“Chìa khóa” khơi dậy khả năng sáng tạo

Trung tâm Khám phá Khoa học và Đổi mới Sáng tạo (Sở KH&CN) vừa hoàn thành 2 dự án nghiên cứu KHCN, 2 dự án này góp phần không nhỏ vào việc nâng cao trải nghiệm và sự hiểu biết của cộng đồng về một số lĩnh vực khoa học hiện đại. Đáng chú ý cả 2 dự án đều thúc đẩy khả năng sáng tạo, khơi dậy niềm đam mê khoa học trong thế hệ trẻ và tạo nền tảng vững chắc cho phát triển giáo dục STEM tại địa phương.

Phát triển sáng tạo và kỹ năng làm việc nhóm

Dự án đầu tiên là xây dựng và triển khai chương trình STEM Robotics cho học sinh tiểu học và THCS. Chương trình này được triển khai từ tháng 8 đến tháng 12.2024, nhằm mục tiêu phát triển khả năng sáng tạo của học sinh, giúp các em rèn luyện kỹ năng làm việc nhóm, giải quyết vấn đề và tư duy phản biện; hỗ trợ và giúp giáo viên nâng cao kiến thức và kỹ năng về giáo dục STEM Robotics, từ đó góp phần cải thiện chất lượng giảng dạy.

Chương trình thu hút sự tham gia của 22 trường học trên toàn tỉnh, trong đó, có 11 trường tiểu học và 11 trường THCS, với khoảng 20 - 30 học sinh mỗi trường tham gia các hoạt động. Các em được trực tiếp tham gia vào việc lắp ráp, lập trình và điều khiển robot. Chị Võ Thị Mỹ Hoàng, chủ nhiệm nhiệm vụ khoa học của dự án chia sẻ: Làm việc nhóm trong các dự án robot cũng giúp các em cải thiện kỹ năng hợp tác, giao tiếp và chia sẻ ý tưởng. Sau chương trình, nhiều học sinh bày tỏ mong muốn được tham gia thêm các khóa học chuyên sâu về lập trình và công nghệ, cho thấy chương trình đã khơi dậy niềm đam mê khoa học và mở ra hướng đi nghề nghiệp trong tương lai.

Em Nguyễn Đăng Khôi, học sinh Trường THCS Nhơn Hưng (TX An Nhơn), thổ lộ: “Sau khi tham gia chương trình, em đã tự mày mò học thêm lập trình và lắp ráp thành công một robot đơn giản. Điều này không chỉ giúp em hiểu rõ hơn về công nghệ mà còn tăng thêm niềm đam mê khoa học”.

Ông Nguyễn Ngọc Hóa, Giám đốc Trung tâm Khám phá Khoa học và Đổi mới sáng tạo, cho biết: Năm 2025, trung tâm dự kiến sẽ tiếp tục mở rộng chương trình STEM Robotics về số lượng trường cũng như đối tượng học sinh, trong đó, sẽ đưa thêm đến một số trường ở vùng sâu, vùng xa và các huyện miền núi. Qua đó, đảm bảo sự công bằng trong việc tiếp cận giáo dục hiện đại và nâng cao chất lượng học tập cho học sinh ở các địa phương khó khăn. Mở rộng đối tượng tham gia sẽ tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành KH&CN, đặc biệt trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ. Trung tâm cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc đầu tư vào cơ sở vật chất, trang thiết bị và tổ chức các khóa đào tạo nâng cao trình độ cho giáo viên, nhằm đảm bảo chất lượng giảng dạy.

Học sinh tiểu học và THCS trên địa bàn tỉnh tham gia hoạt động giáo dục STEM Robotics. Ảnh: T.LỢI

Trải nghiệm sinh động với mô hình khoa học

Bên cạnh chương trình STEM Robotics, Trung tâm Khám phá Khoa học và Đổi mới Sáng tạo còn triển khai nhiệm vụ chế tạo và nâng cấp các mô hình khoa học, đặc biệt là các mô hình và không gian triển lãm mới chủ đề công nghệ hàng không, vũ trụ. Đây là một phần quan trọng trong công tác phổ biến kiến thức khoa học, giúp công chúng, đặc biệt là học sinh, sinh viên dễ dàng tiếp cận và hiểu các khái niệm khoa học phức tạp một cách trực quan.

Th.S Nguyễn Trần Quang Sơn, chủ nhiệm nhiệm vụ khoa học này, chia sẻ, các mô hình mới được chế tạo bao gồm mô hình năng lượng tái tạo (thủy điện, điện từ sóng biển, gió, mặt trời và điện địa nhiệt), cùng các mô hình động cơ (hơi nước, động cơ đốt trong, động cơ điện), kèm theo các poster hướng dẫn dễ hiểu, giúp người tham quan dễ dàng tiếp cận các kiến thức khoa học. Đặc biệt, việc cải tiến hệ thống điều khiển mái vòm tại Đài thiên văn Quy Nhơn sử dụng công nghệ mới giúp công tác điều khiển thiết bị trở nên chính xác và hiệu quả hơn. Ngoài ra, trung tâm còn triển khai các thiết bị lưu trữ và xử lý hình ảnh từ vệ tinh thời tiết địa tĩnh GEO-KOMPSAT-2A, giúp nâng cao hiểu biết của công chúng về các công nghệ vũ trụ và thiên văn học.

Theo TS Nguyễn Hữu Hà, Giám đốc Sở KH&CN, các mô hình khoa học này không chỉ giúp học sinh, sinh viên dễ dàng tiếp cận những kiến thức khoa học phức tạp mà còn tạo ra sự hứng thú học hỏi và tăng cường trải nghiệm thực tế. Các mô hình tương tác giúp thu hút người tham quan, đặc biệt là trẻ em và giữ chân họ lâu hơn tại các triển lãm, đồng thời khuyến khích sự sáng tạo trong việc truyền tải thông tin khoa học. Hơn nữa, nhiệm vụ này đóng góp quan trọng vào chiến lược phát triển và ứng dụng KHCN vũ trụ tại Bình Định, nâng cao hiểu biết cộng đồng về các công nghệ hàng không vũ trụ, qua đó thúc đẩy sự phát triển của ngành KHCN vũ trụ trong khu vực.

TRỌNG LỢI