Chuyển đổi số trong ứng phó thiên tai

Sau 10 tháng kể từ ngày triển khai (tháng 8.2023), phần mềm “quản lý thiên tai” đã cơ bản hoàn chỉnh các chức năng, diễn tập toàn tỉnh thành công và được cho phép sử dụng trong công tác điều hành ứng phó khi có bão, lũ lớn. Đây là phần mềm đầu tiên, duy nhất trong cả nước về ứng phó trực tuyến thiên tai.

Số hóa dữ liệu gần 1,5 triệu người

Để có cơ sở xây dựng phần mềm “quản lý thiên tai”, Sở NN&PTNT - cơ quan thường trực về phòng chống thiên tai của tỉnh - cùng các ngành chức năng liên quan, VNPT Bình Định và chính quyền cơ sở đã khảo sát, điều tra dữ liệu về dân cư, nhà ở, công tác “4 tại chỗ” (chỉ huy tại chỗ, lực lượng tại chỗ, phương tiện - vật tư tại chỗ và hậu cần tại chỗ) trong phạm vi toàn tỉnh. Từ dữ liệu nền thu thập ở từng hộ, gắn với phân loại nhà ở và số lượng, tình trạng của lực lượng ứng phó thiên tai, phương tiện - vật tư - trang thiết bị, lương thực -thực phẩm, địa điểm sơ tán tập trung của 159 xã, phường, thị trấn, 11 huyện, thị xã, thành phố…, cơ quan chức năng của tỉnh đã xây dựng phương án ứng phó theo các cấp rủi ro thiên tai (bão, lũ) theo hình thức điều hành trực tuyến.

Ông Trần Văn Phúc, Giám đốc Sở NN&PTNT cho hay: Khi có tình huống thiên tai, trên cơ sở dữ liệu điều tra này, Chỉ huy Phòng chống thiên tai -Tìm kiếm cứu nạn & Phòng thủ dân sự sẽ điều hành ứng phó thiên tai trực tuyến từ cấp tỉnh đến huyện, xã. Đồng thời các số liệu có thể biến động sau thời điểm điều tra. Do đó, mỗi năm, Sở NN&PTNT sẽ yêu cầu chính quyền cơ sở rà soát, cập nhật thông tin thực tế về tình trạng nhà ở, nhân khẩu; việc lên phương án chi tiết trước sẽ tăng tính chủ động trong ứng phó thiên tai, giảm thiểu tối đa thiệt hại phát sinh.

Hiện, phần mềm “quản lý thiên tai” đã xây dựng cơ sở dữ liệu nền về ứng phó thiên tai, sơ tán chi tiết cho hơn 404,7 nghìn hộ/gần 1,5 triệu người; cùng 1.961 điểm sơ tán tập trung với sức chứa hơn 466 nghìn người…

Thực tế cho thấy, trước đây, mỗi khi có bão hoặc lũ lớn diễn ra, số liệu về công tác sơ tán dân/di dời dân gần như “áng chừng” là chủ yếu. Ngày nay, với tiến bộ của công nghệ thông tin, tỉnh cụ thể hóa “4 tại chỗ” bằng chuyển đổi số. Căn cứ các kịch bản được thiết lập trên phần mềm, chính quyền cấp xã sẽ sơ tán dân theo số liệu trên phần mềm và báo cáo kết quả sơ tán theo thời gian thực, lãnh đạo các cấp có thể theo dõi công tác chuẩn bị, ứng phó khi có thiên tai diễn ra. Tùy theo cấp độ, mức độ hoàn thành công việc, lãnh đạo 3 cấp của chính quyền đưa ra đánh giá tiến độ và kết quả thực hiện.

Giao diện phần mềm quản lý thiên tai do UBND tỉnh chỉ đạo xây dựng. Ảnh: T.LỢI

Xây dựng 4 kịch bản bão, 3 kịch bản lũ

Ông Lê Xuân Sơn, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi (Sở NN&PTNT), cho biết: Trên cơ sở dữ liệu điều tra và căn cứ vào phương châm “4 tại chỗ” trong phòng, chống thiên tai, Sở NN&PTNT cùng VNPT Bình Định thực hiện xây dựng được 7 phương án cho 2 loại hình bão và lũ.

Theo đó, 4 kịch bản bão và 3 kịch bản lũ được xây dựng với chức năng theo dõi trực tuyến công tác sơ tán dân theo thời gian thực. Thông qua phần mềm, lãnh đạo các cấp điều hành trực tuyến có thể điều động lực lượng ứng phó, điều động phương tiện, vật tư, trang thiết bị và xuất cấp lương thực, thực phẩm khẩn cấp, báo cáo thiệt hại do thiên tai. Đồng thời, theo dõi trực tuyến số lượng tàu cá ở vùng nguy hiểm, khả năng sắp xếp, neo đậu tàu cá ở các khu tránh trú bão của tỉnh, tình hình giao thông, hồ chứa và theo dõi tổng hợp các đề xuất hỗ trợ khẩn cấp của địa phương và các cơ quan.

Khi có dự báo tình huống thiên tai, phần mềm được kích hoạt, tùy theo cấp độ nguy hiểm của bão, lũ, hệ thống xác định rõ khu vực bị ảnh hưởng, bao nhiêu hộ cần sơ tán… Người dân sẽ được sơ tán theo hai hình thức (sơ tán xen ghép và sơ tán tập trung). “Nếu sơ tán xen ghép, hộ dân này sẽ ghép với hộ dân nào. Còn sơ tán tập trung thì hộ dân đi tới đâu, bằng phương tiện gì. Địa điểm sơ tán tập trung là các trường học, trạm xá, cơ sở y tế, cơ quan nhà nước, những địa điểm có nhà cửa kiên cố trở thành những nơi tránh trú cộng đồng. Khi sơ tán dân tới đó, phải có cả kịch bản lo hậu cần cho người dân. Lượng thức ăn, nước uống và số người tham gia hỗ trợ sơ tán. Tất cả dữ liệu đều được đưa lên hệ thống phần mềm quản lý thiên tai này”, ông Sơn cho biết thêm.

Ông Trần Văn Phúc nhấn mạnh: Hiệu quả của phần mềm “quản lý thiên tai” đến thời điểm này là hình thành 1 cơ sở dữ liệu “4 tại chỗ” trong ứng phó thiên tai tương đối đầy đủ, chi tiết từng hộ dân trên địa bàn tỉnh. Lực lượng, phương tiện, trang thiết bị, vật tư, lương thực, thực phẩm của UBND cấp xã, huyện và các sở, ngành (số lượng, tình trạng, điểm đặt). Thống nhất chỉ huy điều hành ứng phó thiên tai trực tuyến từ cấp tỉnh đến huyện, xã và đồng bộ số liệu để xây dựng phương án ứng phó thiên tai từ cấp xã đến huyện, tỉnh. Đây là công cụ để chính quyền ra các quyết định chính xác hơn, dựa trên các tính toán khoa học trong ứng phó thiên tai, giảm thiểu tối đa thiệt hại phát sinh.

TRỌNG LỢI