Thỏa ước lao động tập thể: Ðừng làm cho có!
Theo LÐLÐ tỉnh, từ năm 2018 đến tháng 7.2023, 350/495 doanh nghiệp có tổ chức công đoàn trên địa bàn tỉnh đã ký thỏa ước lao động tập thể. Tuy nhiên, việc đáp ứng các mục đích, yêu cầu, phát huy được hiệu quả thực chất của thỏa ước còn nhiều điều cần bàn.
Nhìn chung, phần lớn thỏa ước lao động tập thể (TƯLĐTT) đều có điều khoản có lợi hơn cho người lao động so với quy định của pháp luật, tập trung chủ yếu vào việc nâng cao các chế độ phúc lợi, hỗ trợ bữa ăn ca, phụ cấp tiền xăng xe, phụ cấp tiền điện thoại, tham quan du lịch, sinh nhật, hiếu hỷ, phụ cấp nuôi con nhỏ… Tuy nhiên, kết quả phân loại cho thấy số TƯLĐTT có chất lượng loại A chỉ chiếm khoảng 12% (42/350 bản TƯLĐTT), loại B cũng còn ít, chủ yếu chỉ tập trung vào loại C, D.
Giá trị bữa ăn ca của người lao động là nội dung trọng tâm trong TƯLĐTT theo Hướng dẫn số 90/HD-TLĐ của Tổng LĐLĐ Việt Nam.
- Trong ảnh: Công ty CP Vật tư Kỹ thuật Nông nghiệp Bình Định đã tăng mức ăn ca cho công nhân. Ảnh: H.T
Theo một số cán bộ công đoàn, không ít DN ký kết TƯLĐTT cho có lệ, chủ yếu để đối phó với các cơ quan chức năng khi có đoàn thanh, kiểm tra tình hình thực hiện pháp luật lao động của DN; ký kết nhưng không triển khai cho người lao động biết và không tổ chức thực hiện. Nhiều đơn vị trong thời gian dài không thực hiện rà soát, sửa đổi, bổ sung các nội dung để phù hợp với thực tế; bản TƯLĐTT đã hết hạn nhưng không tổ chức lấy ý kiến để ký kết mới.
Anh T.V.X. (công nhân một DN ở Khu công nghiệp Phú Tài) cho biết: “Có lần, tôi được nghe một người bạn làm ở DN khác cho biết về TƯLĐTT, với những phụ cấp, hỗ trợ rất thiết thực ngoài tiền lương cho người lao động. Tôi về hỏi thì mới vỡ lẽ ở công ty mình cũng có TƯLĐTT nhưng không phổ biến cho công nhân. Chúng tôi chẳng được hỗ trợ gì hơn từ TƯLĐTT này”.
Theo bà Hà Thụy Phúc Trầm, Phó Chủ tịch Công đoàn Khu kinh tế tỉnh, nhiều TƯLĐTT mang tính “sao chép”, Bộ luật Lao động quy định sao thì cơ bản làm giống vậy. Bên cạnh đó, một số TƯLĐTT ghi các khoản phụ cấp, nhưng thực chất đều tính vào lương của người lao động...
Để khắc phục hạn chế trên, tổ chức công đoàn các cấp đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến cho đoàn viên, người lao động thấy rõ mục đích để tham gia vào quá trình xây dựng, ký kết và thực hiện TƯLĐTT. Công đoàn cấp trên cơ sở tiếp tục hướng dẫn, hỗ trợ công đoàn cơ sở thực hiện công tác thương lượng, ký kết TƯLĐTT và giám sát, yêu cầu người sử dụng lao động thực hiện nghiêm các nội dung đã ký kết; thực hiện công tác đánh giá, chấm điểm phân loại TƯLĐTT đã ký kết, rà soát và đề xuất sửa đổi, bổ sung TƯLĐTT để phù hợp với thực tế và điều kiện của DN. Hằng năm, tổ chức 1 - 2 lớp tập huấn cho cán bộ công đoàn cơ sở về các kỹ năng, phương pháp liên quan đến TƯLĐTT...
Bà Lê Thị Ngọc Oanh, Phó trưởng Ban Chính sách pháp luật và Quan hệ lao động (LĐLĐ tỉnh), cho biết: Ngày 17.7.2023, Tổng LĐLĐ Việt Nam ban hành Hướng dẫn số 90/HD-TLĐ về đánh giá, xếp loại chất lượng thương lượng tập thể, ký kết và thực hiện TƯLĐTT của các cấp công đoàn. Căn cứ Hướng dẫn này, LĐLĐ tỉnh sẽ cụ thể hóa việc đánh giá, xếp loại TƯLĐTT phù hợp với đặc điểm, điều kiện của địa phương, ngành, đơn vị.
Theo bà Oanh, Hướng dẫn số 90/HD-TLĐ cần được triển khai hiệu quả; đánh giá đúng, thực chất để công đoàn cấp trên có các giải pháp phù hợp hỗ trợ công đoàn cơ sở tiếp tục cải thiện, nâng cao chất lượng TƯLĐTT. Từ đó, mang lại lợi ích cao hơn quy định của pháp luật cho đoàn viên, người lao động, tập trung vào các vấn đề cốt lõi như tiền lương, tiền thưởng, bữa ăn ca, thời gian làm việc và nghỉ ngơi…
Tuy nhiên, để TƯLĐTT thực sự có chất lượng, vai trò của tổ chức công đoàn cơ sở rất quan trọng. Theo ông Nguyễn Vũ Lượng, Phó Chủ tịch Công đoàn cơ sở Công ty TNHH Mountech - Chi nhánh Bình Định, Công đoàn cơ sở Công ty đã phát huy tốt vai trò “cầu nối” giữa lãnh đạo Công ty và người lao động; nhờ đó TƯLĐTT được xây dựng và phát huy hiệu quả. Lương tháng 13, chất lượng bữa ăn ca được nâng cao, cùng một số hình thức hỗ trợ thiết thực khác... góp phần động viên người lao động yên tâm làm việc, đóng góp vào thành công chung của DN.
HOÀI THU