Về bộ sưu tập tiền cổ Hà Ra
Nhiều năm trước cửa biển Hà Ra thuộc xã Mỹ Đức, huyện Phù Mỹ là một cửa biển quan trọng, thông với con sông Hà Ra, nhưng nay đã bị bồi lấp. Năm 2006, ngư dân lặn biển phát hiện dấu tích của một chiếc tàu đắm cổ gần bờ của cửa biển Hà Ra. Ngay sau đó Bảo tàng tỉnh Bình Định đã khảo sát và phối hợp với một công ty chuyên trục vớt cứu hộ để tiến hành khảo cổ học dưới nước đối với địa điểm tàu đắm này.
Cuộc khai quật đã phát hiện được nhiều loại hình đồ gốm gia dụng cao cấp. Đặc biệt là tại đây còn phát hiện được khá nhiều tiền đồng rất phong phú, của nhiều thời kỳ khác nhau. Đây được xem là bằng chứng sinh động cho sự trao đổi buôn bán từ nhiều vùng đất khác nhau và qua nhiều thời kỳ khác nhau diễn ra tại cảng cổ này.
Sau khi tiến hành thẩm định và phân loại, có thể liệt kê ra các sưu tập tiền đồng qua các thời kỳ sau: Tiền xu thời kỳ tiền Đường, triều đại nhà Tống; các loại tiền của triều đại phong kiến Việt Nam như: Gia Long Thông Bảo, Minh Mạng Thông Bảo... Tất cả các loại tiền đồng trên đều có dáng tròn, được chế tác bằng kỹ thuật đúc khuôn, trình độ kỹ thuật đúc cao.
Cùng với việc phát hiện đồ gốm thương mại, việc phát hiện được nhiều loại tiền đồng thuộc các thời kỳ khác nhau trong dải thời gian rất dài chứng tỏ từng tồn tại một cảng cổ Hà Ra khá lớn, qua đó cũng phản ánh vai trò, vị trí quan trọng của hệ thống cảng biển dọc ven biển Bình Định trong lịch sử.
NGUYỄN VIẾT TUẤN