Tháo gỡ “thẻ vàng” EC: Chuyển biến tích cực
Việc Ủy ban châu Âu (EC) cảnh báo “thẻ vàng” đối với thủy sản Việt Nam khiến DN xuất khẩu thủy sản của cả nước và Bình Ðịnh gặp khó khăn khi xuất khẩu sang thị trường châu Âu (EU). Trong 9 tháng đầu năm 2019, kim ngạch xuất khẩu thủy sản của tỉnh sang EU ước đạt 27,2 triệu USD, giảm 10,5% so với cùng kỳ năm 2018. Thời gian qua, Bình Ðịnh đã nỗ lực thực hiện nhiều giải pháp để tháo gỡ “nút thắt” này.
Hoạt động chế biến sản phẩm cá ngừ đại dương xuất khẩu tại Công ty CP Thủy sản Bình Định.
Xuất khẩu sụt giảm
Công ty CP Thủy sản Bình Định (BIDIFISCO) là DN lớn của tỉnh trong lĩnh vực chế biến, xuất khẩu thủy sản, đặc biệt là sản phẩm thủy sản từ tàu đánh bắt xa bờ; trong đó riêng xuất khẩu cá ngừ đại dương chiếm 70 - 80%. Bà Cao Thị Kim Lan, Giám đốc BIDIFISCO, cho biết: “Năm 2018, kim ngạch xuất khẩu (KNXK) của BIDIFISCO đạt khoảng 60 triệu USD; trong đó, cá ngừ đại dương chiếm 50 triệu USD. Trước đây, thị trường EU chiếm tới 70% tỷ trọng xuất khẩu của DN, thị trường Mỹ chiếm 20% và các thị trường khác 10%. Từ khi bị “thẻ vàng”, chúng tôi giảm xuất khẩu sang thị trường EU còn khoảng 40%, tăng xuất khẩu sang thị trường Mỹ và Trung Đông, bởi nếu tiếp tục xuất sang thị trường EU sẽ có rất nhiều rủi ro, tăng chi phí, giảm khả năng cạnh tranh”.
“Thẻ vàng” không chỉ khiến DN xuất khẩu thủy sản sang EU như BIDIFISCO gặp khó, mà khi xuất khẩu sang các thị trường khác, các DN cũng gặp nhiều trở ngại do những quốc gia này “dòm chừng” EU mà dựng hàng rào kỹ thuật. Ông Tạ Văn Nga, Giám đốc Xí nghiệp chế biến thủy sản Tam Quan (thuộc Công ty CP Thủy sản Hoài Nhơn), cho biết: “Đơn vị chủ yếu xuất khẩu thủy sản sang thị trường Hồng Kông, Hàn Quốc, Trung Quốc nhưng năm nay sản lượng xuất khẩu thủy sản sang các thị trường này cũng bị chững lại, KNXK giảm khoảng 30% vì các rào cản kỹ thuật ngày càng khó khăn hơn. Đến nay, KNXK của đơn vị đạt 2,2 triệu USD, đạt 60% kế hoạch năm 2019”.
Theo Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), “thẻ vàng” thủy sản khiến xuất khẩu của Việt Nam sang EU từ vị trí thứ 2 đã tụt xuống vị trí thứ 5. Riêng 8 tháng đầu năm 2019, KNXK của Việt Nam sang EU đạt hơn 251 triệu USD, giảm hơn 10%.
Ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Tổng thư ký VASEP, cho biết: “Dự báo tình hình xuất khẩu thủy sản sang EU những tháng cuối năm 2019 sẽ tiếp tục giảm do xuất khẩu tôm giảm và “thẻ vàng” tiếp tục tác động đến xuất khẩu các mặt hàng hải sản khác, như: Mực, bạch tuộc, cá ngừ và cá biển khác. Tuy nhiên, xuất khẩu cá biển và các loại hải sản khác tiếp tục tăng trong một vài tháng tới, trước khi có kết luận đánh giá của EC tại đợt kiểm tra Việt Nam vào tháng 11.2019”.
Chuyển biến tích cực
Sau khi EC cảnh báo “thẻ vàng” thủy sản Việt Nam, tỉnh Bình Định đã và đang gấp rút triển khai nhiều giải pháp chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (khai thác IUU) theo 4 nhóm khuyến nghị của EC, gồm: Khung pháp lý; hệ thống theo dõi, giám sát và kiểm soát hoạt động tàu cá; thực thi pháp luật và truy xuất nguồn gốc thủy sản từ khai thác.
Giám đốc Sở NN&PTNT Phan Trọng Hổ cho biết: “Sở phối hợp với CA tỉnh tập trung củng cố hồ sơ xử lý tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài. Tăng cường kiểm tra, giám sát tàu cá ra vào cảng, tàu cá hoạt động trên biển; hoạt động bốc dỡ thủy sản qua cảng, xác nhận, chứng nhận nguồn gốc thủy sản khai thác. Đến nay, Tổng cục Thủy sản (Bộ NN&PTNT) đã có thông báo về thiết bị giám sát hành trình tàu cá Thuraya SF250 đạt chuẩn theo quy định, Sở đã có văn bản gửi UBND các địa phương để thông báo ngư dân lắp đặt đảm bảo theo đúng lộ trình”.
Từ năm 2017 đến nay, VASEP triển khai thực hiện chương trình cam kết chống khai thác IUU, kiến nghị Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương tháo gỡ những khó khăn cho DN khi bị ảnh hưởng từ “thẻ vàng”; phát hành sách Trắng về nỗ lực chống khai thác IUU tại Việt Nam để đẩy mạnh truyền thông về hành động và nỗ lực chống khai thác IUU của Việt Nam...
Phó Tổng thư ký VASEP Nguyễn Hoài Nam cho biết thêm: Từ nay đến cuối năm 2020, VASEP tiếp tục triển khai có hiệu quả chương trình hoạt động chống khai thác IUU theo 4 nhóm công việc chính, gồm: Hoạt động tham gia khung pháp lý và hoạt động chung, tăng cường hợp tác các bên và quan hệ quốc tế, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tiếp tục thực hiện chương trình DN cam kết chống khai thác IUU.
ĐOÀN NGỌC NHUẬN