Âm ỉ nạn tảo hôn ở Vân Canh
Huyện miền núi Vân Canh có khoảng 32.000 dân, trong đó có 39,8% là người dân tộc thiểu số. Dù đời sống và dân trí của đồng bào đã dần được cải thiện, nhưng một số hủ tục vẫn tồn tại. Ðặc biệt, nạn tảo hôn là vấn đề nhức nhối và phổ biến với những cặp vợ chồng trẻ con, tuổi đời chỉ mới 14 - 17 tuổi.
Những bà mẹ tuổi 17
Đơn cử như trường hợp Đ.T.L. (dân tộc Bana, ở xã Canh Thuận) chỉ mới 17 tuổi nhưng đã tay bồng, tay bế. Trong vai trò người vợ, người mẹ, tất nhiên em không thể tiếp tục học hành. L. và chồng quen nhau sau một lần đi chơi và quyết định đi đến hôn nhân khi mới 15 tuổi, 1 năm sau L. sinh con.
Sau khi sinh, hai bên nội ngoại cũng không giúp được gì cho vợ chồng L., vì hoàn cảnh rất khó khăn. Để có cái ăn và lo cho con, L. phải trông chờ những đồng tiền công ít ỏi của chồng đi làm thuê hằng ngày. “Ở nhà, em chỉ biết chăm con; lúc rảnh lên rẫy trồng mì, keo thuê hoặc cha mẹ nhờ gì làm nấy. Lúc trước, giá như em nghe lời gia đình ngăn cản đừng lấy chồng sớm thì tốt biết mấy”, L. nói.
Đ.T.A. (dân tộc Chăm, ở thị trấn Vân Canh) cũng mới 17 tuổi nhưng đã làm mẹ đứa trẻ hơn 4 tháng tuổi. Chồng của A. hơn em 2 tuổi, là con trai trong một gia đình nghèo ở xã Canh Liên, đang học lớp 8 thì bỏ giữa chừng ở nhà lấy vợ.
Bà Đ.T.T. (mẹ của A.) kể, khi biết chuyện yêu đương, muốn kết hôn sớm của con, ban đầu gia đình cũng phản đối và khuyên nhủ cháu học xong lớp 12 rồi tính tiếp. Vì muốn lấy chồng sớm, A. lại gây áp lực với gia đình bằng cách bỏ nhà đi với bạn trai. Sợ A. làm điều dại dột, gia đình đành làm ngơ. “Sau khi cưới, hai đứa chẳng biết làm ăn, việc chăm sóc con cái cũng không biết nốt. Chúng không chịu nghe lời người lớn nên giờ phải chịu khổ thôi”, bà T. cho biết.
Chưa đầy 17 tuổi, Đ.T.L. (giữa) ở xã Canh Thuận đã có con hơn 2 tuổi, cuộc sống rất khó khăn. Ảnh: T.C
Cần giải pháp quyết liệt, căn cơ
Theo Phòng Dân tộc huyện Vân Canh, năm 2023, trên địa bàn huyện xảy ra 16 trường hợp tảo hôn; ngoài ra, còn nhiều cặp chung sống với nhau, sinh con chưa đăng ký khai sinh. Nguyên nhân dẫn đến vấn nạn này là điều kiện sống của người dân còn khó khăn, lối sống còn lạc hậu, trình độ nhận thức còn hạn chế, còn quan niệm lấy vợ (chồng) để có thêm lao động cho gia đình. Cùng với đó, việc quản lý con em trong gia đình chưa chặt chẽ, sự vào cuộc của chính quyền cơ sở cũng chưa quyết liệt.
Phó Chủ tịch UBND xã Canh Thuận Đinh Thị Xuân Bông cho hay, năm 2023, trên địa bàn xã xảy ra 5 trường hợp tảo hôn. Việc xử lý gặp nhiều khó khăn do nhận thức của trẻ vị thành niên chưa đầy đủ, nhiều cặp tảo hôn thường lấy việc tự tử để dọa gia đình và gây áp lực cho địa phương. Mặt khác, văn bản quy định về xử phạt hành chính đối với các trường hợp tảo hôn chưa rõ ràng, gây khó khăn cho người thực thi nhiệm vụ.
“Để giảm thiểu tảo hôn, thời gian tới, UBND xã Canh Thuận sẽ phối hợp với các hội, đoàn thể, trường học tăng cường cung cấp thông tin, kiến thức pháp luật về Luật Hôn nhân và gia đình; tuyên truyền, vận động trực tiếp qua các điểm truyền thông; vận động các gia đình ký cam kết không tảo hôn”, bà Bông cho biết.
Theo Phó Chủ tịch Thường trực UBND huyện Vân Canh Nguyễn Xuân Việt, để đẩy lùi nạn tảo hôn, UBND huyện sẽ quán triệt, chỉ đạo cán bộ công chức, viên chức, người lao động cần thực hiện tốt quy định về trách nhiệm nêu gương về phòng, chống tảo hôn. Kịp thời phát hiện, xử lý và kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý những cán bộ, đảng viên thiếu trách nhiệm trong công tác tuyên truyền, giáo dục, để con em tảo hôn hoặc bao che tổ chức đám cưới cho các cặp tảo hôn.
UBND huyện cũng chỉ đạo cho các địa phương thực hiện hiệu quả hương ước, quy ước của khu phố, làng và phát huy tính tự quản của các dòng họ, vận động nhân dân không tảo hôn. Tăng cường xây dựng các mô hình điểm, tổ liên gia, triển khai các phiên tòa giả định về tảo hôn lưu động.
“Đặc biệt, huyện sẽ chỉ đạo cho các xã, thị trấn phối hợp với lực lượng CA kịp thời phát hiện, xử phạt nghiêm các trường hợp tổ chức đám cưới cho những người chưa đủ tuổi kết hôn, xử lý hình sự đối với những đối tượng giao cấu hoặc thực hiện hành vi tình dục với người đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi theo quy định của pháp luật nhằm tăng tính răn đe, giáo dục”, ông Việt nhấn mạnh.
TRIỀU CHÂU