
- Có thể nói, nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIV có những dấu ấn đặc biệt. Trong đó, nổi bật là sự chuyển biến mạnh mẽ từ Quốc hội “tham luận” sang “tranh luận”, các phiên chất vấn và trả lời chất vấn được thực hiện theo hướng “hỏi nhanh, đáp gọn”. Bên cạnh đó, trước diễn biến phức tạp, bất ngờ của đại dịch Covid-19, kỳ họp thứ 9 và 10 đã được tổ chức thành 2 đợt, kết hợp giữa họp trực tuyến và họp tại Nhà Quốc hội.
Trong bối cảnh đó, các ĐBQH đã có sự chuẩn bị chu đáo để tham dự các kỳ họp của Quốc hội; đã tham gia 446 lượt ý kiến tại diễn đàn Quốc hội (trong đó có 56 lượt ý kiến về các vấn đề KT-XH; 354 lượt ý kiến tham gia xây dựng pháp luật; 36 lượt ý kiến chất vấn các thành viên Chính phủ và thủ trưởng các cơ quan liên quan...). Các ý kiến của các ĐBQH trong Đoàn đều được các cơ quan hữu quan đánh giá cao, tiếp thu nghiêm túc.
Qua ý kiến của các ĐBQH, nhiều vấn đề được cử tri trong tỉnh quan tâm đã được phản ánh trên diễn đàn Quốc hội. Trong đó có các vấn đề chung như chính sách phát triển hạ tầng KT-XH; phát triển nông nghiệp, nông thôn; giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập, đời sống của nhân dân, xóa đói giảm nghèo bền vững, đảm bảo an sinh xã hội; thực hiện các chính sách đối với người có công, cán bộ cơ sở... Các vấn đề cụ thể như tình trạng hư hỏng, xuống cấp của tuyến QL 1A; những bất cập trong quá trình thực hiện chủ trương đầu tư các tuyến đường thực hiện theo phương thức BOT (xây dựng - kinh doanh - chuyển giao); tình trạng “tàu 67” nằm bờ, ngư dân thiệt hại nặng; việc cung cấp điện lưới quốc gia cho 6 làng vùng cao đặc biệt khó khăn trong tỉnh và xã đảo Nhơn Châu (TP Quy Nhơn)... Các ý kiến đều được Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương tiếp thu, giải quyết, mang lại kết quả cụ thể.
● Xin cảm ơn đồng chí!
NGUYỄN VĂN TRANG (Thực hiện)