Vốn vay từ Quỹ Phát triển KH&CN: Khó thu hồi, nợ chồng nợ
Nới lỏng điều kiện cho vay để trợ lực các doanh nghiệp (DN) đổi mới, cải tiến và ứng dụng công nghệ trong sản xuất, Quỹ Phát triển KH&CN tỉnh rơi vào tình trạng nợ chồng nợ. Nhưng khi siết chặt quy định thì hoạt động cho vay của Quỹ lại gần như… đứng im.
Quỹ Phát triển KH&CN tỉnh được thành lập tại Quyết định 522/QĐ-UBND ngày 24.8.2007 của UBND tỉnh. Quỹ hoạt động không vì mục đích lợi nhuận, với lãi suất tối đa bằng 70% lãi suất cho vay của các ngân hàng thương mại.
Trục lợi chính sách?
Từ năm 2010-2011, Quỹ hỗ trợ 9 DN vay hơn 10 tỉ đồng để thực hiện 9 dự án (DA) sản xuất thử nghiệm và đổi mới công nghệ, kỳ hạn 3 năm. Kết quả, có 2 DA của Công ty cổ phần Dược - Trang thiết bị Y tế Bình Định và Công ty cổ phần Phân bón và Dịch vụ tổng hợp Bình Định tạo được sản phẩm mới, tạo dấu ấn công nghệ với thị trường trong và ngoài nước.
Than sinh khối sạch - một trong những sản phẩm được Công ty cổ phần Phân bón và Dịch vụ tổng hợp Bình Định phát triển thành công, với hỗ trợ vốn của Quỹ Phát triển KH&CN.
Tuy nhiên, trải qua nhiều năm hoạt động, các quy định của Quỹ đã bộc lộ một số tồn tại và bất cập. Khó khăn lớn nhất là công tác thu hồi nợ. Trong đó, tập trung vào 4 DA nợ dai dẳng của 4 DN, gồm: Công ty TNHH Nhật Khánh, Công ty TNHH Ánh Tuyết, DNTN D&L và DNTN Minh Đức. Đến 31.3.2017, mới có DNTN Minh Đức tất toán nợ gốc 1 tỉ đồng; 3 DN còn lại nợ gần 3 tỉ đồng. Đồng nghĩa, số nợ lãi vay tiếp tục chồng thêm lên 4,4 tỉ đồng; cụ thể, Công ty TNHH Nhật Khánh nợ lãi 2,3 tỉ đồng (trong khi nợ gốc 1,9 tỉ đồng); Công ty TNHH Ánh Tuyết nợ lãi 846 triệu đồng (nợ gốc 935 triệu đồng); DNTN D&L nợ lãi 859 triệu đồng (nợ gốc 965 triệu đồng); DNTN Minh Đức còn nợ lãi 415 triệu đồng.
Ông Lê Công Nhường, Giám đốc Sở KH&CN, kiêm Giám đốc Quỹ Phát triển KH&CN tỉnh cho rằng, có DN nợ quỹ do khó khăn thật sự từ sản xuất kinh doanh, nhưng có trường hợp lợi dụng chính sách để trục lợi.
“Con nợ” dai dẳng nhất tính đến thời điểm này là Công ty TNHH Ánh Tuyết. Năm 2011, DN này vay ưu đãi từ Quỹ Phát triển KH&CN tỉnh để thực hiện DA “Đầu tư thiết bị phục vụ chăn nuôi đà điểu theo hướng công nghiệp duy trì quy mô tổng đàn giống 450 con”, với 950 triệu đồng. Mục đích vay lúc đó là mua 1 máy ấp trứng công suất 210 trứng/mẻ và 2 máy nở trứng công suất 36 con/mẻ/máy. Thời hạn vay cam kết là 36 tháng và phải hoàn trả vốn vay, lãi suất bằng 70% lãi suất của Ngân hàng Đầu tư và Phát triển chi nhánh Bình Định tại thời điểm vay vốn.
Năm 2012, thấy có dấu hiệu bất thường, Quỹ đã mời đại diện công ty làm việc thì DN này có bản cam kết xin trả hết nợ gốc và lãi. Tuy nhiên, cam kết này không được thực hiện. Tháng 3.2016, Quỹ làm việc trực tiếp tại xưởng sản xuất của Công ty TNHH TM Quốc Khoa (TP Hồ Chí Minh), và được xác nhận không có giao dịch mua bán máy ấp, nở trứng đà điểu với Công ty TNHH Ánh Tuyết (!).
“Nới” hay “siết” đều bất cập
Nguyên nhân của việc nợ vốn vay của Quỹ Phát triển KH&CN đã được đề cập từ nhiều năm nay, trong đó có vấn đề “lỏng tay” về quy định cho vay theo DA, không có tài sản thế chấp. Vấn đề thu hồi nợ và xử lý số lãi vay đang ngày càng lớn được đặt ra trong nhiều báo cáo và cuộc họp của Hội đồng quản lý quỹ. Và, cũng có ý kiến đề nghị “khoanh” lãi vay của các DN nợ quỹ.
Về vấn đề này, tại buổi làm việc với Quỹ Phát triển KH&CN tỉnh trong tháng 3.2017, ông Trần Châu - Phó Chủ tịch UBND tỉnh kiêm Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ, giao Quỹ có văn bản đề nghị Công an tỉnh, Cục Thi hành án tỉnh và các cơ quan có liên quan hỗ trợ thu hồi vốn vay theo quy định. Để tạo điều kiện cho DN tiếp tục sản xuất, kinh doanh ổn định, đồng ý cho dừng tính lãi vay từ ngày 1.4.2017 đối với đơn vị đã tất toán nợ gốc là DNTN Minh Đức. Đối với DNTN D&L và Công ty TNHH Nhật Khánh, giao Quỹ Phát triển KH&CN tỉnh phối hợp các cơ quan liên quan tổ chức thu hồi nợ vốn vay theo quy định, báo cáo Hội đồng quản lý Quỹ. Riêng Công ty TNHH Ánh Tuyết, giao Quỹ Phát triển KH&CN có văn bản đề nghị Công an tỉnh, Cục Thi hành án tỉnh và các cơ quan có liên quan để hỗ trợ thu hồi nợ vốn vay theo quy định.
Sau thời gian cho rằng quy định cho vay đã nới lỏng, dẫn đến tình trạng nợ nói trên, năm 2015, quy chế cho vay vốn được sửa đổi. Trên cơ sở đề xuất của hội đồng quản lý Quỹ, UBND tỉnh đã ban hành quy chế “cứng” hơn, Quỹ Phát triển KH&CN tỉnh cho vay theo nguyên tắc có hoàn trả. Các đối tượng vay vốn phải có tài sản đảm bảo, sử dụng vốn vay đúng mục đích đã ghi trong hợp đồng tín dụng. Quy chế cho vay cũng chặt chẽ hơn, trường hợp bộ phận chuyên nghiệp của bên ủy thác cho vay - Quỹ Đầu tư và Phát triển tỉnh - xác định tình hình tài chính của bên vay không lành mạnh, hay có tình trạng gian lận thì sẽ đề xuất dừng cho vay.
Tuy nhiên, khi siết chặt quy định vay vốn thì DN lại chẳng “mặn mà”. Từ năm 2015 đến nay, có một số DN tìm hiểu, nhưng sau đó một đi không trở lại; bởi, số vốn vay không thấm vào đâu, trong khi thủ tục không dễ so với vay ngân hàng thương mại. “Chúng tôi đang dự thảo quy định mới để mở hướng hỗ trợ lãi suất sau khi DN đã hoàn tất đổi mới công nghệ và tất toán vốn vay với phía ngân hàng. Có như vậy, mới phát huy được hiệu quả và tính chất của vốn vay Quỹ Phát triển KH&CN” - ông Nhường cho hay.
THU HIỀN