GIẢI QUYẾT ÁN LIÊN QUAN ĐẾN ĐẤT ĐAI:
Cẩn trọng, đúng pháp luật
Nâng cao chất lượng xét xử các vụ án liên quan đến tranh chấp đất đai không chỉ bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng, hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân mà còn góp phần giáo dục ý thức tuân thủ pháp luật.
Thời gian qua, có nhiều vụ án liên quan đến tranh chấp đất kéo dài nhiều năm vẫn chưa thể giải quyết dứt điểm, gây khó khăn cho các cơ quan chức năng, ảnh hưởng đến cuộc sống của một số người dân, gây tâm lý bức xúc.
Theo Chánh án TAND tỉnh Lê Văn Thường, một trong những nguyên nhân khiến nhiều vụ án kéo dài là khó khăn trong quá trình xác định nguồn gốc đất, cũng như phát sinh nhiều vấn đề liên quan đến công tác quản lý đất đai. Trong một số vụ việc, các bên đã sinh sống ổn định trên phần đất của mình, nhưng vì mâu thuẫn trong cuộc sống mà kiện nhau ra tòa, khiến vụ án kéo dài nhiều năm liền.
Quang cảnh một phiên tòa dân sự liên quan đến đất đai về “yêu cầu chấm dứt hành vi cản trở quyền sử dụng đất và bồi thường thiệt hại”, do TAND TX An Nhơn xét xử mới đây. Ảnh tư liệu
Đơn cử như vụ khởi kiện về tranh chấp yêu cầu mở lối đi qua bất động sản liền kề giữa gia đình bà T.T.D. với gia đình ông N.Đ.T. - bà V.T.Đ. (cùng ở huyện Hoài Ân). Hai gia đình đã sử dụng lối đi chung trên 30 năm, thậm chí còn góp tiền làm đường bê tông cho sạch sẽ. Tuy nhiên, gia đình ông T. và bà Đ. đã xây dựng tường rào chắn lối đi, không cho gia đình bà D. sử dụng, với lý do bà D. thường xuyên dắt bò qua đây làm mất vệ sinh chung; sau đó mở một lối đi khác cho bà D. đi, nhưng bà D. không đồng ý.
“Ngành Tòa án đã ký kết các quy chế phối hợp với UBND tỉnh, Viện KSND tỉnh, Cục Thi hành án dân sự tỉnh, tạo thuận lợi trong quá trình xác minh thông tin, giải quyết các vụ án nhanh chóng, chính xác và dứt điểm, trong đó có những vụ án liên quan đến đất đai. Qua đó, góp phần hạn chế án tồn, án hủy hay đơn thư khiếu nại kéo dài”.
Chánh án TAND tỉnh LÊ VĂN THƯỜNG
Mặc dù qua nhiều lần xét xử (kéo dài 6 năm) với phán quyết của Tòa án các cấp là yêu cầu trả lại lối đi chung cũ, nhưng các đương sự vẫn tiếp tục kháng cáo. Mới đây nhất, TAND cấp cao tại Đà Nẵng có phán quyết buộc ông T. và bà Đ. phải tháo dỡ tường rào, trả lại lối đi chung như cũ.
Thực tế cho thấy, quá trình giải quyết án dân sự liên quan đến đất đai (như tranh chấp quyền sử dụng đất, tranh chấp lối đi, tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất, tranh chấp hợp đồng tín dụng có liên quan đến tài sản bảo đảm là quyền sử dụng đất…) đa số các vụ án đều được giải quyết đúng theo quy định của pháp luật.
Tuy nhiên, vẫn còn một số khó khăn như công tác phối hợp tổ chức thẩm định, định giá tài sản, đo đạc xác định ranh giới, tứ cận còn sai sót; việc thu thập chứng cứ đối với án tranh chấp liên quan đến quyền sử dụng đất còn nhiều vướng mắc, bất cập; các đương sự không hợp tác trong việc thẩm định, định giá tài sản và không chịu đến tòa làm việc. Bên cạnh đó, trình độ hiểu biết về chính sách, pháp luật và ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận nhân dân còn hạn chế, hoặc do quyền lợi bị ảnh hưởng nên không thực hiện đúng quyền, nghĩa vụ của mình.
Do đó, để giải quyết án dân sự nói chung và tranh chấp liên quan đến đất đai nói riêng đảm bảo tiến độ và chất lượng, thẩm phán, thư ký tòa án phải nắm vững các quy định của pháp luật, nhất là những quy định về đất đai qua từng thời kỳ. Đồng thời, lực lượng giải quyết án cần thường xuyên cập nhật các văn bản pháp quy mới ban hành, rèn luyện kỹ năng, kinh nghiệm khi thực hiện trình tự thủ tục tố tụng.
“Việc giải quyết án tranh chấp liên quan đến đất đai cần xác định đúng thẩm quyền; xác định đúng và đầy đủ những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan để đưa họ vào tham gia tố tụng trong vụ án. Phải xem việc bị đơn, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan không hợp tác, không đến tòa án làm việc theo giấy mời là bình thường vì pháp luật đã dự liệu và có quy định cách thức xử lý trong trường hợp này. Đặc biệt là cần hạn chế tạm đình chỉ vụ án nhiều lần, làm kéo dài thời gian giải quyết vụ án”, ông Thường nói.
KIỀU ANH