Những trầm tích của thời gian...
Khảo cổ học Champa - Khai quật và phát hiện của tác giả Lê Đình Phụng là tập sách tập hợp về những kết quả khai quật khảo cổ học cùng những phát hiện về văn hóa Champa suốt hơn một thế kỷ qua. Sách dày 635 trang, gồm 4 chương: Sơ lược về lịch sử và văn hóa Champa; Những cuộc khai quật và phát hiện khảo cổ học Champa trước năm 1975; Những cuộc khai quật và phát hiện khảo cổ học Champa sau năm 1975; Những đóng góp của khảo cổ học vào nghiên cứu lịch sử văn hóa Champa.
Nền văn hóa Champa là một nền văn hóa lớn có bề dày hình thành và phát triển trên suốt dải đất miền Trung, dọc dài nhiều tỉnh như: Thừa Thiên - Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Ninh Thuận, Bình Thuận. Khi tiếp cận, nghiên cứu văn hóa Champa, khảo cổ học đóng một vai trò hết sức quan trọng, giúp khai mở một phần những lớp “trầm tích thời gian” của nền văn hóa Champa. Ở đó, ẩn sâu trong lòng đất, vẫn còn rất nhiều bí ẩn chưa được đánh thức. Trải qua năm tháng, do điều kiện lịch sử, những dấu tích trong lòng đất thuộc văn hóa Champa tưởng chừng bị lãng quên mai một. Bằng sự cần mẫn, thận trọng, khoa học, các cuộc khai quật trong một thời kỳ dài đã làm thức dậy những giá trị tự có của nền văn hóa này được chắt chiu dựng xây trong lịch sử. Những tài liệu thu được qua thời gian ngày càng tỏa sáng, góp phần rạng rỡ nền văn hóa Champa trong lịch sử.
Trong sách, có nhiều trang viết đề cập đến những cuộc khai quật và phát hiện khảo cổ học Champa về hệ thống tháp cũng như gốm và những tòa thành cổ tại Bình Định, như các cuộc khai quật phế tích tháp Mẫm, tháp Bình Lâm, khai quật thành Chà Bàn, lò gốm Gò Sành, lò gốm Cây Mận, lò Trường Cửu. Xâu chuỗi và hệ thống lại từ những cuộc khai quật và đi tìm nét văn hóa Chăm tại Bình Định, dễ thấy Bình Định mang nhiều ấn tích Champa, đóng một vai trò hết sức quan trọng trong vấn đề nghiên cứu về văn hóa Chăm.
Tỉ mỉ, chi tiết với những thông tin chắt lọc đáng tin cậy, Khảo cổ học Champa - Khai quật và phát hiện là nguồn tư liệu hữu ích, cần thiết cho những ai quan tâm đến khảo cổ học và văn hóa Chăm.
VÂN PHI