Ngân nga tháng Chạp
Đi chậm trong những ngày cuối năm, giữa tất bật xôn xao phố thị, mùi của Tết cũ, xuân xưa một thời xa lắc bất chợt ùa về, òa vỡ trong tôi cả một trời thương nhớ...
Nỗi nhớ dẫn tôi về làng quê của ngày xa xưa ấy, nơi bắt đầu bằng những chộn rộn từ cuối Chạp. Tầm 23 tháng Chạp trở đi, tôi lại theo chân mẹ đi chợ Tết. Chen lách qua những đông đảo người đi chợ tôi vẫn không quên níu mẹ dừng lại bên hàng tò he lung linh sắc màu ngộ nghĩnh; ánh mắt tôi đan vào những ánh mắt trẻ thơ khác vừa háo hức, vừa lạ lẫm cũng đang theo mẹ đi chợ Tết giữa ồn ã tiếng chào mua. Nhiều người vẫn thường bảo, chưa đi chợ Tết quê là chưa hiểu hết quê kiểng là chi. Quả có vậy, đi chợ để vừa thăm thú thưởng ngoạn, vừa quan sát chiêm nghiệm mà nhận thấy hiếm có một không gian nào mà vị Tết hương xuân lại tề tựu đủ đầy và vun thành một cảm thức Tết nồng nã đến vậy. Tết quê xưa, nhớ từ ký ức ấu thơ tôi thương đến nghẹn lòng.
Những ngày cuối Chạp, như một thói quen được lập trình, tôi chưa hề quên việc theo chân bố ra nghĩa trang sửa sang lại mộ phần ông bà, tỉ mẩn cắt tỉa từng đám cỏ, thay cát mới cho lư hương trên bàn thờ gia tiên... Những việc làm hiếm hoi mỗi cuối năm đều đặn lặp lại song vẫn dậy lên trong tâm thức tôi bao xúc cảm thật khó gọi tên.
Thuở ấy, ngày giáp Tết hàng xóm láng giềng vẫn duy trì lệ góp tiền ngả chung con bê, con heo chia nhau ăn Tết. Ngay cả mỗi nhà có thể tự mình mua sắm, người quê vẫn duy trì lệ này như giữ gìn sợi dây gắn kết nghĩa xóm tình làng, giúp mọi người có dịp gần nhau hơn, nhỡ có xích mích gì cũng dễ dàng hỷ xả, như tâm niệm đầy vị tha “giận gần chết ngày Tết cũng thôi”.
Chiều 30 Tết, mẹ thường chuẩn bị sẵn một nồi nước tắm được nấu bởi các loại cây mùi già, bạc hà, lá bưởi, khuynh diệp… để các thành viên tắm gội. Mẹ bảo, người xưa quan niệm ngày cuối năm được gột rửa bằng thứ nước thơm ấy sẽ giúp người người trút bỏ được những gì năm cũ còn sót lại, đặc biệt là những ước nguyện chưa tròn hay những nỗi muộn phiền còn lẩn khuất canh cánh trong tâm tư...
Những mùa xuân cũ, quên sao được cảm xúc rưng rưng khi nhìn từng làn khói bếp mùa xuân chầm chậm len bay trên mỗi mái nhà. Trong mái ấm đơn sơ ấy là sự quây quần xôm tụ bên mâm cơm đoàn viên để bao câu chuyện gần xa, vui buồn được tụ về nhỏ to san sẻ, để trả nợ lòng mình cho nhẹ nhõm, an yên.
Giữa nhịp sống hiện đại hôm nay, cùng với sự tiện nghi, đủ đầy, nhiều giá trị và nếp sống cũ dần được thay thế. Tôi lại lục tìm trong ký ức mình để thương nhớ nôn nao khoảnh khắc Tết, bâng khuâng thả hồn theo một thoáng hương trầm khắc khoải như đang nhắc nhớ về cội nguồn, quê xứ… Mừng vui làm sao khi quê kiểng bây giờ tươi vui chuyển mình sang nông thôn mới nhưng nhiều lệ cũ tốt đẹp vẫn được “gìn vàng giữ ngọc”, chẳng những vậy nhiều nét tưởng đã mất hẳn thì nay trở lại và còn mang dáng vóc, hình hài ấm áp hơn, lệ cúng thanh minh xóm là một nốt vui tôi nghe ngân nga giữa những ngày cuối Chạp.
NGÔ THẾ LÂM