Ẩm thực người Chăm H’roi & hương vị nguyên bản

Ở huyện miền núi Vân Canh, người Chăm H’roi chiếm trên 40% dân số, sống chủ yếu ở các xã: Canh Hiệp, Canh Thuận, Canh Hòa và thị trấn Vân Canh; xen cư với người Bana và người Kinh.

Trong đời sống ẩm thực của mình, đồng bào Chăm H’roi sử dụng nguyên liệu là những thứ có sẵn quanh mình, gần nhà, gần nơi sản xuất, cách thức chế biến thì giản dị, phù hợp với điều kiện còn nhiều khó khăn, nhưng cũng chính vì thế mà giữ được hương vị nguyên bản của món ăn.

Lúa nếp mới được chị Lơ O Thị Bích Nguyên thu mua, đóng gói gởi cho khách hàng. Ảnh: HẢI YẾN

Người Chăm H’roi sử dụng lá mì rất thường xuyên trong ẩm thực và có nhiều cách chế biến loại nguyên liệu này, ưa thích nhất vẫn là món lá mì xào đọt đu đủ. Đây cũng là món ăn quen thuộc mà người Chăm H’roi hay thưởng thức và dùng đãi khách. Ông Lê Văn Ru, già làng uy tín ở làng Hiệp Hội, thị trấn Vân Canh, cho biết: Nếu cô là khách của người làng, cô sẽ được đãi lá mì xào đọt đu đủ, món ăn quen thuộc của chúng tôi. Món ăn có mùi thơm, vị đắng nhẹ của lá mì, đặc biệt của đọt đu đủ gây kích thích vị giác. Điều kỳ lạ là nếu tách món ăn này ra - lá mì riêng và đọt đu đủ riêng - thì rất khó ăn, nhưng khi kết hợp lại nó rất đặc biệt.

Bà Lơ O Hơ Nê, ở làng Hà Văn Trên, xã Canh Thuận bật mí: Lá mì cần chọn loại mì gòn còn non, đem giã nhuyễn trước khi nấu hoặc để nguyên tùy thích. Với đọt đu đủ, có thể luộc sơ để giảm vị đắng. Để ăn không bị say và lá mì được thơm hơn, tôi thường nấu lá mì trước với ít nước cho thật chín (tầm 20 phút), bước này rất quan trọng. Khi lá mì hơi ngả màu sẫm thì vớt ra, cùng với đọt đu đủ cho vào xào với dầu, tỏi băm, gia vị. Lá mì xào ngon nhất là với mỡ heo rừng. Món lá mì xào đọt đu đủ hoàn thành sẽ có màu xanh bóng bắt mắt và mùi thơm đặc trưng.

Ngoài món này ra, người Chăm H’roi còn nhiều món đặc sản khác lạ. Và chị Lơ O Thị Bích Nguyên (31 tuổi, ở thị trấn Vân Canh) là người tiên phong đưa các món ăn của dân tộc mình đến với thực khách mọi miền đất nước. Qua trang facebook “Nguyên Loo”, Bích Nguyên bán nhiều món ăn như lá mì xào đọt đu đủ, nấm keo xào, bò gác bếp, muối trứng kiến vàng, lúa nếp rẫy, rượu ghè… Nguyên dự định mở quán ẩm thực kết hợp du lịch giới thiệu văn hóa Chăm H’roi với nhà sàn truyền thống, trang trí cồng chiêng, gùi, nia, ghè rượu cần, trang phục của dân tộc Chăm H’roi; du khách đến quán được thưởng thức ẩm thực truyền thống, uống rượu cần, nghe những làn điệu dân ca, tiếng cồng chiêng của dân tộc Chăm H’roi. Các món ăn phục vụ khách là món ăn truyền thống của đồng bào như: Các loại rau rừng, cơm lam, rượu cần, thịt nướng ống tre, lá mì xào, cá nướng, muối trứng kiến vàng... Du khách còn được trải nghiệm tự dệt thổ cẩm, đánh cồng chiêng, trống đôi, lên rẫy hái rau, trỉa lúa, tuốt lúa, đan lát, giã gạo, hòa cùng các điệu múa Chăm...

Tuy nhiên, do dịch Covid-19 bất ngờ bùng phát và diễn biến phức tạp, Nguyên chỉ thực hiện bán thức ăn cho thực khách qua mạng xã hội và tạm gác dự án du lịch truyền thống ở địa phương lại. Chị Nguyễn Thị Tố Nhung, ở đường An Dương Vương, TP Quy Nhơn cho biết: “Tôi thích ăn nấm keo, muối trứng kiến vàng của người Chăm H’roi nên có đặt mua trên mạng xã hội. Món ăn này được Nguyên chế biến đơn giản, gởi tận nhà. Riêng nấm mối xào thì tới mùa mới có”.

Khi được quảng bá rộng rãi cùng với cách thức tổ chức phù hợp, nhiều khả năng những món ăn dân dã mà độc đáo của người Chăm H’roi sẽ trở đặc sản và vươn xa hơn cộng đồng nơi mình sinh sống. 

HẢI YẾN